W kształtowaniu właściwych zachowań i nawyków komunikacyjnych zasadnicza rola przypada edukacji, a szczególnie najmłodszych. Przykładem dobrej praktyki, promowanej w ramach projektu INVOLVE, jest przytaczana przez Tamása Dombi inicjatywa Zarządu Transportu West Midlands (drugiej aglomeracji pod względem wielkości w Wielkiej Brytanii), polegająca na stworzeniu portalu internetowego (letzgogreen.org) do kształcenia dzieci i młodzieży. Portal wykorzystywany jest zarówno indywidualnie, jak i w ramach lekcji albo specjalnych warsztatów. Zwiera on między innymi filmy, gry i lekcje tematyczne dla przedszkolaków i uczniów, dopasowane do ich wieku, możliwości poznawczych i zainteresowań.
Kolejnym przywoływanym przez Tamása Dombi przykładem jest Akademia Zarządzania Mobilnością (Mobility Management Academy) Uniwersytetu Erasmus w Rotterdamie (Erasmus University Rotterdam). Grupą docelową są menedżerowie, urzędnicy, politycy i inni zainteresowani, w tym studenci, a więc odnosi się ta inicjatywa do edukacji ludzi dorosłych oraz aktywnych zawodowo. Uniwersytet opracował własny program szkolenia w zakresie zarządzania mobilnością. Zajęcia prowadzone są w różnych formach – od krótkich kursów na przykład dla urzędników, po studia podyplomowe lub nawet II stopnia (MSc). Szkolenie obejmuje poza zagadnieniami transportu również inne dziedziny powiązane z zarządzaniem mobilnością, jak na przykład dotyka problematyki socjologii, urbanistyki, architektury.
Oryginalnej inicjatywy podjęli się samorządowcy, przewoźnicy i pracodawcy z holenderskiego Maastricht. Podstawą inicjatywy był przeprowadzony wśród pracowników większości dużych firm wywiad dotyczący mobilności. – Pracodawcy zadeklarowali, że w ciągu kilku lat postarają się z porannych szczytów komunikacyjnych wyeliminować trzy tysiące samochodów – mówi Tamás Dombi. Dokonają tego właśnie działaniami miękkimi oddziaływującymi na zmiany zachowań transportowych, na przykład elastycznie dopasowując godziny pracy bądź wprowadzając pracę zadaniową możliwą do wykonywania w domu. Elastyczna formuła pracy daje korzyści firmom, między innymi przynosi oszczędności ze zwolnienia i zmniejszenia powierzchni biurowych bądź parkingowych. - Podobny program wdrożono w Rotterdamie. Tam pracodawcy zadeklarowali obniżenie liczby pojazdów w ruchu porannym o 5 procent. W tych inicjatywach wiodą firmy prywatne, które dobrowolnie podpisują porozumienia o realizacji takich projektów – podkreśla Tamás Dombi.
W przypadku projektu w Maastricht zaplanowano również inwestycje „twarde” oraz wdrożenia inteligentnych systemów transportowych wspomagających zarządzanie podróżami. W Maastricht wdrożono jeszcze jeden projekt: Smart Leasing, którego celem jest efektywniejsze i racjonalne wykorzystanie samochodów służbowych. W Holandii większość firm swoim kadrom zarządzającym zapewnia samochody służbowe. Badania wykazują, że w komunikacyjnych szczytach porannych samochody służbowe stanowią większość w ciągach korkujących się aut. Podstawą projektu Smart Leasing jest swoisty bilans wykorzystania samochodu służbowego. Pracodawca pracownikom zapewnia stały zwrot odpowiadający m.in. średniej amortyzacji, ubezpieczenia, podatku itd., zmienny zwrot za wyjazdy służbowe, odpowiadający kosztom paliwa, serwisu, zużycia opon itd. oraz stały zwrot w ustalonej wysokości za prywatne wykorzystanie samochodu służbowego. System motywuje pracownika do oszczędzania, bowiem od tego zależy wysokość kwoty jaka będzie mu wypłacana na koniec miesiąca. Kwota ta jest równicą pomiędzy ustaloną wcześniej średnią a realnie poniesionymi wydatkami na przejazdy. Pracownik zatem racjonalnie dokonuje wyboru pomiędzy rodzajem użytkowanego samochodu bądź środka transportu publicznego, rozlicza się więc z prawdziwych kosztów: amortyzacji w zależności od ceny samochodu, wydatków w zależności od kategorii samochodu, zużycia paliwa itd. oraz kosztów alternatywnych, np. biletów na komunikację miejską i dalekobieżną.
Kolejnym przytaczanym przez Tamás Dombi przykładem współpracy z sektorm prywatnym w zakresie zarządzania mobilnością jest inicjatywa Stacji Telefonica w Madrycie, największego operatora telekomunikacyjnego w Hiszpanii, zatrudniającego 12 tys. pracowników. W 2005 roku przeniesiono siedzibę tej firmy na przedmieścia. Uprzedzając problemy z dojazdem opracowano Plan Dostępności oparty na wcześniej wykonanym wywiadzie wśród pracowników. Okazało się, że większość korzysta z transportu publicznego w dojazdach do pracy i dalej chce korzystać z tej formy podróży. Została więc podpisana umowa z miastem. Dzięki temu w ramach budowy metra do nowej dzielnicy biur, powstała stacja metra w sąsiedztwie siedziby firmy. Mimo że do tej dzielnicy można dojechać autostradą większość wybiera komunikację publiczną. Obecnie jej udział w podróżach do i z pracy wynosi 40%. Alternatywą są carpooling, rowery i pojazdy elektryczne.
W Warszawie przykładem współdziałania z partnerem prywatnym są stacje roweru publicznego systemu VETURILO. Obecnie są podpisane umowy na 4 stacje finansowane ze środków prywatnych operatorów centrów handlowych Arkadia i Galeria Mokotów (x2) oraz Poleczki Business Park. Partycypowanie w finansowaniu utrzymania parkingów z partnerami prywatnymi ma miejsce również w przypadku rozwiązań typu P&R. Parkingi przed centrami handlowymi w godzinach roboczych są wykorzystywane w dużo mniejszym zakresie, dlatego ich współdzielenie pomiędzy klientami centrów a dojeżdżającymi do pracy pozwala lepiej wykorzystać miejsca parkingowe. Obecnie ZTM ma podpisane umowy z 2 centrami: Warszawa Wileńska oraz Multikino Ursynów, co łącznie daje ok. 500 miejsc parkingowych w systemie P&R. Miasto zyskuje możliwość zapewnienia miejsc parkingowych nie ponosząc nakładów na ich budowę, a operator parkingu dzięki takiej współpracy ma pokrytą przez miasto część kosztów jego utrzymania. Kolejnym warszawskim przykładem jest stacja kolejowa Zacisze-Wilno (trasa Warszawa Gdańska – Małkinia), którą w stolicy we współpracy z PKP PLK buduje developer powstającego na Targówku osiedla. Stacja ma być uruchomiona w czerwcu. – Developer budując stację podnosi atrakcyjność powstającego osiedla, położonego tuż przy linii kolejowej. Część mieszkańców tego osiedla na pewno zrezygnuje z dojazdów własnym samochodem do pracy w mieście, co właśnie jest celem zarządzania mobilnością – podkreśla Tamás Dombi.
AS
Artykuł na podstawie referatu Tamása Dombi „Zarządzanie mobilnością w projekcie INVOLVE” wygłoszonego podczas VII Konferencji Naukowo-Technicznej Miasto i Transport 2013.
VII Konferencja Naukowo-Techniczna Miasto i Transport odbyła się w Warszawie 25 kwietnia 2013 r. Organizatorami konferencji byli: Politechnika Warszawska, Instytut Dróg i Mostów i Koło Naukowe Inżynierii Komunikacyjnej; Miasto Stołeczne Warszawa, Biuro Drogownictwa i Komunikacja; Biuro projektowo-konsultingowe TransEko; Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji RP, Oddział w Warszawie. Patronat honorowy nad konferencją objęli: Hanna Gronkiewicz Waltz – prezydent Warszawy oraz Jan Szmidt – rektor Politechniki Warszawskiej. Szczególnym wydarzeniem konferencji były obchody jubileuszu 60-lecia pracy zawodowej profesora Wojciecha Suchorzewskiego. Jubilat wygłosił wykład programowy pt. “Racjonalizacja zagospodarowania przestrzennego efektywnym narzędziem redukcji popytu na transport”.
Tematem przewodnim VII konferencji Naukowo-Technicznej Miasto i Transport 2013 było „Zarządzanie popytem na transport”. Obrady zostały podzielone na trzy sesje, podczas których wygłoszono 9 referatów. W wystąpieniach przedstawiono problematykę planowania i projektowania miejskich systemów transportowych.
W trakcie konferencji wręczono nagrody Miasto i Transport za osiągnięcia w dziedzinie transportu miejskiego. Za systemowe działania edukacyjne promujące bezpieczny transport zbiorowy nagrodzono Tramwaje Warszawskie Sp. z o.o., Zarząd Transportu Miejskiego. Za przygotowanie i wdrożenie systemu roweru publicznego VETURILO wyróżniono nagrodą: Biuro Drogownictwa i Komunikacji, m. st. Warszawa, Zarząd Transportu Miejskiego. Za uruchomienie trasy mostu Północnego wraz z trasą tramwajową nagrodę otrzymało Miasto Stołeczne Warszawa.