Program EuroRAP realizuje działania w ramach III Europejskiego Programu BRD, którego celem jest zmniejszenie o 50% liczby śmiertelnych ofiar ruchu drogowego w ciągu dekady 2001-2010. Między innymi wdrożył systematyczną ocenę poziomu ryzyka na podstawowych drogach w Europie, służącą wskazywaniu zagrożeń na niebezpiecznych odcinkach oraz proponowaniu praktycznych środków zaradczych. Celem oceny poziomu ryzyka jest tworzenie podstaw do decyzji strategicznych dotyczących poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. Dlatego EuroRAP również wspiera przygotowania IV Europejskiego Programu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego na lata 2011-2020.
Program EuroRAP to Europejski Program Oceny Ryzyka na Drogach (European Road Assessment Programme), który umożliwia niezależną ocenę poziomu zagrożenia zdrowia i życia uczestników ruchu drogowego według jednolitej metodyki. Jest jednym z największych i najefektywniejszych w ostatnich latach programów na rzecz poprawy bezpieczeństwa na drogach w Europie.
Już po raz trzeci, w ramach międzynarodowego Programu Oceny Ryzyka na Drogach EuroRAP, naukowcy z Politechniki Gdańskiej wraz z ekspertami Polskiego Związku Motorowego i Fundacji Rozwoju Inżynierii Lądowej opracowali mapę ryzyka na drogach krajowych w Polsce. Dzięki współpracy z serwisem mapowym Targeo.pl, pod adresem eurorap.targeo.pl, została uruchomiona mapa ryzyka w postaci interaktywnej.
Z mapy ryzyka indywidualnego na drogach krajowych w Polsce w latach 2007-2009 wynika, że:
- 50% długości dróg krajowych, to „czarne odcinki” o najwyższym poziomie ryzyka,
- 61% wszystkich wypadków z ofiarami śmiertelnymi i ciężko rannymi na drogach krajowych ma miejsce na „czarnych odcinkach”,
- tylko 9% długości dróg krajowych spełnia kryteria bardzo małego i małego ryzyka przyjęte przez EuroRAP dla podstawowej sieci dróg; są to odcinki autostrad oraz dwujezdniowych dróg ekspresowych,
- 80% długości dróg krajowych, to „czarne i czerwone odcinki”, na których należy podjąć niezbędne działania zmierzające do obniżenia poziomu ryzyka co najmniej o 2 klasy.
Mapa prezentuje poziomy ryzyka bycia ofiarą śmiertelną lub ciężko ranną w wypadku drogowym na sieci dróg krajowych w Polsce. Ryzyko przedstawiono za pomocą pięciostopniowej skali: kolor zielony oznacza najniższą klasę ryzyka (najwyższy poziom bezpieczeństwa), a kolor czarny najwyższą klasę ryzyka (najniższy poziom bezpieczeństwa).
Ryzyko indywidualne dotyczy każdego użytkownika dróg i mierzone jest częstością wypadków z ofiarami śmiertelnymi i ciężko rannymi na każdym odcinku drogi w stosunku do liczby pojazdów, które przejeżdżają przez ten odcinek.
Bezpieczeństwo na drogach krajowych
Mapę ryzyka indywidualnego opracowano w oparciu o policyjne dane statystyczne. W badanym okresie 3 lat (2007-2009) na drogach krajowych w Polsce miało miejsce 11 856 wypadków z ofiarami śmiertelnymi lub ciężko rannymi, w których łącznie zginęło 5 314 osób, 10 401 osób odniosło ciężkie obrażenia ciała, a wiele z nich pozostaje kalekami. Koszty materialne i społeczne tych wypadków wyniosły ponad 10 mld zł/3 lata.
Największymi zagrożeniami powodującymi nadal tak wysokie ryzyko są wypadki związane z: najechaniem na pieszego, najechaniem na rowerzystę, zderzeniami czołowymi, zderzeniami bocznymi, wypadnięciem z drogi oraz nadmierną prędkością.
Z porównania zmiany klas ryzyka indywidualnego na sieci dróg krajowych dla dwóch okresów 2005-2007 i 2007-2009 wynika, że:
- na 67% długości dróg krajowych nie nastąpiły istotne zmiany ryzyka,
- na 24% długości dróg nastąpił spadek ryzyka o jedną lub więcej klas,
- na 9% długości dróg nastąpił wzrost ryzyka o jedną lub więcej klas.
Pozostałe mapy ryzyka na drogach krajowych w Polsce
W ramach Programu EuroRAP, oprócz mapy ogólnej ryzyka indywidualnego, opracowano również mapy ryzyka indywidualnego w podziale na najczęstsze przyczyny wypadków jak m.in.: najechanie na pieszego, nadmierna prędkość, zderzenie czołowe czy wypadnięcie z drogi oraz regionalne mapy ryzyka dla województwa pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Wszystkie mapy można pobrać ze strony internetowej Programu: www.EuroRAP.pl. Ponadto na stronie eurorap.targeo.pl dostępna jest mapa interaktywna z możliwością przełączania warstw obrazujących różne rodzaje ryzyka i okresy, których dotyczy badanie.
Europejski Atlas Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego
Wyniki prac polskiego zespołu zostały włączone do Europejskiego Atlasu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, który wyraźnie obrazuje różnice w poziomie bezpieczeństwa na drogach 16 państw europejskich dzięki zastosowaniu idei prostych i jednolitych standardów.
Porównanie poziomu bezpieczeństwa polskich dróg krajowych z innymi krajami wskazuje, że ryzyko bycia ofiarą śmiertelną na drogach krajowych Polsce jest czterokrotnie większe niż na drogach krajowych w Niemczech i Wielkiej Brytanii, a na autostradach aż sześciokrotnie większe. „Ryzyko niekakceptowalne” na drogach Unii Europejskiej („czarne i czerwone odcinki”), występuje w Polsce aż na 80% długości dróg krajowych, podczas gdy w Austrii i w Holandii występuje tylko na 1% długości dróg krajowych, natomiast w Szwecji nie występuje.
