Artykuły

Holandia posiada bogate doświadczenia związane z wytycznymi projektowania dróg. Pierwsze wytyczne pochodzą z lat sześćdziesiątych. Rozwój społeczny oraz odnawiane z biegiem lat poglądy na projektowanie przyczyniły się do wielokrotnego poddawania zmianom oraz aktualizacjom kolejnych wersji wytycznych. Sieć drogowa w Holandii również była każdorazowo dopasowywana do obowiązujących wytycznych, co prowadziło do wzrastającej jednolitości dróg oraz zmniejszania się liczby wypadków drogowych i ofiar ruchu drogowego. Każdorazowo przy wdrażaniu i realizacji wytycznych współpracują różne poziomy władz.

Wytyczne i przepisy projektowania dróg w Holandii i Polsce

Rozwój jako podstawa dla nowych wytycznych projektowania w Holandii

W ostatnim dziesięcioleciu dwudziestego wieku miało miejsce kilka ważnych wydarzeń, które wpłynęły na obowiązujące wytyczne. I tak pod koniec lat dziewięćdziesiątych rozwinęła się koncepcja Trwałego Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego (TBRD), która miała na celu redukcję liczby ofiar w wypadkach drogowych poprzez wprowadzenie systemu, w którym funkcja, forma, przepisy oraz użytkowanie są nawzajem dopasowane, oraz systemu, który uwzględnia ograniczone możliwości użytkownika ruchu.

Jednym z warunków wywodzących się z Trwałego Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, a czego wytyczne do tego momentu nie zawierały jest to, że ukształtowanie drogi musi być zrozumiałe oraz rozpoznawalne. Poza tym powstawało coraz większe zapotrzebowanie na przestrzenne dopasowanie infrastruktury drogowej w otoczeniu oraz na nadanie jej ciekawego kształtu. W tym czasie rozwijało się również dynamicznie zarządzanie ruchem. Jednak, jak to często bywa w praktyce, ograniczone środki finansowe zarządców dróg lub też ograniczone możliwości przebudowy dróg często przeszkadzały w dążeniu do idealnego projektu drogi według wytycznych.

Nowe holenderskie wytyczne – mniej ścisłe, bardziej jednoznaczne

Wszystkie opisane wydarzenia doprowadziły do wspólnej decyzji organów zarządzających, by zmodyfikować obowiązujące wytyczne projektowania dróg. Modyfikacja została wykonana dla najważniejszych wytycznych i dotyczy głównie nowych wytycznych projektowania urządzeń drogowych w terenie zabudowanym oraz w terenie niezabudowanym (dla dróg, które nie są autostradami). Obecnie zostało również rozpoczęte modyfikowanie obowiązujących wytycznych dla autostrad.

Nowe wytyczne są bardziej elastyczne i tym samym spełniają oczekiwania projektantów oraz zarządców. Wytyczne mają wyraźnie mniej ścisły charakter oraz są często wyposażone w środki pomocnicze oraz informacje. To daje projektantowi większe niż do tej pory możliwości dochodzenia do dobrych rozwiązań w projekcie drogowym, z uwzględnieniem obowiązujących specyficznych wymagań.

Polskie przepisy projektowe

W Polsce, podobnie jak w Holandii, na przestrzeni ostatnich lat miały miejsce zmiany w kształtowaniu się wytycznych, instrukcji i przepisów związanych z projektowaniem dróg, skrzyżowań i innych elementów infrastruktury drogowej. Obecnie podstawowym przepisem w Polsce związanym z projektowaniem jest rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43, poz. 430). Warunki techniczne nie są jedynym aktem prawnym regulującym sprawy związane z projektowaniem dróg, skrzyżowań i infrastrukturą drogową – należą do nich inne rozporządzenia, ustawy, normy, instrukcje. Stopień rozproszenia przepisów związanych z problematyką projektowania dróg jest znaczny, a pracę projektanta dodatkowo komplikuje zmienność tych przepisów, zwłaszcza procedur związanych z lokalizacją, niespójność związana ze zmianami w jednych przepisach bez aktualizacji innych.

Dodatkowym zagrożeniem jest „usztywnienie” przepisów poprzez brak ich aktualizacji, która powinna uwzględniać nowe (ale sprawdzone) rozwiązania, urządzenia i trendy, zwłaszcza w zakresie bezpieczeństwa ruchu i ochrony środowiska. Objawia się to przede wszystkim brakiem rzeczywistej hierarchizacji (kategoryzacji) dróg, czego jednym z negatywnych skutków jest zbytnia dostępność do dróg wyższych klas oraz coraz częściej bardzo restrykcyjne i trudne w realizacji przepisy ochrony środowiska, które przenoszone są w ramach ujednolicenia przepisów UE z krajów, które dawno rozwinęły bogatą infrastrukturę drogową, a dzisiaj usiłują chronić i odtwarzać elementy środowiska, których pozostało już niewiele.

Doświadczenia holenderskich projektantów oraz zarządców przy projektowaniu dróg oraz przy stosowaniu wytycznych, jak również wiele dyskusji, które były prowadzone na tej płaszczyźnie, mogą być przydatne obecnie w polskiej sytuacji. Obowiązujące w Polsce przepisy są uważane zarówno za zbyt ścisłe, jak i mało precyzyjne, ale i mało elastyczne (również i holenderskie materiały do projektowania dróg miały wcześniej przez długi czas takie mankamenty). Ponadto brak jest jednolitych rozwiązań, stosowanych w ramach polskiej sieci drogowej, czego przyczyną jest stosowanie różniących się od siebie rozwiązań przez poszczególnych zarządców dróg, co miało miejsce również i w Holandii w przeszłości.

Tweet