Polski rynek przedsięwzięć partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) charakteryzuje duża liczba małych projektów. Cechą tego rynku jest również przewaga projektów wykonywanych w oparciu o umowę koncesji. Eksperci widzą jednak szansę rozwoju formuły PPP. Szacują, że za pięć lat liczba takich kontraktów sięgnie 30-40 rocznie. W tym istotna rola przypadnie umowom na projekty z zakresu infrastruktury drogowej, gospodarki odpadami oraz służby zdrowia.
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości opublikowała raport o sytuacji polskiego rynku PPP. Publikacja pt. „Raport z badania rynku PPP wśród przedsiębiorców – firm doradczych i instytucji finansowych” przedstawia ocenę profesjonalistów i ekspertów zajmujących się zawodowo tego rodzaju inwestycjami. Opracowanie zawiera także rekomendacje i prognozy rozwoju tej formuły współpracy w Polsce. Raport został przygotowany w ramach projektu systemowego PARP „Partnerstwo publiczno-prywatne”.
Celem badania było uzyskanie opinii o rynku PPP od przedstawicieli przedsiębiorstw doradczych i finansowych posiadających w tej dziedzinie największe doświadczenie i wiedzę. Do tej pory tych firm nie objęto podobnymi badaniami. Zadaniem badania było zidentyfikowanie głównych źródeł wiedzy o PPP, określenie zdolności ekonomicznych i operacyjnych polskich małych, średnich i dużych przedsiębiorców do realizacji projektów w formule PPP (w szczególności sektora finansowego i doradczego), ocena współpracy podmiotów prywatnych z otoczeniem zewnętrznym, w tym współpraca z ekspertami zewnętrznymi (w szczególności w opinii sektora finansowego i doradczego), a także zdiagnozowanie dobrych i złych praktyk związanych z realizacją projektów w partnerstwie publiczno-prywatnym. Efektem tego badania było wskazanie sposobów świadczenia usług doradczych i optymalnych sposobów wyboru doradców.
W części badania typu ilościowego wzięło udział 180 firm. Ponad 87% badanych stanowili reprezentanci sektora doradczego (doradztwo prawne, ekonomiczno-finansowe, techniczne), 5% stanowili reprezentanci sektora finansowego (banków). Resztę respondentów stanowili reprezentanci sektora operatorów, tj. partnerów prywatnych w przedsięwzięciach PPP. Potencjał ekonomiczny badanych firm był bezpośrednio powiązany z ich wielkością: 60% badanych firm było firmami małymi o niewielkim potencjale ekonomicznym, 31% badanych firm stanowiły firmy duże o znacznym potencjale. Najmniej, bo 9% badanych firm było firmami o średniej wielkości i podobnym potencjale ekonomicznym. Dane te wskazują, że na tym rynku występują przede wszystkim podmioty małe oraz duże (najczęściej działające w skali międzynarodowej), natomiast niewielka jest liczba firm o średniej skali działania.
Badanie ilościowe dopełniło badanie typu jakościowego. W tym przypadku analizy skoncentrowano na wybranych podmiotach, których działalność szczególnie związana jest z rynkiem PPP. Ta część badań objęła osoby posiadające wieloletnie doświadczenie w projektach PPP. Zdecydowana większość z tych respondentów, obecnie działających na rynku polskim, miała poprzednio doświadczenie w projektach PPP za granicą.
Na podstawie przeprowadzonych badań ilościowo-jakościowych wśród doradców i instytucji finansowych sformułowano kilka wniosków. Między innymi z opinii ekspertów wynika, że nastąpi wzrost wielkości polskiego rynku PPP. Można założyć, iż za pięć lat rynek PPP będzie oscylował wokół 30-40 podpisanych umów rocznie (dzisiaj to około 10 umów rocznie). Do przyspieszenia rozwoju rynku PPP przyczyni się niedobór środków publicznych w okresie przejściowym, tj. w czasie zamykania poprzedniej unijnej perspektywy budżetowej aż do chwili rzeczywistego uruchomienia absorpcji europejskich funduszy. Eksperci ponadto podkreślają, że wskaźnik skuteczności (przekładalności ogłoszeń na zawarte umowy) będzie rósł stopniowo wraz z dojrzewaniem rynku PPP. Zauważają też, że w perspektywie kolejnych pięciu lat niewielka liczba projektów dużych (w szczególności hybrydowych) zdominuje rynek PPP analizowany według kryterium wartości projektów (już dzisiaj jeden projekt spalarni w Poznaniu jest wart więcej od wszystkich dotychczas rozpoznanych projektów PPP łącznie).
Eksperci również zwracają uwagą na bariery rynku PPP, szczególnie w odniesieniu do klastrów PPP (rozumianych jako jeden lub więcej projektów PPP realizowanych wspólnie przez więcej niż jeden podmiot publiczny). Barierą rozwoju projektów klastrowych jest brak umiejętności współpracy urzędników odpowiadających sobie szczebli w różnych urzędach oraz często występujący brak woli politycznej takiej współpracy. W przypadkach, w których klastry będą jedyną możliwością realizacji inwestycji i nie będzie możliwa ich samodzielna realizacja metodą tradycyjną, decydenci będą wybierali taką formę realizacji inwestycji.
Poważną barierą rozwojową polskiego rynku PPP jest brak wiedzy i nieufność sektora publicznego do współpracy z sektorem prywatnym. Również ważącym czynnikiem hamującym rozwój PPP jest nieodpowiedni sposób realizacji projektów infrastrukturalnych przez podmioty publiczne. Z reguły błąd polega na braku właściwego oszacowania kosztów działalności administracji oraz kosztów eksploatacji planowanych inwestycji w odniesieniu do PPP i tradycyjnej formuły.
Doradcy i instytucje finansowe wskazują potrzebę powołania publicznych jednostek zajmujących się PPP, tzw. centrów kompetencji. Powinny one pełnić funkcje: programowo-strategiczne, promocyjno-analityczne, wykonawczo-nadzorcze. To zmniejszyłoby ryzyko ekonomiczne przedsięwzięć PPP.
***
Kryzys finansów publicznych oraz określony tryb wydatkowania środków z perspektywy unijnej 2014 – 2020 na pewno będą sprzyjać rozwojowi partnerstwa publiczno-prywatnego. Formuła PPP w sytuacji niedoboru środków finansowych da bowiem szansę zrealizowania inwestycji publicznych. Czynnikami, które dodatkowo mogą wpływać pozytywnie na rozwój rynku PPP są specjalistyczne szkolenia, uporządkowanie regulacji prawnych i finansowych oraz standardów ich stosowania, a także upowszechnianie dobrych praktyk.
AS
Źródło: PARP
