Bezpieczeństwo transportu jest ważnym problemem społecznym i ekonomicznym. Prowadzenie badań naukowych w tej dziedzinie jest sprawą konieczną, aby powstały konkretne podstawy do podejmowania decyzji, wyboru strategii działania czy tworzenia koncepcji rozwojowych w danych dziedzinach.
Realizacja trzyletniego projektu badawczego o akronimie ZEUS (PBZ-MEiN-7/2/2006), który prowadzi Konsorcjum Naukowe pod przewodnictwem Politechniki Gdańskiej, ma stworzyć właśnie takie podstawy. Głównym celem tego przedsięwzięcia jest opracowanie modelu zintegrowanego systemu bezpieczeństwa transportu w Polsce. Efektem pracy badaczy jest monografia pt. „Zintegrowany System Bezpieczeństwa Transportu”, opracowana pod redakcją prof. Ryszarda Krystka, której drugi tom właśnie został wydany (Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 2009). „Uwarunkowania rozwoju integracji systemów bezpieczeństwa transportu” zawierają zbiór analiz definiujących aspekty i wymagania, które powinny być uwzględnione w procesie integracji systemów bezpieczeństwa transportu oraz omówienie wypadków jako problemu zdrowia publicznego. Podobnie jak w pierwszej części (Diagnoza bezpieczeństwa transportu w Polsce) rozwój i integrację systemów bezpieczeństwa opisano w podziale na cztery główne rodzaje transportu: drogowy, kolejowy, lotniczy i wodny.
Ochrona przed zagrożeniem zdrowia i życia jest podstawowym prawem człowieka, gwarantowanym na szczeblu światowym, unijnym i krajowym przez „Powszechną Deklarację Praw Człowieka”, „Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej” i Konstytucję RP. Wciąż wysoka liczba wypadków i ofiar w transporcie, głównie drogowym, wskazuje, że bezpieczeństwo nie jest zapewnione na odpowiednim poziomie. Współczesna polityka transportowa nie dąży jedynie do zaspokojenia wzrastającej potrzeby mobilności społeczeństwa. Równie dużą wagę przywiązuje do jakości transportu i jego bezpieczeństwa, wykorzystania najnowszych technologii oraz integracji różnych gałęzi transportu.
Jak twierdzą autorzy publikacji, integracja systemów bezpieczeństwa różnych gałęzi transportu jest procesem złożonym. Ale jego trudność nie zależy tylko od aspektów finansowych i czasochłonności. Proces integracji musi rozpocząć się od zmian w sposobie myślenia o zagrożeniu zdrowia i życia. Zmiany te widać w podejściu do wypadków drogowych. Początkowo chodziło o zapobieganie wypadkom, teraz coraz częściej stosuje się określenie „zapobieganie obrażeniom”.
Zmiany nastąpiły również w sposobie postrzegania i traktowania bezpieczeństwa przez społeczeństwo, które ocenia je jako jedno z ważniejszych kryteriów oceny jakości życia. Koniecznym warunkiem utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa transportu jest prawidłowo zaprojektowany system zarządzania bezpieczeństwem.
Zebrany w tym tomie materiał jest wystarczającą bazą do budowy koncepcji zintegrowanego systemu bezpieczeństwa transportu, której opis znajduje się w trzecim tomie monografii. Ukaże się on w marcu br. przed konferencją kończącą projekt ZEUS.
Ilona Hałucha
