W 2012 roku z powodu zanieczyszczenia środowiska zmarło około 12,6 mln osób. WHO szacuje, że to około 25 proc. wszystkich zgonów. Środowiskowe czynniki ryzyka, takie jak zanieczyszczone powietrze, woda, gleba, zmiany klimatyczne i promieniowanie ultrafioletowe, przyczyniają się do występowania ponad 100 chorób.
WHO opublikowała drugą edycję raportu „Zapobieganie chorobom dzięki zdrowemu środowisku: globalna ocena zagrożenia chorobami środowiskowymi”, ponieważ od wydania pierwszego minęło już 10 lat. Największym zagrożeniem jest zanieczyszczenie powietrza (włącznie z biernym paleniem), które powoduje aż 8,2 mln zgonów. Dwie trzecie wszystkich zgonów spowodowanych przez czynniki środowiskowe to wynik udaru, chorób serca, nowotworów i przewlekłych chorób dróg oddechowych.
Jednocześnie odnotowano spadek liczby zgonów spowodowanych chorobami zakaźnymi, m.in. malaria i biegunka, związanymi najczęściej z zanieczyszczeniem wody, kanalizacją i gospodarką odpadami. Zwiększenie dostępu do czystej wody i urządzeń sanitarnych było kluczowym czynnikiem tego spadku.
Zdrowsze środowisko to zdrowsi ludzie
- Zdrowe środowisko jest podstawą zdrowia populacji – stwierdziła dr Margaret Chan, dyrektor generalny WHO. – Jeśli nie podejmiemy działań mających na celu ochronę środowiska, miliony będą chorować i przedwcześnie umierać.
W raporcie podkreślono, że podstawą do odwrócenia wzrostowej tendencji chorób środowiskowych i zgonów, jest m.in. ograniczenie stosowania paliw stałych i zwiększenie dostępu do technologii niskoemisyjnych.
- Takie inwestycje mogą znacząco zmniejszyć rosnące światowe obciążenie chorobami układu krążenia i oddechowego oraz nowotworami, a także spowodować natychmiastowe oszczędności w kosztach opieki zdrowotnej – powiedziała dr Maria Neira, dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego WHO.
Największe ryzyko środowiskowe ponoszą dzieci do 5 roku życia oraz dorośli po 50 roku życia. Dzięki lepszemu zarządzaniu środowiskiem można byłoby zapobiec zgonom około 1,7 mln dzieci i 4,9 mln dorosłych.
Obciążenia chorobami w regionach
Największy ciężar związany z zanieczyszczeniem środowiska ponoszą kraje o niskich i średnich dochodach z Azji południowo-wschodniej i zachodniego Pacyfiku (w sumie 7,3 mln zgonów). Następne w kolejności są: Afryka (2,2 mln), Europa (1,4 mln) i obie Ameryki (847 tys.). Należy jednak zauważyć, że nawet w krajach rozwiniętych, w przypadku nowotworów czy chorób układu krążenia, koszt per capita może być również stosunkowo wysoki.
Najważniejsze przyczyny zgonów
| 1 | Udary | 2,5 mln |
| 2 | Niedokrwienna choroba serca | 2,3 mln |
| 3 | Wypadki i urazy (w tym wypadki drogowe) | 1,7 mln |
| 4 | Nowotwory | 1,7 mln |
| 5 | Choroby układu oddechowego | 1,4 mln |
Jak zmniejszyć obciążenie chorobami środowiskowymi?
Raport przytacza sprawdzone strategie na rzecz poprawy stanu środowiska i zapobieganie związanym z nim chorobom. Ostre i przewlekłe schorzenia dróg oddechowych, choroby sercowo-naczyniowe i oparzenia można ograniczyć dzięki lepszej technologii i czystym paliwom, służącym np. do gotowania, ogrzewania i oświetlania. Zapobieganie chorobom biegunkowym to głównie sprawa dostępu do czystej wody, odpowiednich warunków sanitarnych i promowania częstego mycia rąk.
Prawo ograniczające ekspozycję na dym tytoniowy w miejscach publicznych ogranicza skutki biernego palenia, zmniejszając tym samym ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i infekcji dróg oddechowych. Z kolei zmniejszenie chorób związanych z zanieczyszczeniem powietrza jest możliwe dzięki usprawnieniu transportu miejskiego i budownictwu energooszczędnemu.
Są już dowody na to, że takie działania przynoszą efekty. Brazylijskie miasto Kurytyba zainwestowało znaczne środki w likwidację slumsów, recykling odpadów i popularny środek transportu – szybkie autobusy (bus rapid transit). To wszystko, łącznie z dbałością o tereny zielone oraz infrastrukturę dla pieszych i rowerzystów, spowodowało, że mimo pięciokrotnego wzrostu liczby ludności w ciągu 50 lat, poziom zanieczyszczenia powietrza jest mniejszy niż w podobnych miastach, a średnia długość życia jest o dwa lata dłuższa niż średnia krajowa.
Na światowym zgromadzeniu w maju, WHO zaprezentuje wskazówki mające na celu ograniczenie negatywnych skutków zdrowotnych związanych z największym i najpowszechniejszym zagrożeniem środowiskowym: zanieczyszczeniem powietrza.
Źródło: WHO
Tł. IH
