Drukuj

Obwodnica Puław – praktyka ochrony środowiskaPrzykładem dobrych praktyk w zakresie ochrony środowiska podczas przygotowywania inwestycji drogowych jest obwodnica Puław o dł. 12,71 km, w ciągu drogi krajowej nr 12. Podstawowym celem realizacji inwestycji było przeniesienie części ruchu, głównie tranzytowego, ze starego przebiegu drogi nr 12 na tereny o mniejszej koncentracji zabudowy oraz budowa nowej przeprawy mostowej o wyższych parametrach.

Obwodnica  Puław posiada następujące parametry techniczne:

Na etapie szukania korytarza przebiegu trasy wyznaczono trzy warianty zakładające ominięcie miasta Puławy od strony południowej oraz jeden wariant zakładający ominiecie miasta od strony północnej.

Etap przygotowań

We wstępnych analizach przebiegu I etapu obwodnicy miasta Puławy, wykonanych w latach 1995-1997, rozpatrywano dwa warianty: północny i południowy. W wariancie północnym przyjęto, że obwodnica będzie omijać centrum  miasta od strony północnej, przechodząc w śladzie ul. Długiej przez las oddzielający centrum miasta od dzielnicy przemysłowej Azoty, gdzie zlokalizowane są duże zakłady chemiczne (azotowe). W wariancie południowym przyjęto ominięcie centrum miasta od strony południowej, ale wariant ten został w tej wstępnej fazie prac projektowych odrzucony z powodu poważnej kolizji z Kazimierskim Parkiem Krajobrazowym, dochodzącym od strony południowej prawie do centrum miasta.

W następnych fazach projektowania w latach 1998-2004 rozpatrywano wyłącznie wariant północny obwodnicy miasta Puławy. Wynikało to z faktu, że wariant północny obwodnicy stał się jedyną lokalizacją drogi, dopuszczalną z punktu widzenia kolizyjności z obszarami podlegającymi ochronie przyrody i krajobrazu. Do analiz wyznaczony więc został jeden wariant północny. 1 sierpnia 2004 r. zaprojektowany został Specjalny Obszar Ochrony (SOO) PLH060055 „Puławy” jako „obszar punktowy” obejmujący budynek, w którym mieści się ostoja nietoperzy – nocek duży (Myotis myotis). Prace planowania budowy obwodnicy Puław prowadzone były w taki sposób, alby przy wyznaczaniu trasy uniknąć kolizji z tym obszarem. Zachowano więc odległość projektowanej inwestycji od „punktowego obszaru” ok. 2,05 km.

W momencie rozpoczęcia realizacji etapu I projektowana obwodnica znajdowała się więc poza obszarem Natura 2000 – PLH060055 („punktowy” obszar PLH060055 zlokalizowany był w budynku „Domu Dziecka w Puławach w odległości min. 2,05 km od realizowanych robót). Jednak, gdy 17 stycznia 2007 r. nastąpiła aktualizacja „Standardowego Formularza Danych” w zakresie wyznaczenia nowych granic SOO, będąca w trakcie realizacji droga znalazła się częściowo w obszarze Natura 2000 „Puławy” PLH060055 (jest to odcinek od km 10+982 do km 12+388). Obszar  Natura 2000 „Puławy” PLH060055 obejmuje teren leśny w północnej części Puław (1156,97 ha). Celem ochrony jest zapewnienie warunków bytowania dla największej na Lubelszczyźnie kolonii rozrodczej nocków dużych Myotis myotis (około 350 samic), która zajmuje strych budynku (Dom Dziecka). Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Puławy został wyznaczony dla ochrony nocka dużego Myotis myotis, który jest objęty ochroną gatunkową ścisłą, na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z 28 września 2004 r. w sprawie dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. Nr 220, poz. 2237). Zgodnie z tym rozporządzeniem zabrania się m.in. niszczenia siedlisk i ostoi oraz zimowisk i innych schronień zwierząt objętych ochroną gatunkową, wobec czego przepisy dotyczące obszarów Natura 2000 są, w tym przypadku w dużej mierze zbieżne z obowiązującymi przepisami dotyczącymi ochrony gatunkowej.

Wpływ inwestycji na środowisko został przeanalizowany w opracowaniu dr Anny Nymura - Ochalskiej i prof. dr hab. Ewy Symonides pt.; „Ocena oddziaływania na środowisko planowanej obwodnicy miasta Puławy wraz z mostem przez rzekę Wisłę (w ciągu drogi krajowej nr 12 o długości 12,08 km), w zakresie wpływu na siedliska przyrodnicze oraz na gatunki roślin i zwierząt, w granicach wyznaczonych i projektowanych obszarów sieci Natura 2000”. Na ocenę oddziaływania budowy obwodnicy na obszar Natura 2000 miał wpływ fakt, iż kolonia nietoperza na terenie Puław istnieje od połowy lat 60., a mimo intensywnego rozwoju miasta ulega ona stałemu rozrostowi. W tym opracowaniu stwierdzono, że inwestycja nie stanowi w najmniejszym stopniu zagrożenia dla tego obszaru Natura 2000.

Gospodarka wodno-ściekowa

Obwodnica Puław odwadniana jest systemem wpustów deszczowych, przykanalików i kanałów deszczowych, włączonych do przydrożnych rowów zaprojektowanych po obu stronach drogi. Z uwagi na ukształtowanie terenu i możliwości wykorzystania istniejących cieków melioracyjnych, obwodnicę podzielono na odcinki, z których ścieki deszczowe są odprowadzane do różnych odbiorników. Odbiornikami ścieków deszczowych są rowy melioracyjne, rzeka Klikawka, rzeka Wisła i rzeka Kurówka. W celu podczyszczenia ścieków deszczowych przed zrzutem do odbiorników na końcówkach rowów przydrożnych oraz przed odprowadzeniem do rzek zainstalowano separatory koalescencyjne.

Fot. 1. Wylot ścieków Fot. 2. Separator i wylot do rowu melioracyjnego
Fot. 3. Podczyszczalnia ścieków Fot. 4. Wylot ścieków do rzeki Kurówki

Ochrona przyrody

Obwodnica Puław przebiega przez szlaki migracyjne zwierząt. W wyniku przeprowadzonej na etapie prac projektowych analizy szlaków migracyjnych zwierząt wybudowanych zostało kilka obiektów zapewniających przejścia dla nich w następujących przekrojach obwodnicy:

a) na jej przecięciu z boczną doliną rzeki Klikawki w m. Kolonia Kajetanów – wybudowany przepust ekologiczny dla dużych i średnich zwierząt (sarny, dziki),

b) nad rzeką Klikawką w m. Bronowice – most (dostosowany także dla przejścia dużej zwierzyny,

c) w miejscu przecięcia z bocznicą kolejową – wiadukt zblokowany z przejściem dla zwierząt,

d) w miejscu przecięcia z istniejącym szlakiem turystycznym (ciąg pieszo-rowerowy) – wiadukt zblokowany z przejściem dla zwierząt.

Fot. 5. Wiadukt pełniący funkcję przejścia dla zwierząt Fot. 6. Wiadukt pełniący funkcję przejścia dla zwierząt
Fot. 7. Zagospodarowanie terenu w rejonie przepustu Fot. 8. Wiadukt pełniący funkcję dolnego przejścia dla ekologicznego zwierząt

Ponadto na zalesionym obszarze, którego granice stanowią wały przeciwpowodziowe Wisły, swobodną migrację zwierząt wzdłuż rzeki po obu jej stronach umożliwia wykonany czternastoprzęsłowy most o całkowitej długości 1038,2m. Kolorystyka podpór i konstrukcji nośnej przęseł mostu jest stonowana i tak dobrana, by wpisywała się dobrze w otaczający krajobraz. Kolorystykę konstrukcji samego łuku w przęśle głównym dobrano tak, aby wyróżniała się z otoczenia i nie stanowiła zagrożenia dla ptactwa.

Fot. 9. Most służący jako dolne przejście dla zwierząt Fot. 10. Most służący jako dolne przejście dla zwierząt
Fot. 11. Konieczność  wyraźnego wyróżnienia obiektu – zbiór informacji  i impulsów dla ptactwa Fot. 12. Pasy zieleni izolacyjnej

W ramach realizacji obwodnicy wykonano nasadzenia zieleni, których celem było wyrównanie strat w środowisku roślinnym w otoczeniu drogi oraz stworzenie bariery izolacyjnej między drogą a otoczeniem. Przyjęto wykonanie uzupełniających nasadzeń drzew i krzewów w formie nasadzeń rzędowych nieciągłych oraz nasadzeń grupowych. Do nowych nasadzeń zastosowano te same gatunki drzew, jakie występują w istniejącym zadrzewieniu terenu. Przewidziano wykorzystanie wszystkich drzew przeznaczonych do przesadzenia.

***

Przyjazne środowisku inwestycje uwzględniać muszą również ochronę krajobrazu. Drogę należy integrować z krajobrazem przez odpowiednie ukształtowanie trasy, dobór materiałów oraz zastosowanie zieleni. Celowi temu służy także tworzenie ciekawych miejsc widokowych oraz dbałość o zachowanie lokalnego charakteru krajobrazu. Konieczne jest także wykazanie dbałości o estetykę drogi i obiektów jej towarzyszących. Wzięcie pod uwagę kryterium estetyki w projektowaniu oznacza, poza estetycznym projektowaniem samego obiektu, również uwzględnianie możliwości wykorzystania nowych elementów krajobrazu do poprawy orientacji kierowcy oraz atrakcyjności samej drogi.

Aneta Olesiewicz
Marzena Bajak
Janusz Wojtowicz
GDDKiA Oddział w Lublinie

Publikowany materiał jest częścią obszernego referatu prezentowanego podczas Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Ochrona środowiska i estetyka a rozwój infrastruktury drogowej” – Kazimierz Dolny, 7-9 października 2009 r.