Droga, jako obiekt w krajobrazie ma podwójną funkcję. Jest po pierwsze obiektem postrzeganym z zewnątrz. Po drugie – jest nowo kreowanym miejscem widokowym, czyli miejscem, z którego możemy poruszając się pojazdem podziwiać widoki w otoczeniu drogi.   Te dwa zagadnienia przeanalizowaliśmy dogłębnie przy okazji pracy nad studium widokowym dla Kalwarii Zebrzydowskiej, ponieważ Beskidzka Droga Integracyjna miała przeciąć strefę UNESCO. W tym przypadku celem studium widokowego było wpisanie takie tej drogi, by nie zniszczyła ona krajobrazu miejsca. Dodatkowo chcieliśmy uzyskać taki efekt, by z tej drogi był widoczny klasztor wpisany na listę UNESCO. Chcieliśmy uzyskać efekt podnoszący atrakcyjność drogi, aby kierowca dostrzegł obiekt światowego dziedzictwa i został zaintrygowany jego widokiem jako dominantą w krajobrazie. Dodatkowo wyznaczyliśmy  optymalne miejsce na pewnym odcinku, z którego będzie widoczny klasztor. Tam też zaproponowaliśmy lokalizację Miejsca Obsługi Podróżnych, by w trakcie postoju również można było podziwiać obiekt. Koncepcja została wprowadzona do projektu, ale wymagała również zapisu, który zagwarantuje stabilny widok pomimo naturalnej sukcesji. Najśmielsze plany dotyczące widoków, mogą lec w gruzach, gdy rolnik zaprzestanie  uprawy zbóż i zasadzi wierzbę energetyczną niwecząc zakładaną koncepcję widokową z drogi. Z tego powodu skuteczne projektowanie widokowe często wykracza znacznie poza teren inwestycji i wymaga szeregu działań uzupełniających. W Kalwarii Zebrzydowskiej razem ze studium i oceną oddziaływania na krajobraz złożyliśmy właśnie taki wniosek do planu o zabezpieczenie sposobu użytkowania terenu, aby zapewnić trwanie  widokowi na klasztor.

- Czy istnieje szansa, by zagadnienia krajobrazu i architektury krajobrazu zostały prawno-proceduralnie uporządkowane w procesie inwestycyjnym? Czy środowisko architektów krajobrazu upomina się o swoje regulacje?

- Duże nadzieje na to upatruję w ratyfikowanej przez Polskę w 2004 roku Konwencji Krajobrazowej. Zdefiniowano w niej wyczerpująco pojęcie krajobrazu. Został też podpisany przez prezydenta RP punkt stwierdzający, że Konwencja uznana jest za słuszną zarówno w całości, jak i w zakresie każdych zawartych w niej postanowień. W Konwencji znalazły się zapisy, które pozwalają mieć nadzieję, że dobro krajobrazu, ochrona jego walorów oraz odpowiednie zarządzanie krajobrazem wejdzie wreszcie do naszej polityki legislacyjnej. Liczę więc, że odnośne przepisy wykonawcze zostaną wreszcie opracowane do ustawy o ochronie środowiska oraz do procedur oceny oddziaływania na krajobraz zostaną dołączone odpowiednie instrumenty, które we właściwy sposób zwrócą uwagę na wpływ inwestycji w krajobraz przyrodniczy i kulturowy.

Działa też nasze Stowarzyszenie Architektów Krajobrazu SAK. W ubiegłym roku odbyło się spotkanie z politykami. Poczynili oni pewne wstępne obietnice  wprowadzenia zmian do obowiązującego prawa. Czekamy więc na decyzje, które przybliżą nas do realiów, w których  obecność architekta krajobrazu w procesie planowania i projektowania będzie konieczna.

- Dziękuję za rozmowę.

Agnieszka Serbeńska

Materiały źródłowe do przywołanych w wywiadzie informacji:

1. Studium krajobrazowo-konserwatorskie dla inwestycji Droga ekspresowa S1 w rejonie kompleksu Auschwitz II Birkenau. Zespół autorski: dr hab. inż. arch. Zbigniew Myczkowski, prof. PK, dr inż. arch. Urszula Forczek-Brataniec, mgr Andrzej Siwek mgr inż. arch Marcin Brataniec, mgr inż. Barbara Grajner, architekt krajobrazu, mgr inż. Paweł Byrski, architekt krajobrazu. Kraków 2007.

2. Studium krajobrazowo-konserwatorskie dla przeprowadzenia drogi krajowej nr 52 w rejonie stref ochronnych obszaru UNESCO w Kalwarii Zebrzydowskiej. Kierownik tematu: U. Forczek-Brataniec, autorzy: B.Grajner, P. Byrski. Kraków 2009/2010

3. Studium krajobrazowo-konserwatorskie  dla projektowanej drogi ekspresowej S7 w rejonie Al. Solidarności w Krakowie (odc. projektowanej drogi S7 Moczydło-Szczepanowice-Widoma-Zastów-Kraków). Analiza porównawcza wariantów przekroczenia zabytkowej osi widokowej wpisanej do rejestru pod nr A-1132” opracowano w zespole: dr inż. arch Urszula Forczek-Brataniec, mgr inż. arch Marcin Brataniec, mgr inż. Paulina Nosalska arch. krajobr., część konserwatorsko -  planistyczna: mgr Andrzej Siwek, konsultacja: dr hab. inż. arch. Zbigniew Myczkowski, prof. PK .

4. Studium krajobrazowo-widokowe dla planowanej budowy zespołu elektrowni wiatrowych na terenie gminy Gołcza, opracowano w zespole: kierownik tematu: dr hab. inż. arch. Zbigniew Myczkowski, dr inż. arch Urszula Forczek-Brataniec, mgr inż. Paulina Nosalska arch. krajobr., część konserw. -  planist.: mgr Andrzej Siwek, Kraków 2012

Tweet