Spis treści

Zielone korytarze a planowanie przestrzenne cz. IIGłównym instrumentem oddziaływania Unii Europejskiej na gospodarkę przestrzenną państw członkowskich jest polityka spójności (wynikająca w obecnym brzmieniu z zapisów Traktatu Lizbońskiego). W tym kontekście zwrócić uwagę należy, że polityka spójności (zwłaszcza spójności terytorialnej) stanowi bardzo dobry instrument koordynacji różnych działań sektorowych w regionach [4].

„Zielone korytarze” a planowanie przestrzenne na szczeblu europejskim i krajowym

Zdecydowana większość dokumentów związanych z polityką spójności ma obecnie charakter indykatywny, ale wskazuje się, że niniejszy stan rzeczy w miarę upływu czasu będzie się zmieniał, a przestrzeń nowych krajów będzie nabierała dla Unii Europejskiej coraz większego znaczenia [5]. J. Szlachta wskazuje, że szczególnie niedoceniona w wielu dokumentach europejskich była przestrzeń polska. Stopniowe odwracanie niniejszej tendencji powinno w szczególności przyczynić się do rozwoju polskich metropolii oraz właśnie sieci transportowej [6]. Zgodnie z nowym sposobem postrzegania polityki spójności polityka rozwojowa UE powinna integrować różne zagadnienia społeczno - gospodarcze w odniesieniu do terytorium i dbać o wykorzystanie potencjałów rozwojowych każdego z regionów [7]. W sektorze transportu cele określone na szczeblu unijnym polegają w szczególności na:

- zapewnieniu spójności przestrzennej przez rozbudowę odcinków transeuropejskich sieci transportowych na terenie danego państwa,

- zagospodarowanie transportowe granic w celu ułatwienia ich przekraczania,

- aktywizację społeczno - gospodarczą regionów przez rozwój infrastruktury transportowej,

- zmniejszenie negatywnego wpływu infrastruktury transportowej na środowisko [8].

W tym kontekście szczególna może okazać się rola polskich instrumentów polityki przestrzennej, w szczególności Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. W literaturze jako jedną z jej funkcji wyróżnia się właśnie funkcję europejską polegającą na dążeniu do tego, aby polski wkład do dokumentów europejskich wynikał ze szczegółowej wiedzy wypracowanej w naszym kraju [9]. Projekt Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju nie odnosi się wprost do koncepcji „Zielonych korytarzy”, jednakże w wielu miejscach nawiązuje do polityki spójności oraz zasady zrównoważonego rozwoju. Zgodnie z jego założeniami:

- uwzględnianie terytorialnie ukierunkowanych polityk unijnych oraz zintegrowanego podejścia w rozwiązywaniu problemów jest warunkiem realizacji celów wewnętrznych Unii Europejskiej (jak np. tworzenie spójności terytorialnej),

- konieczność zwiększenia aktywności Polski w przygotowaniu, promocji i realizacji własnej wizji rozwoju Europy oraz najbliższego otoczenia kraju (aktywność przy przygotowywaniu dokumentu dotyczącego kierunków zagospodarowania przestrzennego całej Unii Europejskiej),

- szersze interwencje w rozwój kluczowych regionów oraz obszarów tematycznych [10].

Nie budzi wątpliwości, że problemy związane z rozwojem sieci transportowej w kontekście realizacji zasady zrównoważonego rozwoju stanowią jeden z najważniejszych problemów rozwoju przestrzennego całego kraju. A. Tyszecki jako kluczowe problemy w tym kontekście wyróżnia:

- ochronę obszarów o szczególnych walorach środowiska przyrodniczego oraz ważnych funkcjach ekologicznych,

- ochronę zasobów wodnych i ekosystemów zależnych od wody,

- ograniczenia przekształcania środowiska w obszarach objętych żywiołową urbanizacją,

- zmiany klimatu i wzrost częstotliwości zjawisk ekstremalnych powodujących zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego [11].

Przedstawione problemy potwierdzają tezę, zgodnie z którą może istnieć konflikt pomiędzy rozwojem infrastruktury technicznej a zasadą zrównoważonego rozwoju. J. Burnewicz prezentując wizję przeszłego systemu transportowego Polski zwraca szczególną uwagę na fakt, że transport powinien być zrównoważony ekonomicznie, technicznie, społecznie, przestrzennie oraz przyrodniczo. Zgodnie z niniejszym założeniem zachowanie równowagi ekonomicznej nie może być w kolizji z ładem technicznym, przyrodniczym, przestrzennym i społecznym, co np. wyklucza takie działania jak dążenie do ekstensywnej obniżki kosztów za pomocą środków nadmiernie zużywających nieodnawialne zasoby. Sam autor wskazuje, że w pełni zrównoważony rozwój polskiego systemu transportowego stanowi wizję dość idealistyczną [12]. W tym kontekście tym bardziej zasadne i celowościowe wydaje się zastosowanie – również w polskich realiach koncepcji „Zielonych korytarzy”. Koncepcja ta bowiem daje szansę:

- zachowanie właściwych proporcji pomiędzy rozwojem infrastruktury technicznej a ochroną środowiska, będąc w zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju (stanowiącą zresztą jedną z głównych zasad również planowania przestrzennego),

- szybszego rozwoju infrastruktury technicznej w Polsce skomunikowanej z infrastrukturą techniczną innych państw (co najmniej regionu Morza Bałtyckiego), co w znaczącym stopniu wpłynie pozytywnie na rozwój regionalny,

- wzmocnienia roli polskiej przestrzeni w polityce spójności terytorialnej Unii Europejskiej.

Dodaj komentarz
Komentarze do artykułów może dodać każdy użytkownik Internetu. Administrator portalu nie opublikuje jednak komentarzy łamiących prawo oraz niemerytorycznych, tj. nieodnoszących się bezpośrednio do treści zawartych w artykule. Nie będą również publikowane komentarze godzące w dobre imię osób czy podmiotów, rasistowskie, wyznaniowe czy uwłaczające grupom etnicznym, oraz zawierają treści nieetyczne albo niemoralne, pornograficzne oraz wulgarne. Z komentarzy zostaną usunięte: reklamy towarów, usług, komercyjnych serwisów internetowych, a także linki do stron konkurencyjnych.