Zapisy §2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. zakładały, że wszystkie sygnały drogowe nadawane przez sygnalizatory niespełniające warunków określonych rozporządzeniem umieszczone na drogach przed dniem jego wejścia w życie zostaną zastąpione sygnalizatorami spełniającymi warunki rozporządzenia w terminie do 31 grudnia 2009 r.  Przepisy dotyczące terminów dostosowania organizacji ruchu zostały zmienione rozporządzeniem z 19 grudnia 2008 r. [4], zgodnie z którym dla sygnalizatorów świetlnych umieszczonych na przejazdach kolejowych termin ich dostosowania do warunków rozporządzenia został przesunięty do 31 grudnia 2011 r. Oznacza to, że wszystkie inne sygnalizatory od 1 stycznia 2009 r. powinny działać zgodnie z warunkami zawartymi w załączniku nr 3.

Przepisy dotyczące sygnalizacji a praktyka ich stosowania

Czy zarządy dróg zdążyły z dostosowaniem sygnalizacji do przepisów załącznika nr 3 tego rozporządzenia? Na podstawie obserwacji funkcjonujących skrzyżowań z sygnalizacją świetlną można zauważyć, że na wielu skrzyżowaniach występują rozbieżności pomiędzy stanem prawnym zapisanym w załączniku nr 3 a stanem faktycznym. Powoduje to szereg zagrożeń dla bezpieczeństwa ruchu drogowego.

O ile fakt niedostosowania sygnalizacji do warunków formalnych dotyczących długości sygnałów (sygnał czerwony z żółtym 2 s) nie powinien powodować istotnego zagrożenia dla bezpieczeństwa, to brak ekranów kontrastowych lub zużycie odbłyśnika może mieć wpływ na postrzeganie sygnalizatorów, a tym samym bezpieczeństwo ruchu.

Największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa na skrzyżowaniach z sygnalizacją świetlną wydaje się być brak sygnałów kierunkowych dla pojazdów skręcających w lewo na wlotach wielopasowych, co stwarza sytuacje niebezpieczne, niejednokrotnie kończące się kolizjami lub wypadkami.

Poniżej kilka przykładów zdarzeń na skrzyżowaniach z sygnalizacją świetlną w jednym z miast w Polsce (na podstawie Internetu), które mogą świadczyć o zasadności przepisów załącznika nr 3 dotyczących stosowania sygnału kierunkowego oraz wskazujących konieczność pilnych zmian w organizacjach ruchu w tym zakresie.

* 28-06-2009
Dwie osoby zostały ranne w wypadku na skrzyżowaniu. W skręcające w lewo bmw uderzył fiat panda. Wypadek nie spowodował większych utrudnień w ruchu.

* 25-07-2009
Motocykl, jadący prosto na zielonym świetle, uderzył w skręcającego w lewo mercedesa. Ani prowadzący jednoślad, ani jego pasażerka nie mieli żadnych szans i zginęli na miejscu.

* 31-07-2009  
W wypadku zderzyły się dwa samochody, jadący prosto uderzył w skręcające w lewą stronę auto. Siła uderzenia była tak duża, że strażacy musieli wycinać jedną osobę zakleszczoną w bmw. Dwie osoby w poważnym stanie zostały zabrane do szpitala.

* 07-08-2009
Kierowca skody octavii wymusił pierwszeństwo podczas zawracania. Motocyklista z urazem barku trafił do szpitala.

* 12-08-2009
Volkswagen passat uderzył w bok skręcającej w lewo mazdy. Jedna osoba została lekko ranna.

* 18-08-2009
W skręcające w lewo auto uderzył kierowca samochodu jadącego prosto. Nikomu nic się nie stało, kolizja spowodowała niewielkie utrudnienia w ruchu.

Niezgodności z zapisami załącznika nr 3 występują w zakresie stosowania sygnału S-2 dopuszczającego skręcanie w kierunku wskazanym strzałką. Część zarządów dróg dostosowała sygnalizacje na skrzyżowaniach do przepisów załącznika nr 3 i sygnał ten funkcjonuje bezkolizyjnie, a tam gdzie nie było to możliwe dodatkowa komora została usunięta. Na wielu skrzyżowaniach sygnał ten nadawany jest jednak w kolizji, zarówno z ruchem innych pojazdów, jak i pieszych oraz rowerzystów. Taka sytuacja może powodować błędne zachowania kierujących pojazdami. Jednoczesne funkcjonowanie rozwiązań bezkolizyjnych może pogłębiać skalę nieprzestrzegania przez kierujących obowiązku zatrzymania się przed sygnałem S-2.

Poniżej kilka przykładów zdarzeń na skrzyżowaniach z sygnalizacją świetlną (na podstawie Internetu), które mogą wskazywać, że zagrożenie wynikające z kolizyjności sygnału dopuszczającego skręcanie w kierunku wskazanym strzałką nie jest wcale znikome.

* 30-01-2009
66-letni kierujący oplem ascona na skrzyżowaniu skręcając w prawo wjechał przy czerwonym sygnale świetlnym wraz z zieloną strzałką i zderzył się z fiatem marea kierowanym przez 53-latka. Dodatkowo oba pojazdy uderzył w ciężarową skanię z naczepą. 54-letnią pasażerkę fiata przewieziono do szpitala, gdzie mimo udzielonej pomocy zmarła.

* 12-06-2009
Trzy osoby odniosły obrażenia w następstwie wypadku drogowego. Wśród rannych jest pasażer motocykla, przewożony niezgodnie z obowiązującym prawem. Mężczyzna był bowiem kompletnie pijany. Do wypadku doszło ok. godz. 17. Według dotychczasowych ustaleń, kierujący renault talia, skręcając w prawo, nie ustąpił pierwszeństwa prawidłowo jadącemu motocykliście, doprowadzając do zderzenia się obydwu pojazdów. W chwili zdarzenia, na skrzyżowaniu działała sygnalizacja świetlna, a kierowca samochodu wjechał na nie przy sygnale zielonej strzałki, włączonym równocześnie ze światłem czerwonym. W następstwie wypadku do szpitala trafili kierowca renaulta oraz jadący na motocyklu dwaj mieszkańcy gminy. Po badaniach okazało się, że najpoważniejszych obrażeń doznał 34-letni pasażer yamahy, u którego stwierdzono złamanie obojczyka i liczne potłuczenia. Z kolei kierujący motocyklem 27-latek doznał urazu ręki i nogi, zaś kierowca auta – urazu szyi.

* 05-08- 2009
Dziś po godzinie 10, na wjeździe w obwodnicę, zderzyły się dwie ciężarówki. Spora część skrzyżowania stała się nieprzejezdna. Ruchem kierowali strażacy. W jednym momencie można było wjechać tylko z jednej drogi, a w tym miejscu krzyżują się cztery. W kolizji ucierpiały tylko auta. Kierowca jednego z nich wjechał na skrzyżowanie na zielonej strzałce, w tym momencie od placu nadjechała druga ciężarówka.

* 07-08-2009
Do szpitala trafiła kobieta, którą potrącił samochód na skrzyżowaniu. Kobieta jechała po ścieżce rowerowej, a kierowca volvo skręcał w prawo. Oboje mogli mieć w tamtym miejscu zielone światło. Rowerzystka z obrażeniami nogi została odwieziona do szpitala. Pierwszeństwo miała jednak rowerzystka, której powinien ustąpić samochód przejeżdżający warunkowo (na zielonej strzałce).

W raportach Komendy Głównej Policji „Wypadki drogowe w Polsce” jako jedną z przyczyn wymienia się nieprawidłowo działającą sygnalizację świetlną. Liczba wypadków z tego powodu i ich skutków w ostatnich latach przedstawiono w tabeli. Do końca 2008 r. trwał okres przejściowy, w czasie którego mogły występować zarówno sygnalizacje zgodne z zapisami  załącznika nr 3, jak i od niego odbiegające. Od 1 stycznia 2009 r. przy ocenie przyczyn wypadków należałoby sprawdzać także czy organizacja ruchu na skrzyżowaniu jest zgodna z obowiązującymi przepisami.

Wnioski

Istnieje pilna potrzeba dostosowania organizacji ruchu na skrzyżowaniach z sygnalizacją świetlną do przepisów załącznika nr 3. Dotyczy to zwłaszcza:

• zastosowania sygnałów kierunkowych dla skręcających w lewo na wlotach wielopasowych, w przypadku ruchu z kierunku przeciwnego,
• uporządkowania stosowania sygnału dopuszczającego skręcanie w kierunku wskazanym strzałką, poprzez jego bezkolizyjne nadawanie.

Leszek Kania
GDDKiA, Warszawa

Przykład podłączenia sygnału dopuszczającego skręcanie w kierunku wskazanym strzałką, bezpośrednio do sygnału czerwonego, a w konsekwencji rozpoczęcie jego nadawania wcześniej niż sygnał zielony otrzymują piesi - na przejściu oznakowanym tabliczką wskazującą, że przejście jest szczególnie uczęszczane przez dzieci.

{flv}sygnalizacje-swietlne-a-przepisy-obowiazujace-od-2009{/flv}