Systemy zarządzania ruchem drogowym i komunikacją są najefektywniejszymi rozwiązaniami usprawniającymi transport zarówno w miastach, jak też pomiędzy ośrodkami gospodarczymi i regionami kraju. Niestety, w politykach inwestycyjnych bywają pomijane. Obecnie szczególny niepokój budzi podejście do inteligentnych systemów transportowych przyjęte w finansowaniu projektów w perspektywie budżetowej 2014-2020. Obawa o zmarginalizowanie tych wdrożeń w przedsięwzięciach inwestycyjnych została wyrażona we wnioskach uchwalonych przez VII Kongres ITS. Uczestnicy kongresu zwrócili też uwagę na potrzebę tworzenia właściwych uwarunkowań, w tym prawnych, do rozwoju i upowszechnienia wdrożeń z zakresu ITS.

Na stronie internetowej Stowarzyszenia ITS Polska zamieszczona została ostateczna wersja wniosków VII Polskiego Kongresu Inteligentnych Systemów Transportowych (28-29 maja br., Warszawa). W kongresowym dokumencie uwzględniono wszystkie zgłoszone postulaty i uwagi sformułowane podczas obrad i dyskusji. Komisja wnioskowa pracowała pod przewodnictwem prof. Wojciecha Suchorzewskiego. Poniżej publikujemy najważniejsze kongresowe wnioski i postulaty.

Wnioski VII POLSKI KONGRES ITS 2014

* Młodej, właśnie rozwijającej się w Polsce dziedzinie ITS (Inteligentne Systemy Transportowe) grozi marginalizacja. W założeniach planów dotyczących okresu 2014-2020 przewiduje się, że projekty ITS mają być powiązane z dużymi inwestycjami infrastrukturalnymi lub taborowymi. ITS nie tylko przestanie być remedium na syndrom BBB (Buduj, Buduj, Buduj), ale wręcz stanie się składową tego syndromu. Problemy w realizacji systemów ITS w Polsce w perspektywie finansowej UE 2014-2020 nie mogą być rozwiązywane poprzez traktowanie ich, jako jednego z wielu elementów „projektu drogowego”, albo „inwestycji infrastrukturalnej”, dopóki nie powstaną systemy integrujące poszczególne komponenty systemowe z odpowiednimi instrumentami zarządzania i optymalizacji. Konieczne jest zapewnienie możliwości finansowania wyodrębnionych projektów ITS. Ich koszty są wielokrotnie niższe, niż dużych inwestycji infrastrukturalnych czy taborowych.

* Do najbardziej efektywnych narzędzi oferowanych przez ITS należą systemy zarządzania ruchem drogowym i transportem publicznym. Ich rola rośnie z rozprzestrzenianiem się miast i koniecznym rozwojem publicznego transportu zbiorowego. Wielkie nadzieje wiązane są z realizacją ambitnych planów rozwoju Krajowego Systemu Zarządzania Ruchem. Z uznaniem odnotować należy postęp w rozwijaniu tych systemów przez niektóre miasta. Jednak wiele miast w niewielkim stopniu wykorzystuje zaawansowane rozwiązania oferowane na rynku. Nadrobienie tych zaległości jest wyzwaniem dla środowiska ITS i jednym z najważniejszych zadań władz centralnych i miejskich. Między innymi, pomocnym może być wydanie rozporządzenia, o którym mowa w art. 43a ust. 3 ustawy o drogach publicznych. Konieczne jest również zapewnienie integracji systemów zarządzania ruchem na drogach krajowych (KSZR) i w miastach.

* Przedmiotem szczególnego zainteresowania uczestników Kongresu były kwestie związane z opłatami za korzystanie z infrastruktury transportowej (drogi, parkingi). Dostępne są zaawansowane techniki elektronicznego poboru tych opłat. Na wysoką ocenę i wsparcie zasługują aktualne plany Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju objęcia systemem EPO na autostradach wszystkich kategorii pojazdów. Konieczne jest: (a) stworzenie podstaw prawnych objęcia systemem opłat wszystkich kategorii pojazdów także na drogach publicznych innych niż autostrady, (b) stworzenie możliwości pobierania opłat za wjazd do wybranych obszarów (centra miast) przez przywrócenie w aktach prawnych zapisów usuniętych w 2003 roku, (c) zmodyfikowanie prawnych podstaw opłat za parkowanie (rezygnacja z limitów stawek, lub podniesienie maksymalnych stawek).

* Na uwagę i przyspieszenie wdrożeń zasługują także tematy związane z opłatami za przewozy w transporcie publicznym. Zintegrowane, zbliżeniowe (bezkontaktowe) e-karty, oparte na bankowych systemach płatności EMV, pozwalające pobierać opłaty za przejazdy od pasażerów oraz rozliczać płatności dla wielu operatorów (tramwaje, autobusy, metro, koleje), akceptowane w różnych miastach i krajach UE, powinny być preferowane w dofinansowaniu.

***

Jedna z uwag, podkreślana w uchwale kongresowej, dotyczy tematyki obrad. Dotąd kongresy ITS koncentrowały się na zagadnieniach transportu lądowego (drogi, transport miejski, transport szynowy). Obecnie postulowane jest rozszerzenie tematyki o problemy transportu lotniczego oraz żeglugi. Ponadto w uchwalonych wnioskach kongresowych podkreślono konieczność intensyfikacji działań popularyzujących rozwiązania ITS oraz organizacji większej liczby szkoleń.

AS