Około 42% wszystkich ofiar wypadków drogowych w Polsce stanowią „niechronieni” uczestnicy ruchu drogowego. Na tę grupę należy zwrócić szczególną uwagę, ponieważ w przeciwieństwie do poruszających się samochodami, osoby te nie są osłonięte karoserią samochodu, nie mogą liczyć na działanie poduszek powietrznych ani pasów bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo osób pieszych
W 2013 roku odnotowano 9 489 wypadków z udziałem osób pieszych (26,5% ogółu), w których zginęło 1 147 osób (34,2% ogółu), a 9 004 odniosły obrażenia ciała (20,4% ogółu).
W większości poszkodowanymi byli sami piesi - 1 140 zabitych i 8 802 ranne, którzy swoim zachowaniem często powodowali duże zagrożenie. W 2013 roku spowodowali oni 8,9% zdarzeń z ofiarami w ludziach. W miejscach udostępnionych dla ruchu pieszego odnotowano 6 664 wypadki, stanowi to 70,2% wszystkich wypadków z udziałem pieszych. Śmierć poniosło 458 osób (40,1% ogółu zabitych pieszych), rannych zostało 6 726 osób (76,4% ogółu rannych pieszych).
Liczba wypadków na przejściach dla pieszych malała od 2001 do 2010 roku, w 2011 roku liczba ta wzrosła o 105, a w 2012 w porównaniu z 2011 rokiem ponownie zmniejszyła się o 70. W 2013 roku liczba wypadków na przejściach dla pieszych wzrosła o 58, co budzi niepokój, gdyż przejście dla pieszych w swej istocie gwarantować powinno tym uczestnikom ruchu bezpieczne przekroczenie jezdni. Jednak w wielu przypadkach sami piesi wchodzą na przejście bezpośrednio przed pojazdem. Udział procentowy wypadków w tych miejscach w stosunku do liczby wypadków z pieszymi systematycznie rósł z 29,8% w 2001 roku do 30,4% w roku 2005. W roku 2006 zmniejszył się do 27,4%, w 2007 i 2008 wyniósł 28,5%, w 2009 roku zanotowano wzrost do 29,4%, w 2010 r. minimalny spadek 29,3%. W 2011 r. nastąpił wzrost do 30,4%, w 2012 r. do 32,4%, a w 2013 r. do 35,8%.
Podobnie jak w latach poprzednich, najwięcej wypadków z udziałem pieszych i najtragiczniejsze ich skutki zanotowano w miesiącach jesienno - zimowych (październik-grudzień). Na taki stan rzeczy wpływ mają nasze warunki klimatyczne, a zwłaszcza wcześnie zapadający zmrok i gorsza widoczność. W 2013 roku najwięcej osób pieszych zginęło w listopadzie - 159 (13,9% ogółu), a rannych zostało w grudniu 1 149 (13,1% ogółu).
Do większości wypadków, w których poszkodowani zostali piesi przyczynili się inni użytkownicy dróg, szczególnie kierujący samochodami osobowymi. W znacznej mierze wypadki te powstały z powodu nie udzielenia pierwszeństwa pieszemu, nieprawidłowego przejeżdżania przejść dla pieszych, niedostosowania prędkości do warunków ruchu.
Bezpieczeństwo rowerzystów
W 2013 roku rowerzyści uczestniczyli w 4 723 wypadkach drogowych, w których zginęło 317 osób, a rany odniosły 4 573 osoby. Wśród ofiar największą grupę stanowili sami rowerzyści – 304 zabitych oraz 4 144 rannych. Większość wypadków z udziałem rowerzystów miała miejsce na obszarze zabudowanym – 4 012 zaś na obszarze niezabudowanym wypadki cechowały się wysoka ofiarochłonnością, w 711 wypadkach zginęły 132 osoby, tj. w co piątym wypadku była ofiara śmiertelna, gdy na obszarze zabudowanym w co dwudziestym drugim.
W ubiegłym roku rowerzyści przyczynili się do powstania 1 716 wypadków, w których zginęły 153 osoby, a 1 642 osoby doznały obrażeń ciała. Z porównywalnym okresem roku ubiegłego jest to więcej wypadków o 2 (+0,1%), więcej osób zabitych o 1 (+0,7%) oraz więcej osób rannych o 11 (+0,7%).
Najczęstszymi przyczynami wypadków powodowanych przez rowerzystów było:
- nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu - 703 wypadki,
- nieprawidłowe wykonywanie manewru skrętu - 223 wypadki,
- niedostosowanie prędkości do warunków ruchu - 137 wypadków.
Kierujący rowerem najwięcej wypadków spowodowali w lipcu – 289 (16,8% ogółu), zginęło w nich 20 osób (13%), a rany odniosło 287 osób (17,5%). Natomiast najwięcej osób w wypadkach spowodowanych przez rowerzystów zginęło w sierpniu – 22 (14,3%).
Dokonując podziału wypadków drogowych na poszczególne dni tygodnia, najwięcej zdarzeń rowerzyści spowodowali w piątki (16,6 % ogółu), we wtorki (15,8 % ogółu) oraz w środy (15,6 % ogółu).
Z analizy wieku sprawców - rowerzystów wynika, że największe zagrożenie powodują osoby starsze. Rowerzyści powyżej 60 roku życia, byli sprawcami 444 wypadków (25,9% ogółu wypadków spowodowanych przez rowerzystów), zginęło w nich 75 osób (49%), a 384 zostały ranne (23,4%). W co szóstym takim wypadku zginął człowiek. Stosunkowo dużą liczbę wypadków powodują dzieci - rowerzyści w wieku do 14 lat. Z ich winy doszło do 335 wypadków (19,5% ogółu), w wyniku których zginęło 8 osób (5,2%), a 334 osoby doznały obrażeń ciała (20,3%).
Do większości wypadków, w których poszkodowani zostali rowerzyści przyczynili się inni użytkownicy dróg, szczególnie kierujący samochodami osobowymi. W znacznej mierze wypadki te powstały z powodu nie udzielenia pierwszeństwa przejazdu, nieprawidłowego wyprzedzania.
Bezpieczeństwo motocyklistów
W 2013 roku motocykliści uczestniczyli w 2 210 wypadkach, zginęło w nich 242 kierujących motocyklami oraz 11 ich pasażerów, a 1 808 motocyklistów i 267 pasażerów zostało rannych. Z winy motocyklistów zaistniało 967 wypadków, zginęło w nich 146 osób, a 958 osób doznało obrażeń ciała.
Najczęstsze przyczyny wypadków spowodowanych przez motocyklistów to:
- niedostosowanie prędkości do warunków ruchu - 565 wypadków,
- nieprawidłowe wyprzedzanie - 141 wypadków,
- nie zachowanie bezpiecznej odległości między pojazdami - 87 wypadków.
Kierujący motocyklami najczęściej powodowali wypadki w miesiącach maj - wrzesień, co wynika z warunków klimatycznych umożliwiających poruszanie się po drogach tej grupie użytkowników. Największą liczbę wypadków zanotowano w sierpniu – 182 (18,8%), zginęło w nich 28 osób (18,9%), a rannych zostało 177 (18,5%). Dokonując podziału wypadków drogowych na poszczególne dni tygodnia, najwięcej zdarzeń z winy motocyklistów odnotowano w dni weekendowe, a szczególnie w niedziele (23,6% ogółu).
Jak wynika z danych, duże zagrożenie powodują też młodzi kierowcy w wieku 18-24 lata (pięcioletni przedział wiekowy). Spowodowali oni 314 wypadków (37,3% ogółu), w których 56 osób poniosło śmierć (37,1%) ogółu, a 392 osoby zostały ranne (37,5%). Do wypadków, w których poszkodowani zostali motocykliści przyczynili się także inni użytkownicy dróg, szczególnie kierujący samochodami osobowymi. W znacznej mierze wypadki te powstały z powodu nie udzielenia pierwszeństwa przejazdu.
Bezpieczeństwo motorowerzystów
W 2013 roku motorowerzyści uczestniczyli w 1 972 wypadkach, a przyczynili się do powstania 884 wypadków, w których zginęło 39 osób, a 963 doznały obrażeń ciała.
Najczęstszymi przyczynami wypadków spowodowanych przez motorowerzystów było:
- niedostosowanie prędkości do warunków ruchu – 308 wypadków,
- nie udzielenie pierwszeństwa przejazdu – 178 wypadków,
- nieprawidłowy manewr skrętu – 78 wypadków.
Największą liczbę wypadków zanotowano w lipcu 164 (18,6%), w wypadkach tych 10 osób zginęło (25,6%), a 176 osób zostało rannych (18,3%).
Dokonując podziału wypadków drogowych na poszczególne dni tygodnia, najwięcej zdarzeń z winy motorowerzystów odnotowano: w piątki (17,6 % ogółu).
Z analizy wieku sprawców - motorowerzystów wynika, że największe zagrożenie powodują osoby w grupie wiekowej 15-17 lat, byli oni sprawcami 236 wypadków (26,7% ogółu wypadków spowodowanych przez tę grupę uczestników ruchu), zginęło w nich 10 osób (25,6%), a 272 zostały ranne (26,2%).
Do wypadków, w których poszkodowani zostali motorowerzyści przyczynili się także inni użytkownicy dróg, szczególnie kierujący samochodami osobowymi. W znacznej mierze wypadki te powstały z powodu nie udzielenia pierwszeństwa przejazdu i niedostosowania prędkości.
Nietrzeźwi uczestnicy ruchu drogowego
W 2013 roku nietrzeźwi użytkownicy dróg uczestniczyli w 4 028 wypadkach drogowych (11,2% ogółu wypadków), śmierć w nich poniosły 523 osoby (15,6% ogółu zabitych), a 4 737 osób odniosło obrażenia (10,8% ogółu rannych). W porównaniu z rokiem ubiegłym jest to mniej wypadków o 439 (-9,8%), mniej zabitych o 61 osób (-10,4%) i mniej osób rannych o 568 (-10,7%).
Nietrzeźwi najczęściej uczestniczyli w zdarzeniach drogowych w ostatnich dniach tygodnia: niedziele (20,1%) i soboty (18,8%). Niewątpliwie wpływ na to ma fakt, że koniec tygodnia, dni wolne od pracy, sprzyjają spotkaniom towarzyskim i imprezom, podczas których spożywany jest alkohol. Generalnie bowiem, w te dni zwiększa się liczba uczestników ruchu pod wpływem alkoholu.
W trakcie doby kulminacyjny jest przedział pomiędzy 16.00 a 23.00. W 2013 roku w godzinach tych nietrzeźwi uczestniczyli w 2 115 wypadkach, co stanowi 52,5% wszystkich wypadków z ich udziałem. Zginęło w nich 297 osób (56,8%), a rannych zostało 2 336 osób (49,3%). Rozkład godzinowy wypadków z udziałem nietrzeźwych pokrywa się z ogólną tendencją ich występowania. W godzinach gdy wystąpiła kulminacja, w co siódmym wypadku ginął człowiek.
W 2013 roku nietrzeźwi uczestnicy ruchu spowodowali 3 001 wypadków (8,3% ogółu), w których zginęło 426 osób (12,7%), a ranne zostały 3 523 osoby (8,0%). Najliczniejszą grupę nietrzeźwych sprawców wypadków stanowili kierujący pojazdami. Byli oni sprawcami 2 165 wypadków, w których zginęło 288 osób, a rannych zostało 2 791 osób. W odniesieniu do ogólnej liczby wypadków spowodowanych przez kierujących, nietrzeźwi stanowili 7,3%. W porównaniu do 2012 roku nastąpił spadek liczby wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych kierujących o 171 ( -7,3%), osób zabitych o 18 (-5,9%) i osób rannych o 334 (-10,7%).
W grupie nietrzeźwych kierujących największe zagrożenie bezpieczeństwa stanowili kierujący samochodami osobowymi, którzy spowodowali 1 617 wypadki (74,6% wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych kierujących). Wskaźnik ten jest na poziomie roku ubiegłego. W wypadkach zawinionych przez nietrzeźwych kierujących samochodami osobowymi zginęło 237 osób, tj. 82,3% śmiertelnych ofiar zdarzeń spowodowanych przez nietrzeźwych kierujących (2012 rok – 79,2%), a rannych w tych wypadkach zostało 2 220 osób, tj. 79,5% (2012 rok – 79,5%). Następną grupą nietrzeźwych użytkowników stwarzającą zagrożenie byli rowerzyści. Spowodowali oni 206 wypadków (9,5%), w których zginęło 16 osób (5,6%), a 199 zostało rannych (7,1%).
Najwięcej wypadków nietrzeźwi kierujący spowodowali na skutek niedostosowania prędkości do warunków ruchu, nie udzielenia pierwszeństwa przejazdu oraz jazdy niewłaściwą stroną drogi.
Analizując strukturę wiekową nietrzeźwych sprawców kierujących, należy zwrócić uwagę na grupę 18-24 lata (przedział siedmioletni), gdzie odnotowano znaczny odsetek wypadków chociażby w porównaniu do grupy 25-39, gdzie przedział wiekowy obejmuje 15 lat.
Najwięcej wypadków nietrzeźwi kierujący powodowali w miesiącach letnich, szczególnie w sierpniu (10%) i w lipcu (10,9%). Jest to spowodowane tym, że jest to okres urlopowy, jest większa swoboda, odbywa się więcej imprez towarzyskich czy plenerowych.
W 2013 roku, w porównaniu z rokiem 2012 nastąpił spadek liczby ujawnionych kierujących pojazdami pod wpływem alkoholu (w stanie po użyciu oraz w stanie nietrzeźwości) o 7 843 osoby. Dodać przy tym należy, że zintensyfikowane zostały działania Policji w zakresie ujawniania nietrzeźwych kierujących, w 2013 r. przeprowadzono ok. 9 mln badań stanu trzeźwości.
Kierujący pojazdami będący pod działaniem innego środka brali udział w 36 wypadkach i 52 kolizjach drogowych, z czego byli sprawcami 29 wypadków, w których 5 osób zginęło, a 51 zostało rannych oraz 49 kolizji.
Główne przyczyny wypadków to:
- niedostosowanie prędkości do warunków ruchu: 14 wypadków, 3 zabite, 23 ranne,
- nieprawidłowe zachowanie się wobec pieszego: 4 wypadki, 1 zabity, 3 ranne,
- nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu: 3 wypadki, 4 ranne,
- nieprawidłowe wyprzedzanie: 3 wypadki, 12 rannych.
Piesi, będący pod działaniem alkoholu spowodowali 776 wypadków, w ich wyniku śmierć poniosło 121 osób, a 668 zostało rannych. W porównaniu do roku 2012 nastąpił spadek liczby wypadków spowodowanych przez tę grupę uczestników ruchu o 212 (-21,5%).
Prawie co czwarty pieszy – sprawca wypadku był pod wpływem alkoholu (na poziomie roku ubiegłego). Liczba zdarzeń, do powstania których przyczynili się nietrzeźwi piesi systematycznie spadała do 2010 (2004 – 3,3%, 2005 i 2006 –3,2%, 2007 – 3%, 2008 – 2,7%, 2009 i 2010– 2,4%), w roku 2011 wzrosła i stanowiła 2,8% wszystkich wypadków, w roku 2012 spadła do 2,7% , a w 2013 r. było to 2,3%.
Główne przyczyny wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych pieszych to:
• nieostrożne wejście na jezdnię przed jadącym pojazdem – 430 wypadków, (tj. 55,4% wszystkich zdarzeń spowodowanych przez nietrzeźwych pieszych),
• przekraczanie jezdni w miejscu niedozwolonym – 80 wypadków (10,3%),
• stanie, leżenie na jezdni – 103 wypadki (13,7%).
Piesi będący pod działaniem alkoholu, najczęściej powodowali wypadki w okresie październik – grudzień, co pokrywa się z ogólną tendencją wypadków powodowanych przez tę grupę.
Piesi będący pod działanie innego środka byli sprawcami 4 wypadków, w których sami doznali obrażeń ciała.
Wypadki ze śmiertelnymi ofiarami
W 2013 roku doszło do 3 062 wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym. Wynika z tego, że prawie w co dwunastym wypadku zginął co najmniej jeden człowiek. W porównaniu z rokiem ubiegłym, kiedy zanotowano 3 246 wypadków ze skutkiem śmiertelnym, liczba ta uległa zmniejszeniu o 184 wypadki (-5,7%). Ze statystyk wynika, że najwięcej osób, bo 67,9% zginęło na miejscu zdarzenia, a pozostałe, to zgony w ciągu 30 dni od daty zaistnienia wypadku.
Z analizy wypadków ze skutkiem śmiertelnym w podziale na obszar niezabudowany i zabudowany wynika, że liczba wypadków rozkłada się niemal równomiernie, zaś liczba osób zabitych jest większa w obszarze niezabudowanym. Podobnie jest w przypadku osób, które zginęły na miejscu zdarzenia. Natomiast analizując wypadki, w których poszkodowani zmarli w szpitalu, w ciągu 30 dni od dnia wypadku, większą ich liczbę zanotowano w wyniku wypadków mających miejsce w obszarze zabudowanym.
W 2013 roku najwięcej najtragiczniejszych wypadków miało miejsce w październiku – 356, tj. 11,6% ogółu wypadków ze skutkiem śmiertelnym i w sierpniu – 340 (11,1% ogółu).
Najwięcej tragedii na drogach miało miejsce w dni weekendowe, a szczególnie w soboty - 507 wypadków (16,6%), piątki – 456 wypadków (14,9%) i niedziele – 452 (14,8%). Przyczyną takiego stanu rzeczy może być to, że w te dni, wolne od pracy, odbywa się najwięcej imprez towarzyskich, dyskotek itp.
Szczególne nasilenie wypadków ze skutkiem śmiertelnym następuje w godzinach 16.00 – 21.00. W godzinach tych miało miejsce 1 078 wypadków (35,2% ogółu wypadków ze skutkiem śmiertelnym), w których zginęły 1 154 osoby (34,4% ogółu zabitych).
Spośród wszystkich rodzajów wypadków drogowych za skutkiem śmiertelnym, na pierwsze miejsce wysuwają się zderzenia pojazdów w ruchu. W 2013 roku wypadków takich było 1 145 co stanowiło 37,4% ogółu. W zdarzeniach tych śmierć poniosło 1 321 osób (39,4% wszystkich zabitych). Wśród zderzeń, najwięcej tragicznych wypadków to zderzenia boczne – 533 wypadki i 598 osób zabitych, a także zderzenia czołowe – 439 wypadków i 537 osób zabitych.
Następnym, najczęściej występującym rodzajem wypadku śmiertelnego, było najechanie na pieszego. Takich zdarzeń było 1 117 (36,5%), w ich wyniku zginęło 1 130 osób (33,7%).
Duży odsetek tragicznych wypadków to najechania na drzewo – odnotowano 399 takich zdarzeń (13% ogółu wypadków ze skutkiem śmiertelnym), zginęły w nich 473 osoby (14,1% ogółu zabitych).
Najwięcej wypadków ze skutkiem śmiertelnym, bo 2 028 (66,2% wypadków ze skutkiem śmiertelnym) spowodowali kierujący pojazdami, zginęło w nich 2 269 osób (67,6% ogółu zabitych).
Największą liczbę wypadków ze skutkiem śmiertelnym spowodowali kierujący w wieku 18-24 lata (siedmioletni przedział wiekowy) – 511 (25,2% ogółu wypadków spowodowanych przez kierujących). Były to głównie najechania na drzewo - 132 wypadki, 161 zabitych, najechania na pieszych - 105 wypadków, 107 zabitych, zderzenia czołowe – 79 wypadków, 96 zabitych, zderzenia boczne – 79 wypadków, 96 zabitych. Główne przyczyny tych wypadków to:
- niedostosowanie prędkości do warunków ruchu: 306 wypadków, 362 zabitych,
- nieprawidłowe zachowanie wobec pieszego: 48 wypadków, 50 zabitych,
- nieprawidłowe wyprzedzanie: 45 wypadków, 52 zabite,
- nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu: 38 wypadków, 41 zabitych
Nietrzeźwi kierujący byli sprawcami 253 wypadków ze skutkiem śmiertelnym, w których zginęło 288 osób. Głównie, przyczyną było niedostosowania prędkości do warunków ruchu (69,7%).
Piesi byli sprawcami 576 wypadków (18,8% wypadków ze skutkiem śmiertelnym), w których zginęło 579 osób. Główne przyczyny wypadków to:
- nieostrożne wejście na jezdnię przed jadącym pojazdem: 280 wypadków, 282 zabite,
- stanie, leżenie na jezdni: 126 wypadków, 127 zabitych,
- przekraczanie jezdni w miejscu niedozwolonym: 74 wypadki, 74 zabite,
- chodzenie nieprawidłową stroną drogi: 45 wypadków, 45 zabitych.
Nietrzeźwi piesi spowodowali 121 wypadków, w których zginęło 121 osób, głownie z powodu nieostrożnego wejścia na jezdnię – 52 wypadki (43% wypadków ze skutkiem śmiertelnym spowodowanych przez nietrzeźwych pieszych) oraz stania lub leżenia na jezdni – 45 wypadków (37,2%).
Źródło: KGP
