Według nowego raportu Europejskiej Agencji Środowiska (European Environment Agency) zanieczyszczenie powietrza znacząco wpływa na zdrowie Europejczyków, zwłaszcza w obszarach miejskich. Choć jakość powietrza od lat powoli się poprawia, zanieczyszczenie powietrza nadal pozostaje jednym z najpoważniejszych zagrożeń środowiskowych dla zdrowia, obniżającym jakość życia w związku z chorobami i powodującym według oszacowań 467 tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie.
Raport EEA „Jakość powietrza w Europie — raport z 2016 r.” przedstawia zaktualizowany przegląd i analizę jakości powietrza w Europie w latach 2000 do 2014 r. w oparciu o dane z oficjalnych stacji monitorowania w całej Europie, które obejmują ponad 400 miast. Wynika z niego, że w 2014 r. ponad 85% mieszkańców miast w Unii Europejskiej było narażonych na pył drobnocząsteczkowy (PM2,5) na poziomie uznanym za szkodliwy dla zdrowia przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Cząstki stałe mogą powodować lub nasilać choroby układu krążenia, astmę i raka płuc.
Raport zawiera również nowe dane szacunkowe dotyczące wpływu na zdrowie najbardziej szkodliwych czynników zanieczyszczenia powietrza w oparciu o dane z 2013 r. Szacuje się że w 2013 r. narażenie na PM2,5 spowodowało około 467 tys. przedwczesnych zgonów w 41 krajach europejskichen. W samej Unii Europejskiej liczba przedwczesnych zgonów przekroczyła 430 tys. Szacowane skutki wpływu narażenia na dwutlenek azotu (NO2) i ozon w warstwie przyziemnej (O3) to odpowiednio około 71 tys. i 17 tys. przedwczesnych zgonów w Europie.
- Zmniejszenie emisji doprowadziło do poprawy jakości powietrza w Europie, ale nie na tyle żeby zapobiec trudnym do zaakceptowania szkodom dla środowiska i zdrowia ludzi – powiedział dyrektor wykonawczy EEA, Hans Bruyninckx. - Musimy zająć się przyczynami zanieczyszczenia powietrza, co będzie wymagać gruntownej i innowacyjnej transformacji dzisiejszych systemów mobilności, energetycznych i żywnościowych. Taka transformacja wymagać będzie działania ze strony nas wszystkich, w tym organów publicznych, przedsiębiorstw, obywateli i środowiska badaczy.
Karmenu Vella, europejski komisarz do spraw środowiska, gospodarki morskiej i rybołówstwa, z zadowoleniem przyjął raport i dodał, że raport EEA na temat jakości powietrza przypomina nam o tym, że powinniśmy utrzymać ten temat wysoko na liście priorytetów politycznych. - Komisja Europejska tak czyni i jest zaangażowana na rzecz poprawy jakości powietrza - powiedział Vella. - Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu jest pomaganie władzom na różnych szczeblach w bardziej aktywnej współpracy. W sytuacji gdzie wiele "czarnych punktów" jakości powietrza znajduje się w miastach, jasne jest, że samorządy lokalne i regionalne mają do odegrania zasadniczą rolę w znajdowaniu rozwiązań.
Raport podkreśla, że jakość powietrza od lat się poprawia. Roczne średnie notowane poziomy PM10 spadły w trzech czwartych monitorowanych lokalizacji. Co więcej, w latach 2006-2014 średnie stężenia PM2,5 spadły we wszystkich rodzajach stacji (miejskich, ruchu drogowego, i w stacjach monitorowania tła, itp.). Narażenie na poziomy PM powyżej tych zalecanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) również spadłoen na przestrzeni lat (Unia Europejska i WHO przyjęły odmienne wytyczne w tej dziedzinie).
W 2014 r. 16% populacji miejskiej UE-28 było narażone na stężenia PM10 powyżej dobowej wartości dopuszczalnej UE, a 8% było narażone na stężenia PM2,5 powyżej wartości docelowej UE. Jednakże w porównaniu z bardziej rygorystycznymi (mającymi chronić zdrowie ludzi wartościami jakości powietrza) wytycznymi WHO, około 50% i 85% mieszkańców miast było narażonych na stężenia PM10 i PM2,5 przekraczające poziomy zalecane przez WHO.
NO2 wpływa bezpośrednio na układ oddechowy, ale przyczynia się również do powstawania PM i O3. W 2014 r. 7% mieszkańców miast w krajach UE-28 było narażone na stężenia NO2 przekraczające identyczne normy WHO i UE. 94% wszystkich przekroczeń norm związane było z ruchem drogowym.
Emisje PM2,5 ze spalania węgla i biomasy w gospodarstwach domowych oraz emisje pochodzące z budynków komercyjnych i instytucjonalnych nie spadły znacząco. Aby zmniejszyć emisje w tych sektorach niezbędne jest pełne wdrożenie środków takich jak niedawno przyjęte zmiany w dyrektywie w sprawie ekoprojektu dotyczące domowych pieców oraz w dyrektywie w sprawie średniej wielkości obiektów energetycznego spalania, a także promocja wskazówek dotyczących dobrych praktyk w zakresie spalania w gospodarstwach domowych.
Emisje amoniaku (NH3) z rolnictwa pozostają wysokie i znacząco przyczyniają się do utrzymujących się wysokich poziomów pyłu i do przekroczeń w tej dziedzine w Europie.
Zanieczyszczenie powietrza w dalszym ciągu powoduje szkody dla roślinności i ekosystemów. Do najbardziej szkodliwych czynników w tym kontekście należą O3, NH3 i NOx.
Polska jest nadal w czołówce krajów, które mają problem szczególnie z pyłami zawieszonymi, powstającymi głównie w wyniku spalania paliw stałych. W przypadku PM10 najwięcej dni z przekroczeniami normy notuje się w Bułgarii. W dalszej kolejności są Polska, Chorwacja, Grecja i Czechy. Kraje Europy Środkowej nadal są też w czołówce pod względem zanieczyszczeń pyłem PM2,5. W tej części Europy notuje się też największe przekroczenia w przypadku benzo(a)pirenu, który jest silnym związkiem rakotwórczym. Liderem w tej kategorii jest Polska, na drugim miejscu Chorwacja, a na trzecim – Republika Czeska. Polska i sąsiadujące z nami kraje mają za to mniejsze problemy w przypadku zanieczyszczeń dwutlenkiem azotu (emisja komunikacyjna). Tu liderem są Niemcy, za którymi uplasowała się Holandia.
Źródło: EEA
