Gminy miały wystarczająco dużo czasu - od 1999 r. do 2005 r. - na zaplanowanie w budżetach środków potrzebnych na wypłacenie przez gminę odszkodowań za grunty zajęte pod drogi publiczne.
Trybunał Konstytucyjny 19 maja br. rozpoznał wniosek Rady Miasta Legionowo dotyczący wypłaty przez gminę odszkodowań za grunty zajęte pod drogi publiczne.
Zdaniem wnioskodawcy art. 73 ust. 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 roku - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, narusza konstytucyjną gwarancję mówiącą, że dochody jednostek samorządu terytorialnego będą skorelowane z zakresem nałożonych na nie zadań. Narzuca bowiem gminom wypłatę odszkodowań za grunty zajęte pod drogi publiczne.
Zróżnicowanie sytuacji prawnej jednostek samorządu terytorialnego różnych szczebli poprzez fakt, że za grunty zajęte pod drogi powiatowe i wojewódzkie koszty odszkodowań ponosi Skarb Państwa, zaś za grunty pod drogi gminne - gminy, narusza zasadę równości wobec prawa. Zdaniem wnioskodawcy koszty odszkodowań niezależnie od kategoryzacji dróg powinien ponieść Skarb Państwa, ewentualnie poszczególne jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli, jednak przy zapewnieniu im źródeł sfinansowania tego dodatkowego zadania.
W tej sprawie (K 47/07) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
- par. 36 ust. 5 w związku z ust. 1 i ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego jest zgodny z art. 92 ust. 1 w związku z art. 2 konstytucji oraz art. 159 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami;
- par. 36 ust. 5 w związku z ust. 1 i ust. 2 pkt 2 powyższego rozporządzenia nie jest niezgodny z art. 73 ust. 5 ustawy z 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną.
Zdaniem Trybunału w tej sprawie, brak jest dowodów na to, że obowiązek wypłaty odszkodowania powoduje oczywistą dysproporcję między zakresem zadań gmin a poziomem ich dochodów. Ustawodawca odroczył do 31 grudnia 2000 r. termin składania przez właścicieli wniosków odszkodowawczych, co miało na celu umożliwienie gminie wygospodarowania środków na odszkodowania. Ustawa Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administracje publiczną (P.w.u.r.a.p) stanowi, że roszczenie odszkodowawcze wygasa po 31 grudnia 2005 r. Gminy miały więc wystarczająco długi okres - od 1999 r. do 2005 r. - na zaplanowanie w budżetach na poszczególne lata środków potrzebnych na realizację tego zadania.
Zgodnie z art. 73 ust. 4 P.w.u.r.a.p.: „Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1 i 2, będzie ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości, na wniosek właściciela nieruchomości złożony w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. Po upływie tego okresu roszczenie wygasa”. Ustawodawca przewidział więc, że odszkodowania mają być ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości, a więc w trybie ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (u.g.n.). Upoważnienie do wydania kwestionowanego rozporządzenia zawarte jest w art. 159 u.g.n. Par. 36 rozporządzenia Rady Ministrów z 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego dotyczy wyłącznie spraw wyraźnie wskazanych w art. 159 u.g.n., a więc został wydany w granicach upoważnienia ustawy i w celu jej wykonania. Zgodnie ze wskazanym upoważnieniem nie ulega wątpliwości, że zawiera ono wytyczne co do podmiotu (Rada Ministrów), przedmiotu spraw przekazanych do uregulowania (rodzaje metod i technik wyceny nieruchomości, sposoby określania wartości nieruchomości, wartości nakładów i szkód na nieruchomości oraz sposób sporządzania, formę i treść operatu szacunkowego), a także treści rozporządzenia (art. 159 u.g.n. pkt.1-7).
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że rozporządzenie zostało wydane przez organ wskazany w konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie oraz w celu jej wykonania.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.