Tworząc, a następnie realizując inwestycyjny program drogowy należy dokonać analizy funkcjonalno-użytkowej przyszłej sieci drogowej oraz ocenić jej wpływ na środowisko naturalne, także tej sieci, która została określona w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych (Dz.U. z 2004 r. Nr 128, z późn. zm.). Szczególną uwagę należy tutaj zwrócić na sieć przecinającą szczególnie cenne przyrodniczo obszary podlegające ochronie na mocy odpowiednich dyrektyw UE. Takim obszarem jest niewątpliwie teren północno-wschodniej Polski, przez który miała przebiegać droga ekspresowa S8 oraz S19.
Pierwotnie droga ekspresowa S8 na terenie województwa mazowieckiego i podlaskiego łączyła Warszawę z Białymstokiem, a następnie przebiegała tzw. zachodnią obwodnicą Puszczy Knyszyńskiej po trasie Choroszcz-Dobrzyniewo-Knyszyn-Korycin, dalej zaś do Augustowa-Suwałk i Budziska. Z kolei droga ekspresowa S19 na terenie województwa podlaskiego obchodziła Białystok po stronie południowo-zachodniej, następnie na węźle „Choroszcz” odbijała na wschód, dochodziła do węzła „Sochonie” na istniejącej drodze krajowej nr 8 i biegła na północny wschód, przez Sokółkę do Kuźnicy Białostockiej.
Droga ekspresowa S8 pokrywa się z I Paneuropejskim Korytarzem Transportowym (tzw. trasa Via Baltica), który został ustanowiony w czasie Konferencji Ministrów Transportu Europy w roku 1994 i następnie zapisany w Traktacie Akcesyjnym. Jednocześnie strona polska została zobowiązana do opracowania strategii rozwoju przedmiotowego korytarza, w tym analizy innych wariantów jego przebiegu. Wypełniając nałożone zobowiązania strona polska zleciła przygotowanie analizy pt. „Strategia rozwoju I Pan-Europejskiego Korytarza Transportowego. Część I: korytarz drogowy” wraz z prognozą oddziaływania na środowisko. W raporcie znalazło się porównanie wariantów pod kątem środowiskowym, czyli tzw. prognoza oddziaływania na środowisko. Wyniki raportu wskazały jako najkorzystniejszy wariant 42, przebiegający po śladzie: Budzisko-Suwałki-Raczki-Ełk-Szczuczyn-Stawiski-Łomża-Ostrów Mazowiecka-Wyszków-Radzymin-Warszawa.
W związku z powyższym konieczne stało się znowelizowanie rozporządzenia w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych i określenie w nim nowego przebiegu tzw. trasy Via Baltica, zgodnego z wynikami Strategii (droga ekspresowa S61). W praktyce oznacza to wzbogacenie sieci drogowej o nową drogę szybkiego ruchu. Dzięki zaproponowanemu nowemu układowi dróg szybkiego ruchu Podlasie zyskało ok. 100 km nowych dróg ekspresowych.
Oprócz tego wprowadzono także zmiany kierunkowego przebiegu drogi ekspresowej S8 i S19 polegające na:
- wskazaniu przebiegu drogi ekspresowej S8 jedynie do węzła Choroszcz, natomiast od Białegostoku na północ do początku obwodnicy Augustowa (po trasie istniejącej dk 8) droga ta stała się jednojezdniową drogą klasy GP;
- zmianie przebiegu drogi S19 na terenie województwa podlaskiego, co pozwoliło ominąć obszary cenne przyrodniczo.
Zaproponowane zmiany przebiegu dróg szybkiego ruchu uwzględniały oprócz wniosków ze „Strategii rozwoju I Pan-Europejskiego Korytarza Transportowego Via Baltica. Część l: korytarz drogowy” także:
- wyniki analiz wykonanych w ramach opracowania raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie zachodniego obejścia Puszczy Knyszyńskiej w ciągu drogi S8/S19;
- wyniki analiz wykonanych w ramach opracowania raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na modernizacji drogi krajowej nr 8 na odcinku Katrynka-Przewalanka;
- wezwanie do usunięcia naruszenia wystosowane przez Komisję Europejską w związku z realizacją przedsięwzięć polegających na rozbudowie drogi krajowej nr 8 na odcinku Białystok-Katrynka oraz Katrynka-Przewalanka, budowie obwodnicy Sztabina w ciągu drogi krajowej nr 8 oraz budowie obwodnicy Wasilkowa w ciągu drogi ekspresowej S19.
Wprowadzone zmiany w układzie dróg ekspresowych na terenie województwa podlaskiego w maksymalnym możliwym stopniu połączyły funkcje transportowe w znaczeniu regionalnym i lokalnym z zachowaniem integralności obszarów Natura 2000 – „Puszcza Knyszyńska” i „Ostoja Knyszyńska” poprzez zdjęcie ruchu ciężkiego z istniejących dróg krajowych nr 8 i nr 19, przebiegających przez te obszary i fragmentujących je. Po wybudowaniu docelowego układu dróg ekspresowych drogi te będą pełniły funkcję transportową dla ruchu lokalnego. Jednocześnie poprzez zmniejszenie natężenia ruchu tranzytowego będą także przyjazne środowisku i nie będą stanowiły bariery dla migracji zwierząt. Natomiast ruch pojazdów ciężkich będzie przenoszony poprzez drogę ekspresową S19 oraz nową drogę ekspresową S61 (tzw. Via Baltica).
Wskazane powyżej zmiany sieci dróg ekspresowych weszły w życie z dniem 24 listopada 2009 roku.
Agnieszka Krupa
Ministerstwo Infrastruktury
Departament Dróg i Autostrad
