Spis treści

Zieleń naprowadzająca na przejścia dla zwierzątWspółczesna infrastruktura komunikacyjna oddziaływuje znacząco i wszechstronnie na dziko żyjącą faunę. Intensywność, skala i ekologiczne znaczenie tego oddziaływania wynikają bezpośrednio z lokalizacji i liniowego charakteru inwestycji, przyjętych rozwiązań konstrukcyjnych oraz natężenia ruchu pojazdów w fazie eksploatacji [1, 3].

Negatywne oddziaływania dróg można podzielić na:
a) bezpośrednie (oddziaływanie na osobniki i ich populacje), które powodują:

  • całkowite zahamowanie lub utrudnianie przemieszczania się zwierząt w poprzek drogi;
  • śmiertelność zwierząt w wyniku kolizji z pojazdami;

b) pośrednie (oddziaływanie na warunki siedliskowe), które powodują:

  • przerywanie ciągłości strukturalnej korytarzy migracyjnych (ekologicznych) oraz siedlisk;
  • zniszczenie siedlisk fauny;
  • pogorszenie warunków egzystencji fauny w zasięgu istniejącej infrastruktury oraz w strefie podwyższonego stężenia emisji związanych z ruchem pojazdów (4);
  • ułatwienie ekspansji gatunków synantropijnych.

Jedną z najpoważniejszych ekologicznych konsekwencji rozwoju infrastruktury drogowej jest uniemożliwienie swobodnego przemieszczania się zwierząt, czyli powstanie zjawiska bariery ekologicznej. Funkcjonowanie takich barier wywołuje szeregu negatywnych skutków ekologicznych, z których większość wynika z trwałego podziału obszarów siedliskowych zwierząt na mniejsze fragmenty z utrudnionym kontaktem pomiędzy organizmami je zamieszkującymi. Fragmentacja pociąga za sobą [1, 2,]:
a)    izolację populacji zwierząt oraz ich obszarów siedliskowych;
b)    ograniczenie możliwości wykorzystywania areałów osobniczych – poprzez zahamowanie migracji związanych ze zdobywaniem pożywienia, szukaniem miejsc schronienia;
c)    ograniczenie i zahamowanie migracji i wędrówek dalekiego zasięgu oraz zahamowanie ekspansji gatunków i kolonizacji nowych siedlisk;
d)    ograniczenie przepływu genów i obniżenie zmienności genetycznej w ramach populacji;
e)    zamieranie lokalnych populacji i w efekcie obniżenie bioróżnorodności obszarów przeciętych drogami.

Budowa przejść dla zwierząt stanowi obecnie najważniejszą i powszechnie stosowaną metodę minimalizacji wpływu dróg na dziką faunę. Ogromne znaczenie ekologiczne, a także wysokie koszty budowy przejść powodują, że decyzje o ich lokalizacji powinny być poprzedzone szczegółową procedurą, uwzględniającą aspekty zarówno przyrodnicze, jak i techniczno-budowlane. Przejścia dla zwierząt spełniają dwie podstawowe funkcje:

  • stwarzają warunki umożliwiające bytowanie tych zwierząt, których areały osobnicze przecina droga – zwierzęta muszą mieć możliwość korzystania ze środowisk położonych po obu stronach drogi;
  • umożliwiają migracje, wędrówki i dyspersję osobnikom przemieszczającym się na duże odległości - kluczowa funkcja przejść dla zwierząt, ważna szczególnie dla ochrony rzadkich gatunków o dużych wymaganiach przestrzennych.

Skuteczność przejść dla zwierząt zależy od wielu czynników, które należy uwzględnić na etapie projektowania, budowy i użytkowania drogi. Najważniejsze z nich to:

  • właściwa lokalizacja przejść;
  • odpowiednie zagęszczenie obiektów;
  • dobranie właściwego typu i parametrów przejścia do sytuacji przestrzennej; ekologicznej oraz gatunków zwierząt, jakim przejście ma służyć;
  • zróżnicowanie rodzajów przejść występujących w sąsiedztwie, tak by wszystkie gatunki (o różnych wymaganiach) mogły przekraczać drogę;
  • odpowiednie zagospodarowanie (aranżacja) terenu na najściach i dojściach do przejść oraz na ich powierzchni;
  • czas i okres realizacji obiektu oraz stopień zmian terenu w okresie budowy;
  • właściwe utrzymanie i ochrona przejść.

Jednym z najważniejszych elementów związanym z budową przejścia, oprócz właściwej lokalizacji oraz optymalnych parametrów, jest odpowiednie zagospodarowanie terenu w rejonie przejścia oraz powiązanie go z obszarami przyległymi. Główną funkcję w takiej sytuacji pełni zieleń naprowadzająca. Nasadzenia zieleni prawidłowo wykonane powodują po kilkunastu latach, że obiekt, który ma pełnić funkcję przejścia dla zwierząt staje się elementem w minimalnym stopniu obcym dla zwierząt.

 

Komentarze  
Gość
0 #1 Gość 2010-07-28 17:08
Uwielbiam te wszystkie zalecenia "sadźmy gatunki rodzime, gęste, odporne... itd".
Proszę WYMIENIĆ te gatunki z nazwy rodzajowej i gatunkowej a nie pisać jakie powinny być!!! Dlaczego o tym wspominam? Ponieważ większość wydawanych decyzji środowiskowych zabrania nasadzania krzewów o jadalnych dla ptaków owocach by eliminować kolizje ptaków z pojazdami. Czyli odpada bez, tarnina, róże, jarząb, suchodrzew, rokitnik, kruszyna itd.

Po odjęciu owocujących atrakcyjnie dla ptaków gatunków co zostaje z gatunków rodzimych ??????? Wierzba i trzmielina???????

Proszę wymienić.
Cytować | Zgłoś administratorowi
Daniel Maranda
0 #2 Daniel Maranda 2010-08-03 11:43
Należy rozdzielić nasadzenia stosowane na przejściach górnych oraz dolnych. W przypadku górnych tak naprawdę nie ma przeciwwskazań co do sadzenia gatunków z owocami. I tak obiekt jest ponad drogą, jest również wyposażony w 2,5 metrowe osłony antyolśnieniowe co zabezpiecza ptaki przed kolizjami. Dużo większy problem jest przy przejściach dolnych. Tutaj rzeczywiście bardzo często są stawiane wymagania w zakresie rezygnacji z krzewów z jadalnymi owocami. Warto skorzystać w takich przypadkach z doświadczeń niemieckich - tam przy przejściach sadzi się karłowe-dzikie gatunki jabłoni - nie przyciągają ptaków a chętnie są ich owoce zjadane przez ssaki kopytne co wspomaga funkcjonalność przejść.
Cytować | Zgłoś administratorowi
Gość
0 #3 Gość 2010-08-16 16:16
W artykule o niemieckich doświadczeniach wymienionych jest wiele gatunków z owocami jadalnymi dla ptaków. Czyli każde dolne przejście obsadzać tylko jabłoniami...? [ewentualnie gruszami?]
Cytować | Zgłoś administratorowi
Daniel Maranda
0 #4 Daniel Maranda 2010-08-27 17:17
Oczywiście w każdej sytuacji należy zachować umiar. Nie o to chodzi aby w rejonie przejść sadzić sady owocowe. Jabłonie i grusze powinny być jednym z elementów nasadzeń zieleni. Oprócz tego powinny to być gatunki krzewiaste (trzmielina, wierzba, leszczyna itp.) jak i gatunki drzew które stanowić będą dopełnienie tego układu nasadzeń zieleni.
Cytować | Zgłoś administratorowi
Gość
0 #5 Gość 2010-09-01 13:41
Tylko potem są zarzuty w innych artykułach że sadzi się przy autostradach tysiące trzmielin "a takie ilości sadzonek są trudno dostępne w Polsce"...

Wina leży wyłącznie po stornie organów wydających decyzje środowiskowe, powinny zwrócić uwagę na problematykę gatunków z owocami a przejść dla zwierząt i zezwalać na ich nasadzenia w obrębie przejść. Równie dobrze w gęstej wierzbie które nie ma owoców jadalnych dla ptaków ptaki chętnie zakładają gniazda... A ptak założy gniazdo na czymkolwiek, w tym też na gęstych nie atrakcyjnie owocujących gatunkach więc równie dobrze można w decyzji zakazać sadzenia czegokolwiek na czym ptak może założyć gniazdo = czegokolwiek...

Zgadzam się i powinny powstać artykuły dla organów wydających bezmyślne decyzje na ten temat...
Cytować | Zgłoś administratorowi
Dodaj komentarz
Komentarze do artykułów może dodać każdy użytkownik Internetu. Administrator portalu nie opublikuje jednak komentarzy łamiących prawo oraz niemerytorycznych, tj. nieodnoszących się bezpośrednio do treści zawartych w artykule. Nie będą również publikowane komentarze godzące w dobre imię osób czy podmiotów, rasistowskie, wyznaniowe czy uwłaczające grupom etnicznym, oraz zawierają treści nieetyczne albo niemoralne, pornograficzne oraz wulgarne. Z komentarzy zostaną usunięte: reklamy towarów, usług, komercyjnych serwisów internetowych, a także linki do stron konkurencyjnych.