Ustawa o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa (Dz.U. Nr 34, poz. 173) została uchwalona 20 stycznia 2011 r. Wprowadza ona rozwiązania w zakresie majątkowej odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych za szkody, które wyrządzili odpowiednio Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego swoim działaniem lub zaniechaniem. Ustawa weszła w życie 17 maja br. (po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, co miało miejsce 16 lutego 2011 r.).

Zakres przedmiotowy ustawy

Zakres przedmiotowy ustawy określa art. 1. Zgodnie z tym przepisem ustawa określa odpowiedzialność majątkową funkcjonariuszy publicznych wobec Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub innych podmiotów ponoszących odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej, za działanie lub zaniechanie prowadzące do rażącego naruszenia prawa oraz zasady postępowania w przedmiocie takiej odpowiedzialności. Ustawa ta dotyczy zatem sfery władczego działania organów władzy publicznej, tzw. imperium, nie ma natomiast zastosowania do sfery stosunków cywilnoprawnych (dominium).

Ustawa znajduje zastosowanie zarówno do działania, którego efektem są akty administracyjne (decyzje i postanowienia), jak również zaniechania (bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania administracyjnego).

Stosowne procedury przewidziane w przedmiotowej ustawie muszą być obligatoryjnie podjęte w każdym przypadku wydania ostatecznego orzeczenia przez organ administracji publicznej lub prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego, stwierdzającego wydanie z rażącym naruszeniem prawa danego orzeczenia organu administracji publicznej lub stwierdzającego niezałatwienie sprawy w terminie z rażącym naruszeniem prawa.

Warunki odpowiedzialności

Warunkiem odpowiedzialności majątkowej funkcjonariusza publicznego jest wyrządzenie reprezentowanemu przez tego funkcjonariusza, Skarbowi Państwa lub danej jednostce samorządu terytorialnego (gminie, powiatowi, samorządowi województwa) szkody, będącej następstwem jego działania lub zaniechania. Szkoda ta, jak również jej wysokość, została ustalona w trybie przepisów Kodeksu cywilnego (art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy). Wówczas Skarb Państwa lub określona jednostka samorządu terytorialnego będzie miała nie tylko prawo, ale również obowiązek dochodzić odszkodowania od danego funkcjonariusza publicznego.

Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego będą ponosić w stosunku do osób trzecich, którym szkodę wyrządzili swym działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusze publiczni, odpowiedzialność odszkodowawczą w trybie art. 417 §1 w zw. z art. 4171 §2 i 3 Kodeksu cywilnego.

Definicja funkcjonariusza publicznego

Definicję funkcjonariusza publicznego zawiera art. 2 ust. 1 pkt 1 powołanej na wstępie ustawy. Zgodnie z tym przepisem funkcjonariuszem publicznym są osoby działające w charakterze organu administracji publicznej w rozumieniu art. 5 §2 pkt 3 Kodeksu postępowania administracyjnego, zarówno organu monokratycznego (jednoosobowego), działające wprost za ten organ lub z jego upoważnienia, a także osoby działające jako członek organu kolegialnego.

Funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu analizowanej ustawy jest:

  1. osoba pełniąca funkcję monokratycznego organu administracji publicznej (np.: minister, kierownik urzędu centralnego, wojewoda, wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa),
  2. osoba będąca członkiem kolegialnego organu administracji publicznej (np.: samorządowego kolegium odwoławczego, Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej),
  3. pracownik urzędu obsługującego dany organ administracji publicznej (bez względu na podstawę nawiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego (pracownik administracji rządowej, w tym aparatu skarbowego i administracji samorządowej), który brał udział w wydaniu aktu administracyjnego (decyzji lub postanowień), który został wydany z rażącym naruszeniem prawa lub zaniechanie wydania którego miało charakter rażącego naruszenia prawa,
  4. osoba wykonująca pracę w ww. urzędach w ramach umowy cywilnoprawnej (najczęściej umowy zlecenia) na tych samych zasadach jak pracownicy tych urzędów.


Przesłanki odpowiedzialności

Przepis art. 5 przedmiotowej ustawy określa przesłanki, które muszą być spełnione żeby nastąpiło pociągnięcie funkcjonariusza publicznego do odpowiedzialności majątkowej. Są one następujące:

  1. na mocy prawomocnego orzeczenia sądu, lub na mocy ugody, zostało wypłacone (samo przyznanie odszkodowania nie jest wystarczające) przez Skarb Państwa lub określoną jednostkę samorządu terytorialnego odszkodowanie za szkodę powstałą w związku z orzeczeniem administracyjnym wydanym z rażącym naruszeniem prawa lub spowodowaną rażącym naruszeniem prawa wynikającym z zaniechania organu władzy publicznej,
  2. rażące naruszenie prawa, o którym mowa w pkt 1, zostało spowodowane zawinionym (wina) działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza publicznego,
  3. rażące naruszenie prawa, o którym mowa w pkt 1, zostało stwierdzone przez właściwy podmiot mocą jego orzeczenia, tj.:
  4. mocą ostatecznej decyzji właściwego organu administracji publicznej,
  5. mocą prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego,
  6. mocą prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego.

Wszystkie te przesłanki muszą być spełnione łącznie. Niespełnienie choćby jednej z tych przesłanek wyłącza odpowiedzialność materialną funkcjonariusza publicznego.

Tryby stwierdzenia rażącego naruszenia prawa

Szczegółowy wykaz przepisów prawnych, uznanych w rozumieniu niniejszej ustawy za podstawę do stwierdzenia wydania orzeczenia administracyjnego z rażącym naruszeniem prawa określa art. 6 analizowanej ustawy. Przepis ten rozróżnia cztery podstawowe tryby stwierdzenia rażącego naruszenia prawa:

TRYB I - stwierdzenie wydania z rażącym naruszeniem prawa decyzji administracyjnej lub postanowienia na podstawie przepisów k.p.a (art. 156 §1 pkt 2) oraz ustawy Ordynacja podatkowa (art. 247 §1 pkt 2), dalej „o.p.” lub wydania takiego orzeczenia z naruszeniem prawa (art. 156 §2 k.p.a lub art. 247 §1 pkt 3 o.p.) – art. 6 pkt 1 i 2 ustawy, a także stwierdzenie wydania decyzji bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa w trybie art. 81 ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów – art. 6 pkt 11 ustawy. Orzeczenie w tym przedmiocie wydaje, co do zasady organ wyższego stopnia w stosunku do organu, którego orzeczenie było oceniane w trybie nadzwyczajnym (art. 157 §1 k.p.a. i art. 248 § 2 pkt 1 o.p.),

TRYB II - stwierdzenie wydania z rażącym naruszeniem prawa orzeczenia organu administracji publicznej, w tym organu podatkowego przez sąd administracyjny w trybie art. 145 §1 pkt 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (art. 6 pkt 4 i 5 ustawy), dalej „ppsa”, a także stwierdzenie rażącego naruszenia prawa przez sąd powszechny – sąd ochrony konkurencji i konsumentów w trybie art. 479[31a] §3 k.p.c., tj. w stosunku do decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (art. 6 pkt 10 ustawy),

TRYB III - stwierdzenie rażącego naruszenia prawa przez organ administracji publicznej na podstawie art. 37 §2 k.p.a lub art. 141 §2 o.p. (organ wyższego stopnia), tj. z uwagi na niezałatwienie sprawy w terminie (art. 6 pkt 6 i 7 ustawy), oraz stwierdzenie rażącego naruszenia prawa przez organ administracji publicznej w trybie art. 54 § 3 pppsa (art. 6 pkt 3 ustawy),

TRYB IV - stwierdzenie rażącego naruszenia prawa przez sąd administracyjny na podstawie art. 149 lub art. 154 §2 ppsa, tj. w związku z uznaniem za zasadną skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ administracji publicznej (art. 6 pkt 8 ustawy), oraz stwierdzenie rażącego naruszenia prawa przez sąd powszechny – sąd pracy, na podstawie art. 477[14] §3 k.p.c., tj. w związku z uznaniem, że niewydajnie decyzji przez organ rentowy miało charakter rażącego naruszenia prawa (art. 6 pkt 9 ustawy).

Komentarze  
Gość
0 #1 Gość 2011-07-08 14:19
czy chodzi tu o ten bubel prawny wdł. którego urzędnik zapłaci za złe decyzje???
Cytować | Zgłoś administratorowi
Gość
0 #2 Gość 2011-09-14 19:21
Witam, czy ktos z Was posiada moze komentarz do tej ustawy autorstwa Pani Haczkowskiej? warty polecenia? prosze o info.
Cytować | Zgłoś administratorowi
Dodaj komentarz
Komentarze do artykułów może dodać każdy użytkownik Internetu. Administrator portalu nie opublikuje jednak komentarzy łamiących prawo oraz niemerytorycznych, tj. nieodnoszących się bezpośrednio do treści zawartych w artykule. Nie będą również publikowane komentarze godzące w dobre imię osób czy podmiotów, rasistowskie, wyznaniowe czy uwłaczające grupom etnicznym, oraz zawierają treści nieetyczne albo niemoralne, pornograficzne oraz wulgarne. Z komentarzy zostaną usunięte: reklamy towarów, usług, komercyjnych serwisów internetowych, a także linki do stron konkurencyjnych.