Rondo, poza jego technicznym i inżynieryjnym aspektem, jest także takim elementem drogi, które służy identyfikacji danego miejsca w mieście. Stanowi swoistą dominantę w przestrzeni miejskiej podnoszącą jej walory estetyczne, a jego aranżacja ułatwia kierującym orientację w terenie. Mało tego, forma zagospodarowania ronda ma niebagatelny wpływ na kierowców, skłaniając ich do przestrzegania zasad bezpieczeństwa. Dowodzą tego ronda w Rybniku. W tej chwili jest ich w tym śląskim mieście aż 26. A każde jest inne, jak też inne są przesłania, które niosą w swoich nazwach czy w specyficznym ukształtowaniu. W swojej malowniczości są one też niepowtarzalną, promocyjną wizytówką miasta.

Rondo zarówno urozmaica przestrzeń, jak też zamyka perspektywę ciągu komunikacyjnego. Jednak zawsze zasadniczym jego celem jest zwrócenie uwagi kierujących na konieczność zmniejszenia prędkości jazdy na dojeździe do tego rodzaju skrzyżowania oraz podczas jego pokonywania. Efekt ten można w dużej mierze uzyskać środkami pozatechnicznymi, czyli oddziaływując wizualnie poprzez odpowiednie zakomponowanie wyspy na rondzie, między innymi różnymi formami i kolorystyką roślinności. Przy tym, co istotne, aranżacja ronda dając przyjemne odczucia wzrokowe nie może równocześnie powodować rozproszenia uwagi kierującego. Zatem wywarzenie walorów kompozycyjnych z zadaniami komunikacyjnymi ronda w układzie drogowym staje się swego rodzaju sztuką z pogranicza drogownictwa, urbanistyki oraz plastyki i architektury zieleni.

Społeczno-kulturowy aspekt rond

Ronda równocześnie są swoistymi elementami komunikacji z użytkownikami dróg, mieszkańcami miasta i przyjezdnymi. Niepowtarzalność ich kształtów i barw utożsamiana jest przez kierujących z Rybnikiem i kojarzona z tym miastem nawet przez kierowców kursów tranzytowych, których te oryginalne ronda naprowadzają na właściwe trasy i kierunki jazdy (np. ronda o nazwach miast, w kierunkach których wiedzie wyjazd). Również w ruchu lokalnym są one punktami odniesienia dla przejazdów pomiędzy miejscem zamieszkania a pracą, czy planowanymi innymi podróżami po mieście.

Ronda upiększając miasto sprzyjają budowaniu więzi społecznych, lokalnej tożsamości i przywiązania do miejsca zamieszkania. Ponadto, rybnickie ronda nadanymi im nazwami upamiętniają historyczne wydarzenia, tym więc wpisują się w życie kulturalne miasta i równocześnie pełnią rolę edukacyjną w przekazywaniu wiedzy o miejscach i zdarzeniach istotnych w dziejach Rybnika i kraju. Są też wśród miejskich rond również takie, które akcentują współpracę Rybnika z miastami partnerskimi z innych państw, co z kolei ma istotny międzynarodowy aspekt integracyjny.

Bezpieczeństwo z piękna

- Z osiemnastoletnich doświadczeń Rybnika w funkcjonowaniu rond jednoznacznie wynika, że kierowca wjeżdżając na rondo nie powinien widzieć co jest po jego przeciwnej stronie. Jeżeli widzi co dzieje się za skrzyżowaniem nie zwolni, a nawet przyspieszy widząc, że z naprzeciwka nie nadjeżdża żaden pojazd – zaznacza Janusz Koper, pełnomocnik prezydenta Rybnika ds. dróg i gospodarki komunalnej.

Co więc, poza tym czego wymagają warunki techniczne, można zastosować, by zapewnić bezpieczeństwo ruchu na rondzie? – Wyspa ronda jest tą częścią skrzyżowania, na którą można wprowadzić niestandardowe rozwiązania, które łącząc roślinność, barwy i małą architekturę uatrakcyjniają przestrzeń, a tym samym zasłaniają kierującemu widok przeciwnej strony ronda – odpowiada Janusz Koper. Oryginalność takich rozwiązań oraz ich odmienność w stosunku do powszednich, zwykłych szlaków komunikacyjnych, sprzyja uspokojeniu nerwowych zachowań kierowców, włącznie z eliminacją ich agresywnych reakcji. Stanowi łagodną formę perswazji skłaniającą do zmniejszenia prędkości. – To swoisty psychologiczny sposób działań, tzw. podprogowych, które powodują, że bez rozpraszania uwagi kierującego pozytywnie wpływa się na jego zachowanie  – zauważa Janusz Koper.

***

Bujna zieleń porastająca liczne rybnickie ronda spełnia też ważną funkcję w ochronie środowiska. Zdecydowanie wytłumia ona hałas komunikacyjny. Enklawy zieleni filtrują również powietrze z zanieczyszczeń emitowanych przez pojazdy. To poprawia jakość życia mieszkańców osiedli i domów sąsiadujących ze szlakami drogowymi.

Ronda mają też swój aspekt ekonomiczny – są przedsięwzięciami inwestycyjnymi relatywnie tańszymi, w tym także ich utrzymanie kosztuje zdecydowanie mniej. Niepodważalnym argumentem za budową rond jednak są koszty wypadków – te diametralnie spadają na rondach, które w swoim rozwiązaniu ograniczają liczbę kolizji i eliminują poważniejsze zdarzenia drogowe. A przy gigantycznie wzrastającej liczbie pojazdów pozwalają zachować płynność ruchu. Rybnik przygotowuje więc realizacje kolejnych sześciu rond, w tym cztery powstaną jeszcze w tym roku. Miasto zatem utrzyma pozycję krajowego lidera w liczbie rond w układzie miejskim.

Agnieszka Serbeńska

Pozatechniczne aspekty rond Janusz Koper omawiał podczas seminarium Stowarzyszenia KLIR, które odbyło się w Rybniku w dniach 24-25 czerwca 2010 r.