Infrastruktura drogowa, podobnie jak każdy inny majątek rzeczowy, wymaga regularnej opieki, utrzymania, modernizacji i odnowy, aby utrzymać jej wartość dla społeczeństwa. Wymaga to regularnych inwestycji. Jednak z danych (statystyki OECD) wynika, że kwota inwestowana w infrastrukturę drogową w wybranych krajach UE zaczęła znacząco spadać od 2008 r. W podobny sposób zmniejszyła się kwota zainwestowana w utrzymanie infrastruktury drogowej.
Połączenie tego trendu w inwestycjach infrastrukturalnych (zwłaszcza w utrzymanie) z faktem, że wiele europejskich obiektów drogowych osiągnęło już wiek krytyczny, a także stały wzrost natężenia ruchu drogowego, może doprowadzić do nieodwracalnego spadku jakości i poziomu usług, wraz z dramatyczną utratą wartości tego kluczowego składnika majątku społecznego.
Od wydatków krótkoterminowych do zarządzania majątkiem drogowym
Sieć drogowa zarządzana jest w różny sposób. W większości przypadków to zarządca odpowiada za planowanie, budowę, nadzór, eksploatację, utrzymanie i bezpieczeństwo ruchu drogowego. Ma on najczęściej do dyspozycji roczny budżet, o wysokości którego zazwyczaj decyduje parlament. Tylko nieliczne zarządy dróg mają szansę zoptymalizować swoje wydatki w perspektywie wieloletniej, choć przyczyniłoby się to do zapewnienia standardów przy znacznie niższych kosztach oraz do ustanowienia przejrzystego procesu decyzyjnego umożliwiającego komunikację między zarządcami dróg, politykami i obywatelami.
Podejście tradycyjne
Tradycyjne planowanie budżetowe opiera się na wydatkowaniu środków z roku na rok. Procedura ta ma jednak swoje ograniczenia, gdy mówimy o efektywnym zarządzaniu infrastrukturą, a w szczególności o utrzymaniu. Często potrzeba lat, zanim efekty decyzji inwestycyjnych staną się widoczne dla opinii publicznej. To tradycyjne podejście zapewnia niewielką przejrzystość i krótkoterminowy proces wydatkowania środków.
W ramach rocznego budżetowania środki nie są wydatkowane na infrastrukturę, kiedy są najbardziej potrzebne, tylko wtedy gdy są dostępne. Ponadto, koszty utrzymania i zarządzania infrastrukturą nie są optymalizowane w całym okresie eksploatacji dróg.
Ze względu na brak wiarygodnych danych na temat stanu dróg oraz brak rzetelnych obliczeń opartych na przyszłych średnio- i długoterminowych wymogach inwestycyjnych, trudno jest podejmować decyzje niezbędne do właściwego utrzymania infrastruktury. Jeszcze większym wyzwaniem jest zintegrowanie innych celów, takich jak redukcja hałasu i bezpieczeństwo drogowe.
Niewystarczająca konserwacja może bez wątpienia spowodować pogorszenie stanu infrastruktury, ale także zwiększyć zagrożenia dla bezpieczeństwa użytkowników dróg. Według badania opublikowanego w USA przez Pacific Institute of Research and Evaluation "On a crash course: the dangers and healthcare costs of deficient roadway conditions" , ponad połowa śmiertelnych ofiar wypadków drogowych na amerykańskich autostradach jest związana z wadliwymi warunkami drogowymi.
Podejście prewencyjne
Podejście prewencyjne oferuje korzyści w zakresie efektywności pod względem kosztów, bezpieczeństwa ruchu drogowego lub redukcji hałasu. Jest to korzystne dla wydatków publicznych, ponieważ koszty utrzymania sieci dobrej jakości są optymalizowane w dłuższej perspektywie czasowej. Przy regularnym finansowaniu i utrzymaniu całkowity koszt jest znacznie niższy niż w przypadku oczekiwania na znaczny spadek standardów.
Drogi wymagają konserwacji, chociaż mogą wydawać się w dobrym stanie. W tym celu niezbędne są wiarygodne dane dotyczące ich stanu i kosztów różnych działań. Potrzebne jest wspólne rozumienie celów i strategii w zakresie polityki infrastrukturalnej. W większości krajów, regionów i gmin tak nie jest. Tylko niektóre władze utworzyły rejestr elementów infrastruktury drogowej i ich stanu. Inne są jeszcze bardziej zaawansowane i mają dokładny obraz swojego majątku drogowego, jego amortyzacji, a co za tym idzie, ich cele w zakresie utrzymania, jak również krótko- i długoterminowe strategie, są jaśniej zdefiniowane.
Podejście strategiczne
Utrzymanie i modernizacja infrastruktury drogowej to kluczowe zagadnienia związane z zarządzaniem infrastrukturą drogową. Jest to systematyczny i stały proces mający na celu efektywne kosztowo utrzymanie, modernizację i eksploatację środków trwałych. Zarządzanie infrastrukturą łączy dyscypliny inżynierskie z solidnymi praktykami biznesowymi i teoriami finansowymi. Ten sposób może pomóc w osiągnięciu zrównoważonego i skutecznego zarządzania bezpieczną i wydajną siecią dróg.
W Raporcie Komitetu Technicznego PIARC, zarządzanie infrastrukturą jest zdefiniowane jako: "systematyczny proces utrzymywania, modernizacji i eksploatacji aktywów, łączący zasady inżynierii z dobrymi praktykami biznesowymi i racjonalnymi przesłankami ekonomicznymi oraz dostarczający narzędzi ułatwiających bardziej zorganizowane i elastyczne podejście do podejmowania decyzji niezbędnych do spełnienia oczekiwań społeczeństwa".
