W krajach Unii Europejskiej istnieje rozbudowany system różnorodnych form samorządu, co sprzyja powstawaniu wielu inicjatyw lokalnych i regionalnych, które mogą przekształcić się w przedsięwzięcia międzynarodowe. Tak stało się w przypadku porozumienia w sprawie utworzenia Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego (CETC-ROUTE65).
Inicjatywa ta ma na celu stworzenie systemu multimodalnych powiązań infrastrukturalnych i gospodarczych, służących zrównoważonemu rozwojowi oraz wzmocnieniu konkurencyjności tego obszaru. Powinno to zwiększyć konkurencyjność regionów położonych w jego obrębie, wzmocnić obszary słabe strukturalnie, a tym samym zmniejszyć bezrobocie, rozwinąć turystykę i gospodarki regionalne.
Korytarz CETC-ROUTE65 zajmuje powierzchnię ponad 230 tys. km2, a jego trasa przebiega ze Skanii (południowa Szwecja), poprzez Morze Bałtyckie (projekt autostrady morskiej Świnoujście – Ystad) i Europę środkową, aż na południe Europy – do Morza Adriatyckiego. Na obszarze Korytarza znajdują się ważne ośrodki gospodarcze, węzły komunikacyjne, szlaki transportowe łączące Europę z państwami Bliskiego Wschodu i Azji Centralnej. Osią Korytarza - jest międzynarodowa droga E65, która bierze początek w Malmö w Szwecji, a kończy się w Chaniá na Krecie. Na obszarze Korytarza znajdują się wiodące połączenia kolejowe północ – południe oraz droga wodna Odry.
Rozbudowa sieci transportowych, ponadregionalnych i ponadnarodowych daje możliwość zacieśnienia kontaktów nawet między odległymi regionami oraz dostosowania metod planowania i gospodarowania przestrzenią. Na tej podstawie może rozwijać się bardziej zaawansowana współpraca gospodarcza, społeczna i kulturalna.
Taki był też cel współpracy szwedzkiego regionu Skania oraz województwa zachodniopomorskiego, które na początku XXI wieku rozpoczęły działania mające na celu wzmocnienie rozwoju tego obszaru. Wynikało to z potrzeby rozbudowy i usprawnienia infrastruktury transportowej zorientowanej w kierunku północ – południe.
Początkowo współpraca miała na celu promocję międzynarodowej trasy E65 i służyć miała ożywieniu gospodarczemu tego obszaru. Planowano, że korytarz transportowy E65 będzie zawierał różne środki transportu (drogi, koleje i transport morski) i połączy całą południową Skandynawię z północnymi i zachodnimi regionami Polski, ułatwi ruch tranzytowy i poprawi jego bezpieczeństwo.
Porozumienie, które początkowo dotyczyło tylko dwóch regionów, ewoluowało i z czasem stało się wspólną inicjatywą nie dwóch, a sześciu regionów. Pod koniec 2001 r. przedstawiciele 6 regionów: Skania (Szwecja), województwa zachodniopomorskiego, lubuskiego i dolnośląskiego, Hradec Kralove (Czechy) i Bratysłava (Słowacja), zadeklarowali chęć zawiązania porozumienia na rzecz utworzenia korytarza transportowego, który nazwano Środkowoeuropejskim Korytarzem Transportowym (CETC).
Trzy lata później, w kwietniu 2004 roku, podpisano Porozumienie Międzyregionalne na rzecz Utworzenia Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego. Od tego momentu regiony oficjalnie kierowały się wspólnym celem, jakim jest stworzenie sprzyjających warunków komunikacyjnych i rozwojowych dla CETC-ROUTE65.
W maju 2010 roku, w Varaždin, 14 regionów partnerskich Inicjatywy CETC-ROUTE65 podjęło decyzję o zmianie formy współpracy i utworzeniu Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej. Współpraca, którą regiony budowały w ramach Porozumienia przez 7 lat przyniosła nowe oczekiwania, a dotychczasowa formuła nie była wystarczająco efektywna, aby sprostać tym wyzwaniom. Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej było wtedy nowym instrumentem prawnym, wprowadzonym przez prawo wspólnotowe, pozwalającym na tworzenie sformalizowanych grup współpracy przez podmioty publiczne z różnych państw członkowskich. Ugrupowania są zakładane na obszarach o różnym zasięgu, od miast bliźniaczych po większe regiony i mają przyczynić się do rozwoju współpracy transgranicznej, m.in. poprzez realizowanie projektów współfinansowanych ze środków UE, w tym w ramach programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej.
W czerwcu 2010 roku opinię o konieczności utworzenia EUWT podzielili ministrowie odpowiedzialni za transport w krajach Korytarza CETC-ROUTE65 podpisując Deklarację Szczecińską. Tego samego roku do Międzyregionalnego Porozumienia przystąpiło województwo opolskie. Pod koniec 2011 roku dokonano ostatnich konsultacji, a następnie przygotowano ostateczne wersje konwencji i statutu, które były przyjmowane przez poszczególne regiony partnerskie.
Natomiast jesienią 2012 roku partnerzy regionalni wspólnie z ważnymi ośrodkami naukowymi z Europy Środkowej zorganizowali cykl konferencji eksperckich dotyczących rozwoju współpracy w obszarze Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego CETC-ROUTE65. Konferencje odbyły się we Wrocławiu, Rijece i Brukseli.
Dopiero pod koniec ubiegłego roku udało się przekształcić Międzynarodowe Porozumienie w Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej - 12 grudnia 2013 roku podpisano statut i konwencję.
Obecnie EUWT liczy 17 partnerów z 6 państw Unii Europejskiej – Szwecji, Polski, Słowacji, Czech, Węgier i Chorwacji.
 |
***
Polskim województwom skupionym w EUWT zależy przede wszystkim na budowie drogi ekspresowej S3 na całym jej przebiegu, umożliwiającej dostęp do portów ujścia Odry. Ważna jest też modernizacja linii kolejowych, przede wszystkim E59 i CE59, a także odbudowa połączeń kolejowych. Z punktu widzenia interesów gospodarczych istotne jest ponadto przywrócenie Odrze roli drogi komunikacyjnej i zabezpieczenia leżących nad nią terenów przed powodzią.
IH
Źródło: cetc.pl, Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego i Opolskiego
