Samochody zawsze były symbolem postępu cywilizacyjnego i rozwoju gospodarczego. Jednak potrzeby transportowe gospodarki i przemysłu spowodowały taki wzrost natężeń ruchu drogowego, który w konsekwencji doprowadził do tego, że samochód kojarzony jest z korkami i niewydolnością układów drogowych, oraz niestety – z dramatycznym wzrostem liczby śmiertelnych ofiar wypadków.
Obecnie społeczeństwo oczekuje poprawy mobilności, ale również wymaga, by transport zapewniał poczucie bezpieczeństwa. Nie jest to łatwe. Spełnienie tego wymaga kompleksowego podejścia do wielu czynników składających się na bezpieczeństwo i sprawność transportu, poczynając od projektowania systemów drogowych i projektowania pojazdów, po wypracowanie właściwych nawyków wśród użytkowników systemów transportowych, a więc wyrobienie właściwych zachowań kierujących oraz tzw. niechronionych uczestników ruchu. O tych aspektach rozmawiano podczas już kolejnego w tym roku spotkania polsko-szwedzkiego seminarium o bezpieczeństwie ruchu drogowego „Wision zero initiative” (Warszawa, 17 listopada br.).
W ubiegłym roku w wypadkach drogowych na świecie zginęło 1,3 mln ludzi. Przy tym śmiertelnymi ofiarami zdarzeń drogowych w przeważającej liczbie są ludzie młodzi. Giną przede wszystkim motocykliści, piesi i rowerzyści. Według Światowej Organizacji Zdrowia wypadki drogowe są dziewiątą z kolei przyczyną śmierci. Przy obecnym tempie wzrostu tych zdarzeń przewiduje się, że w 2030 roku wypadki drogowe będą już statystycznie piątą w kolejności przyczyną zgonów ludzi na świecie. Ale tego ryzyka nie da się wyeliminować, bo też trudno sobie wyobrazić, by nagle zaprzestać jazdy samochodem do pracy, czy do rodziny. Świadomość, że ruch samochodowy obarczony jest szczególnym ryzykiem obliguje do podejmowania działań, które jeśli go nawet nie wyeliminuje, to na pewno pozwoli znacznie ograniczyć.
Szwedzka wizja zero, przyjęta w 1997 roku przez parlament, jest właśnie tą ideą, która za cel stawia sobie zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Przy tym bierze pod uwagę możliwości psychmotoryczne człowieka, uznając, że ma on naturalne prawo do popełniania błędów. Zatem dewiza wizji zero mówi: człowiek może zawieść, nie mogą zawieść systemy. Szwedzka koncepcja kładzie więc nacisk na takie kształtowanie drogi oraz jej otoczenia i urządzenia, które zminimalizują skutki ludzkich błędów oraz niedoskonałości w percepcji i zachowaniach użytkowników dróg. Z drugiej strony stawia na zmianę myślenia i mentalności nie tylko samych użytkowników dróg, ale też wszystkich, którzy w jakiś sposób w swojej pracy zawodowej odpowiadają za poziom bezpieczeństwa, na przykład urbanistów planujących układy drogowe, urzędników zajmujących się zagospodarowaniem przestrzennym, drogowców wdrażąjących systemy sterowania ruchem i zarządzania drogami, konstruktorów projektujących pojazdy i systemy je wspomagające, czy wreszcie polityków wprowadzający właściwe regulacje.
Wizja zero, zakładająca z godnie z nazwą wyeliminowanie zdarzeń drogowych z ofiarami śmiertelnymi, wydaje się nierealna. A jednak już przynosi efekty. W Szwecji równocześnie z dynamicznie wzrastającą liczbą pojazdów udało się w znaczący sposób ograniczyć liczbę wypadków o tym najtragiczniejszym wymiarze. W tej chwili pod względem bezpieczeństwa Szwecja jest światowym liderem: w 2008 roku na 100 tys. mieszkańców wskaźnik śmiertelnych ofiar wypadków drogowych wyniósł 4,3. Warto w tym miejscu również zaznaczyć fakt, że w 2008 roku w Szwecji w wyniku wypadku drogowego śmierć poniosło tylko jedno dziecko. Te znakomite statystyki są podstawą do satysfakcji, ale nie przesłaniają problemów, które dalej wymagają intensywnych działań w trzech podstawowych dla Szwecji zakresach: ograniczania zdarzeń z udziałem kierujących pod wpływem alkoholu, egzekwowania limitów prędkości oraz zapinania pasów bezpieczeństwa. Według Szwedów są to również wyzwania dla państw Europy. Poprawa w tych trzech dziedzinach pozwoliłaby ich zdaniem zmniejszyć roczną liczbę śmiertelnych ofiar wypadków w całej Unii Europejskiej z 40 tys. osób do 4 tys. Celem więc polsko-szwedzkiego seminarium było propagowanie idei wizji zero oraz prezentacja szwedzkich rozwiązań technicznych i technologicznych służących bezpieczeństwu ruchu drogowego.
AS
