Polska jest jednym z nielicznych krajów europejskich, w którym w stosunkowo dobrym stanie zachowało się środowisko przyrodnicze. Jego ochrona w naszym kraju ma kilkusetletnią tradycję i z pewnością nie chcielibyśmy być pokoleniem, które zniweczy owoce tej działalności. Z drugiej strony, w ostatnich latach ma miejsce dynamiczny rozwój drogowej sieci komunikacyjnej, w zakresie nie notowanym od dziesięcioleci. Biorąc pod uwagę zwiększony dostęp do środków finansowych, m.in. unijnych, zjawisko to będzie się nasilać.

W tej sytuacji zarysował się problem pogodzenia sprzecznych interesów: z jednej strony zachowania w miarę nienaruszonym stanie środowiska przyrodniczego a z drugiej konieczność rozwoju i modernizacji sieci drogowej. Problem jest stosunkowo nowy, a  więc i doświadczenia w tym zakresie nieduże.

Realizacja pierwszych odcinków autostrad i dróg ekspresowych ujawniła narastający konflikt między potrzebami komunikacyjnymi a ekologią. Prawdopodobnie nadszedł czas na wyciągnięcie pierwszych wniosków i wdrożenie ich w życie przed realizacją następnych inwestycji.

Uzasadnienie konieczności budowy przejść dla zwierząt

Budowa dróg zawsze stwarzała zagrożenie dla środowiska naturalnego. Pojawia się ono na etapie realizacji inwestycji oraz później w trakcie eksploatacji szlaków komunikacyjnych. Prawdopodobnie, z uwagi na czas oddziaływania te drugie jest szczególnie niebezpieczne. W odniesieniu do fauny, na ogół wymienia się trzy kategorie zagrożeń: fragmentację środowisk wynikającą z przecięcia drogami szlaków migracji zwierząt, a w konsekwencji ich izolację, zwiększoną śmiertelność zwierząt usiłujących pokonać przeszkody w postaci szlaków komunikacyjnych, oraz często bezpowrotne zniszczenie środowiska w obrębie pasa zajmowanego przez drogę. Na rys. 1 przedstawiono losy zwierząt usiłujących pokonać przeszkodę w postaci szlaku komunikacyjnego.



Ocenia się, że fragmentacja środowisk życia zwierząt stanowi największe zagrożenie dla ich populacji w danym regionie. W porównaniu do stanu sprzed kilkunastu wieków, kiedy niemal cała Europa była pokryta lasami, obecnie stanowią one coraz rzadziej występujące „wyspy”. Utrudnia to bezpieczne przemieszczanie się zwierzyny. W wyniku izolacji małych grup różnych gatunków zwierząt, dochodzi do ich wymierania. Jest to niebezpieczne głównie dla dużych zwierząt.

Z drugą kategorią zagrożenia – śmiertelnością zwierząt ginących pod kołami pojazdów spotykamy się na co dzień. Może ona doprowadzić do znacznego zmniejszenia populacji wybranych gatunków zwierząt zamieszkujących bądź przemieszczających się na terenach o silnie rozwiniętej sieci drogowej. Badania prowadzone za granicą wskazują, że w średniej wielkości kraju rocznie ginie kilkadziesiąt tysięcy zwierząt poszczególnych gatunków.     
Niszczenie środowiska w obrębie pasa drogowego rozpoczyna się na etapie budowy drogi i postępuje później w czasie jej eksploatacji. Hałas towarzyszący pracy maszyn drogowych, pojawienie się ludzi pracujących w czasie budowy powodują, że zwierzyna opuszcza dotychczas zajmowane siedliska. Nie wraca do nich również później w trakcie eksploatacji drogi. Wynika to m.in. z faktu, że zmiana stosunków wodnych pociąga za sobą zmianę gatunków roślinności występującej w pasie drogowym i jego bezpośrednim sąsiedztwie [1], [3].    

Wymienione zagrożenia wydają się być wystarczającymi argumentami za koniecznością budowy przejść dla zwierząt w ciągu tras komunikacyjnych.   

Rodzaje przejść dla zwierząt

Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że wybór rodzaju przejścia zależy od lokalizacji oraz gatunku zwierząt, które będą z niego korzystać. W zależności od usytuowania względem niwelety drogi przejścia dla zwierząt można podzielić na: położone na powierzchni drogi, górne - wiadukty nad drogą, dolne - tunele pod drogą; natomiast w zależności od rozmiaru dzielą się na: duże, średnie i małe oraz w zależności od pełnionej funkcji na samodzielne i zespolone.

Charakterystyka najczęściej spotykanych rodzajów przejść

Tweet