Przygotowanie i budowa drogi ekspresowej S19, która ma połączyć południe Europy przez Rzeszów, Lublin i Białystok z krajami bałtyckimi dotychczas przebiega prawidłowo. Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie oceniła działania w tym zakresie i ministra odpowiedzialnego za sprawy transportu oraz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad.

Zadania zapisane w Programach Budowy Dróg krajowych mają zapewnione finansowanie, a dokumentacja została przygotowana rzetelnie i terminowo. Również inwestycje z udziałem środków europejskich realizowane są zgodnie z umowami o dofinansowanie. W czasie kontroli stwierdzono nieprawidłowości, jednak w ocenie NIK, nie miały one istotnego wpływu na ocenę rzetelności realizacji i nie spowodowały opóźnień.

NIK skontrolowała Ministerstwo Infrastruktury, Centralę Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz jej oddziały w Białymstoku, Lublinie i Rzeszowie. Kontrola objęła lata 2013 - 2018 (do czasu zakończenia kontroli).

Najważniejsze ustalenia kontroli
W ocenie NIK, opracowane mechanizmy kontroli procesu inwestycyjnego pozwalały na stały i rzetelny nadzór nad realizacją zadań budowy drogi S19, zarówno przez Ministra odpowiedzialnego za sprawy transportu, jak i Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad.

Według stanu na 31 lipca 2018 r. zaplanowano lub realizowano budowę 578,4 km dwujezdniowych odcinków drogi S19. Długość ta stanowi ponad 92% całego przebiegu tej drogi. Przewidziano też dobudowę 14,5 km drugich jezdni na zrealizowanych dotychczas jako jednojezdniowe, dwóch obwodnicach Międzyrzeca Podlaskiego oraz Kocka i Woli Skromowskiej.

9 odcinków będących na początkowym etapie ma być, zgodnie z Programem Budowy Dróg Krajowych, zakończonych w okresie marzec - październik 2021 r. Trzy odcinki, w sumie 29,7 km, ma być zakończonych w okresie marzec - kwiecień 2022 r. Pozostałe ponad 460 kilometrów podzielono na 20 odcinków. Podpisanie umów na ich wykonanie planowane jest na okres czerwiec 2020 - luty 2022 r., a zakończenie budowy na okres czerwiec 2024 - listopad 2025 r.

W okresie objętym kontrolą NIK nie stwierdziła istotnych zagrożeń, które mogą mieć negatywny wpływ na rozpoczęcie i realizację inwestycji. Odziały GDDKiA opracowały dokumentację, która została przyjęta przez Generalnego Dyrektora (między innymi STEŚ-R czyli Studium Techniczno-Ekonomiczno-Środowiskowe z elementami Koncepcji Programowej KP). W trakcie jej opracowywania prowadzono konsultacje społeczne oraz zapewniono możliwość czynnego udziału i przedstawiania opinii i wniosków władzom samorządowym w trakcie posiedzeń Zespołu Oceny Przedsięwzięć Inwestycyjnych.

Odcinki drogi S19 realizowane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko POIiŚ były prowadzone zgodnie z zapisami umów o dofinansowanie. Kontrole przeprowadzone przez Centrum Unijnych Projektów Transportowych (CUPT) uznały poniesione przez Oddziały wydatki za kwalifikowalne i poniesione zgodnie z warunkami umów o dofinansowanie. W oddziale rzeszowskim GDDKiA Centrum przeprowadziło cztery kontrole, w lubelskim jedną.

Według stanu na 31 lipca 2018 r. zrealizowano 55 km (8,7%) drogi S19, z czego: 25,5 km stanowiły odcinki drogi wybudowane z dwiema jezdniami, a 29,5 km odcinki drogi wybudowanej jako jednojezdniowe. Zrealizowane odcinki drogi S19 obejmowały:
- odc. obwodnica Międzyrzeca Podlaskiego (budowa jednej jezdni),
- odc. obwodnica Kocka i Woli Skromowskiej (budowa jednej jezdni),
- Lublin - Rzeszów - odc. obwodnica Lublina w. „Dąbrowica” - w. „Konopnica”,
- odc. Stobierna - w. Rzeszów Wschód (A4),
- odc. drogi ekspresowej S19 w. Rzeszów Zachód - w. Świlcza,
- odc. w. Sokołów Małopolskim Północ bez węzła - Stobierna,
- odc. w. Świlcza - w. Rzeszów Południe.

Stwierdzone w kontroli nieprawidłowości dotyczyły:
- niepełnej waloryzacji wartości prac wykonanych w Czasie na Ukończenie (co było wymagane warunkami kontraktu), w ramach realizacji umowy na budowę obwodnicy Lublina przez Oddział GDDKiA w Lublinie,
- niezgodnych z Prawem zamówień publicznych elementów postępowań przetargowych Oddziału GDDKiA w Rzeszowie (dotyczących nieprawidłowego opisu przedmiotu zamówienia). W konsekwencji jednostka była zobowiązywana do usunięcia stwierdzonych błędów, jak również ponosiła zasądzone dodatkowe koszty na rzecz odwołujących się podmiotów (łącznie 37 200 zł),
- nieuzgodnienia przez GDDKiA z Ministrem trzech Programów Inwestycyjnych. Nieprawidłowość ta wynikała ze spóźnionych działań byłego Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, dotyczących uzyskania od Ministra Finansów interpretacji przepisów rozporządzenia ws. finansowania inwestycji.

Źródło: NIK