Horacjański motyw „Non omnis moriar” we współczesnym drogownictwie wydaje się niemożliwy. W XXI wieku zdarza się, że droga zbudowana z pomocą maszyn i wysokospecjalistycznych technologii po kilku latach eksploatacji nadaje się do gruntownego remontu. Wydaje się nieprawdopodobne, żeby takie drogi przetrwały kilkaset lat i dłużej. Jednak istniejące do dziś odcinki rzymskich dróg są dowodem na to, że jest to możliwe i starożytni budowniczowie pozostawili po sobie trwały ślad.

Technikę budowania dróg Rzymianie przejęli od Etrusków, ale z czasem zmodyfikowali ją i dostosowywali do potrzeb i warunków, np. dostępnego surowca. Ostatecznie nie ukształtował się jeden schemat, według którego powstawały wszystkie późniejsze drogi. Bezwarunkowo przestrzegano jednak dwóch zasad: dostosowania się do miejscowych warunków oraz zabezpieczenia traktu przed niszczącym działaniem wody.

Pierwszą rzymską drogą była Via Appia, której budowa rozpoczęła się w 312 r. p.n.e. Początkowo wszystkie trakty łączyły Rzym z innymi pobliskimi miastami, dopiero później sieć komunikacyjna objęła odleglejsze części Półwyspu Apenińskiego i resztę imperium. Drogi rzymskie były budowane w linii prostej, aby skrócić odległość i czas podróży. Stąd też  duża liczba różnego rodzaju obiektów inżynierskich - mostów, wiaduktów, nasypów i tuneli. Jakość wykonywania dróg rzymskich stała na bardzo wysokim poziomie, m.in. dlatego, że nie oszczędzano ani materiałów ani robotników.

Budowę drogi niezmiennie rozpoczynano od wyznaczenia jej szerokości i wykopanie dwóch rowów, spomiędzy których usuwano grunt do znacznej głębokości. Natomiast wypełnianie powstałego koryta poszczególnymi warstwami było z biegiem lat modyfikowane. Dno mogło być wypełnione warstwą kamieni połączonych zaprawą lub popiołem wulkanicznym. Tak powstawała podbudowa. W  dalszej kolejności układano drobniejszy kamień i żwir, również połączone zaprawą (warstwa nośna). Nawierzchnię drogi (warstwę użytkową) stanowiła wyrównana mieszanina żwiru i piasku.

W miarę upływu czasu i postępu myśli technicznej układano następujące warstwy: żwir, warstwa kamieni, kamień na zaprawie, gruz ceglany i nawierzchnia z płyt kamiennych.

Inne źródła podają, że pierwszą warstwą był piasek, który ubijano i profilowano. Później układano jedną lub dwie warstwy płaskich kamieni i zalewano je zaprawą cementową. Ta dolna warstwa drogi miała grubość około 20-30, a nawet 50 cm. Następnym krokiem było obramowanie jej ciężkimi krawężnikami, co wzmacniało brzegi drogi. Kolejna warstwa, o grubości 20-30 cm, składała się z kruszonego piaskowca, tłuczonej cegły lub tłucznia kamiennego zalewanych zaprawą. Później rozpoczynano kładzenie podbudowy, której pierwszą warstwą był cement z drobnymi odłamkami kamiennymi, żużlem, glinką i piaskiem. Górną warstwę stanowiły żwiry albo płytki kamienne. Sprofilowaną i starannie wyrównaną nawierzchnię układano z płyt kamiennych grubości około 5 cm. Całkowita grubość drogi rzymskiej wahała się od 1 m do 1,5 m przy różnych wariantach grubości poszczególnych warstw.

Jeśli droga była budowana na podmokłym terenie, dodatkowo układano stelaż z krzyżujących się drewnianych bali, a całość usztywniano palami wbitymi w ziemię. Z kolei w górach trakt w miarę możliwości lokowano po stronie nasłonecznionej, gdzie opady były mniejsze i śnieg szybciej topniał. Na odcinka na tyle szerokich, że mogły po nich przejechać wozy, wykonywano specjalne żłobienia (koleiny), aby zabezpieczyć wozy przed zsunięciem ze szlaku, natomiast pieszych chroniono ustawiając poręcze. Już wtedy zabezpieczano drogi murami oporowymi, a tunele wentylowano dzięki specjalnym otworom w sklepieniu tunelu. Estakady budowano układając drewniane bale na wbitych palach. Tak przygotowany drewniany pomost przykrywano ziemią, drobnymi kamieniami lub płytami kamiennymi. Jednak Rzymianie bardzo rzadko budowali drogi drewniane ze względu na brak surowca.

Tweet