Projektowane zmiany w ustawie Prawo zamówień publicznych zakładają m.in. zwiększenie konkurencji w ubieganiu się o zamówienia publiczne, szczególnie wśród małych i średnich przedsiębiorstw, a więc firm o słabszej kondycji finansowej. Do tego przyczyni się zwrot wadium oraz wprowadzenie instytucji zaliczki. W ten sposób rząd chce przeciwdziałać negatywnym zjawiskom w sytuacji gospodarczego kryzysu.

Sejmowa Komisja Gospodarki jeszcze przed wakacjami - 16 lipca br. – zajmie się rozpatrzeniem rządowego projektu zmian w ustawie Prawo zamówień publicznych. Rząd w nowelizowanych przepisach proponuje szereg rozwiązań uwzględniających aktualną sytuacją gospodarczą. Do tych należą m.in. uregulowania zwiększające płynność finansową wykonawców dzięki wcześniejszemu zwalnianiu wadiów, zniesienie konieczności zabezpieczania należytego wykonania umowy w okresie gwarancji oraz dopuszczenie zaliczkowania przez zamawiających.

Poprawa płynności finansowej

W założeniach nowelizacji uznano, że jest niezasadne oraz stanowiące znaczące obciążenie finansowe przetrzymywanie do chwili zawarcia umowy wadiów wykonawców, których oferty nie zostały uznane za najkorzystniejsze. Dlatego w projekcie zawarto przepis umożliwiający zwrot wadium wszystkim wykonawcom niezwłocznie po wyborze oferty najkorzystniejszej lub po unieważnieniu postępowania.

Zaproponowane rozwiązanie umożliwi wykonawcom odzyskanie środków pieniężnych albo zwrot dokumentów gwarancji lub poręczenia do ich wystawców, a tym samym wpłynie pozytywnie na sytuację finansową oraz da firmom możliwość ubiegania się o inne zamówienia.

Ponadto w nowelizacji proponuje się uchylenie przepisów dotyczących obligatoryjnego zabezpieczenia należytego wykonania umowy (art. 147 ust. 3 i 4). Zmiana ta jest podyktowana aktualną sytuacją gospodarczą kraju. Służy ograniczeniu obciążeń wykonawców. Zmiana ta równocześnie daje zamawiającym swobodę w formułowaniu warunków wykonywania zamówień w zakresie ich należytego zabezpieczenia.

W nowelizacji proponuje się też wprowadzenie rozwiązania, w którym okres zabezpieczenia nie będzie obejmował okresu gwarancji jakości. Obecnie zabezpieczanie należytego wykonania umowy może służyć pokryciu roszczeń zamawiającego z tytułu rękojmi za wady oraz gwarancji jakości. Ze względu na długi okres trwania gwarancji oraz w celu uwolnienia środków finansowych, które mogą być wykorzystane przez wykonawców na bieżące prowadzenie działalności gospodarczej, zrezygnowano z pozostawiania zabezpieczenia należytego wykonania umowy na pokrycie roszczeń z tytułu gwarancji jakości (art. 151 ust. 2 i 3 nowelizacji). Stosownie do przepisów Kodeksu cywilnego rękojmia za wady oraz gwarancja to odrębne instytucje. Pozostawienie zabezpieczenia należytego wykonania umowy na roszczenia z tytułu rękojmi za wady zapewni zamawiającemu w niezbędnym zakresie zabezpieczenie w eliminowaniu przez wykonawcę najistotniejszych wad przedmiotu umowy.

Zaliczki dla wykonawców

Nowelizowana ustawa w sposób jednoznaczny wprowadza możliwość udzielania zaliczek na poczet wynagrodzenia wykonawcy zamówienia publicznego (art. 151a). Jest to szczególnie ważne obecnie, ponieważ w kryzysie nastąpiło znaczne ograniczenie możliwości pozyskiwania zewnętrznego finansowania na realizację zamówień.

Dla zamawiających z podsektora rządowego - w rozumieniu ustawy o finansach publicznych - możliwość zaliczkowania wprowadza się w przypadku zamówień na roboty budowlane oraz dostaw, usług lub robót budowlanych, jeżeli są finansowane z udziałem środków unijnych. Zamawiający podsektora rządowego będą mogli udzielać zaliczek wyłącznie po udzieleniu zamówienia w trybie wszczynanym publikacją ogłoszenia. Ma to być zachętą do stosowania trybów otwartych, zapewniających właściwe stosowanie i wykorzystanie instrumentu zaliczek. Zamawiający będzie mógł udzielić zaliczki pod warunkiem, że taką możliwość przewidzi w ogłoszeniu o zamówieniu albo w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.

Zamawiający będzie mógł na bieżąco udzielać zaliczek na realizowane zamówienie, pod warunkiem, że wykonawca wykaże wykonanie zamówienia w wartości poprzednio udzielanych zaliczek. W projekcie nowych przepisów zawarto regulacje służące ochronie prawidłowego wykorzystania środków finansowych przekazanych wykonawcom w formie zaliczki. W przypadku, gdy przewidywana jej wartość przekroczy 20% wysokości wynagrodzenia wykonawcy, jej wypłacenie będzie poprzedzone wniesieniem przez wykonawcę odpowiedniego zabezpieczenia, w formach analogicznych do mających zastosowanie przy zabezpieczaniu należytego wykonania umowy (art. 151a ust. 3).

Powyższe ograniczenia przy udzielaniu zaliczek nie dotyczą zamawiających niewchodzących w skład podsektora rządowego, tj. zamawiających sektorowych, podmioty prawa publicznego oraz beneficjentów funduszy unijnych. Tego rodzaju zamawiający będą mogli udzielać zaliczek na wszystkie rodzaje zamówień po przeprowadzeniu postępowań zarówno w trybach otwartych, jak i negocjacji bez ogłoszenia oraz na zamówienia z wolnej ręki, bez konieczności żądania zabezpieczenia. Udzielanie kolejnych zaliczek nastąpi po wykazaniu przez wykonawcę, iż wykonał zamówienie w zakresie wartości poprzednio udzielonych zaliczek (art. 151a ust. 7).    

Tweet