Przebudowa drogi krajowej nr 4 na odcinku Machowa-Łańcut jest ważną inwestycją zarówno dla Podkarpacia, jak też Polski. „Czwórka” stanowi bowiem zasadniczy element układu komunikacyjnego kraju. Łączy ona zachodnią i wschodnią część Polski, wiodąc od granicy z Niemcami do granicy z Ukrainą. Jest także częścią transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T . W niedalekiej przyszłości stanowić będzie również alternatywną drogę dla autostrady A4.

Wartość przebudowy całego odcinka Machowa-Łańcut to ponad 583 mln zł. Inwestycja w 85 procentach, a więc w wysokości 561 mln zł, została sfinansowana z Funduszu Spójności. Projekt pod nazwą „Przebudowa drogi krajowej nr 4 na odcinku Machowa - Łańcut km 527+456-613+767,30” jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, Priorytet VI. Drogowa i lotnicza sieć TEN-T . Prace rozpoczęły się w sierpniu 2008 roku. Termin zakończenia całego projektu wyznaczono na koniec grudnia 2011 roku.

Trwające dwa lata intensywne roboty prowadzono pod ruchem. Stąd utrudniały przejazd i przysporzyły kierowcom wiele kłopotów . Za to po remoncie trasa będzie wygodna, zapewniająca sprawny przejazd, a przed wszystkim bezpieczna oraz spełniająca unijne wymogi w zakresie standardów, jakim muszą odpowiadać szlaki komunikacyjne o charakterze ponadregionalnym i międzynarodowym. Tak stanie się już niedługo. Prace są już na finiszu.

Cel: udrożnić trasę i poprawić bezpieczeństwo

Odcinek drogi krajowej nr 4 od Machowa do Łańcuta przebiega przez teren powiatu dębickiego, ropczycko-sędziszowskiego, rzeszowskiego i łańcuckiego (na terenie gmin: Pilzno, Dębica, miasto Dębica, Ropczyce, Sędziszów Małopolski, Iwierzyce, Swilcza, Krasne, Czarna, Łańcut i miasto Łańcut). Długość całego odcinka objętego projektem wynosi  86,3 km, w tym gruntownej przebudowie poddano 55 km. Nawierzchnia przebudowywanej „czwórki” na długich jej ciągach była skoleinowana, wykruszona i spękana. Również na poboczach pojawiły się spękania i deformacje. Ponadto pobocza gruntowe w przeważającej części były zaniżone w stosunku do poziomu nawierzchni jezdni. Wody powierzchniowo odprowadzano do rowów przydrożnych, jednak ich zły stan techniczny (w większości zamulone, zarośnięte) przyczyniał się do dodatkowych szkód w koronie drogi.
Na „czwórce” ponadto poddano przebudowie 10 mostów i wiaduktów. Ich konstrukcje nośne wykazały liczne uszkodzenia korozyjne betonu i stali. Liczba natomiast przepustów wymagających renowacji to aż 78 (w tym 2 przeznaczono do likwidacji).

Potrzebę przebudowy „czwórki” podyktowały też dramatyczne statystyki wypadkowe. Trasa nie jest bowiem bezpieczna. Jak podaje Policja na odcinku  między Rzeszowem a Łańcutem w ciągu ostatnich pięciu lat zginęło 27 osób, a 156 zostało rannych. W tym czasie doszło aż do 114 wypadków i 1310 kolizji.

Zasadniczych celów realizowanego projektu jest więc kilka. Pierwszy to  likwidacja wąskiego gardła,  jaki stanowiła ta droga dla pojazdów ciężkich. Niedostateczna nośność nawierzchni i obiektów inżynierskich nie spełniała potrzeb tego rodzaju transportu. Dostosowanie polegało więc na wzmocnieniu nawierzchni do przenoszenia obciążeń o nacisku do 115kN/oś oraz na wzmocnieniu obiektów inżynierskich do przenoszenia obciążeń klasy A (przystosowanie nośności nawierzchni dróg i obiektów inżynierskich do wymagań przepisów UE).

Drugi cel to poprawa warunków ruchu poprzez podniesienie średniej prędkości oraz wzrost przepustowości. Ten efekt daje wydzielenie dodatkowych pasów do wyprzedzania, przebudowa skrzyżowań oraz zmiana w oznakowaniu drogi. Równocześnie istotnym celem jest osiągnięcie poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez wprowadzenie zmian w organizacji ruchu, budowę azyli dla pieszych, przebudowę zatok autobusowych, a także remont, przebudowę i budowę chodników ciągów pieszo-jezdnych, jak również korektę niwelety i montaż urządzeń bezpieczeństwa ruchu.
Zadanie podzielone zostało na 4 odcinki realizacyjne, na których pracują różni wykonawcy, co usprawniło przygotowanie przebudowy i prowadzenie robót budowlanych. Przebudowywane odcinki to: Machowa-Pilzno (o długości 7,493 km), Pilzno-Ropczyce (23,099 km), Ropczyce-Klęczany (12,858 km), Rzeszów-Łańcut  (11,4203 km). Na dwóch odcinkach trwają już prace komisji odbiorowej. Pozostałe są przygotowywane do odbiorów (wystawione zostały świadectwa przejęcia). Najdłużej prace prowadzone będą na najdłuższym z przebudowywanych odcinków, ponieważ jego wykonawca poniósł największe straty w wyniku dwóch fal powodziowych, które nawiedziły Podkarpacie.

Efekt robót

Najwcześniej ruszyła przebudowa odcinka Pilzno-Ropczyce. Umowę na realizację tego odcinka Oddział GDDKiA w Rzeszowie podpisał 1 lipca 2008 roku. Prace wykonywała Skanska SA. Koszt tego zadania wyniósł  ponad 278 mln zł brutto. Z kolei 17 lipca 2008 r. została podpisana umowa na przebudowę odcinka Ropczyce-Klęczany. Kontrakt na kwotę ponad 108 mln zł brutto GDDKiA O/Rzeszów podpisała z konsorcjum firm: Miejskie Przedsiębiorstwo Dróg i Mostów Sp. z o.o. z Rzeszowa i Strabag  Sp. z o.o. Natomiast na przełomie lipca i sierpnia 2008 roku sfinalizowano  umowy na realizację dwóch pozostałych odcinków. Prace na odcinku Machowa-Pilzno zlecono konsorcjum: Rejon Budowy Dróg i Mostów z Krosna, Przedsiębiorstwo Robót Mostowych „Mosty-Łódź” S.A. , Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych Sp. z  o.o  Jasła. Koszt robót to 53,9 mln zł brutto. Wykonawcą odcinka Rzeszów-Łańcut zostało Przedsiębiorstwo Robót Drogowych Lubartów, przewodzące w konsorcjum stworzonym z: Przedsiębiorstwa Budowy Dróg i Mostów w Leżajsku S.A. , Lubaczowskiego Przedsiębiorstwa Robót Drogowych Sp. z o.o. oraz INTOP Tarnobrzeg Sp. z o.o. Wartość tych robót wynosi 91,9 mln zł brutto.

Zarządzanie projektem wraz z nadzorem nad realizacją robót powierzono konsorcjum utworzonemu przez ECM Group Polska Sp. z o.o. (lider) i Budownictwo Drogowe Altkom Sp. z o.o. Wartość tego kontraktu wynosi 9,1 mln zł brutto.

Droga krajowa nr 4 na odcinku Machowa-Łańcut będzie trasą o parametrach technicznych klasy GP (droga główna ruchu przyśpieszonego), o prędkości projektowej Vp = 70 km/h (na terenach zabudowanych 50-60 km/h) i kategorii obciążenia ruchem KR5 oraz miejscami KR6. Przebudowana droga ma 2, a miejscami 3 lub 4 pasy ruchu, po 3,5 m szerokości.

Na zaprojektowanych i istniejących przejściach dla pieszych przewidziano m.in. zamontowanie podświetlanych znaków drogowych D-6 (kasetonów) wraz z oświetleniem powierzchni przejścia dla pieszych i jego najbliższego sąsiedztwa, umieszczonych na wysięgnikach wykonanych z bezpiecznych konstrukcji wsporczych (spełniających normy pasywnego bezpieczeństwa wg normy PN/EN-12767).

Ponadto przebudowana droga musi spełniać współczesne wymogi ekologii, zatem w jej ciągu wykonano liczne urządzenia służące ochronie środowiska. W ramach tych prac przebudowano odcinki rowów wzdłuż drogi pogłębiając je i odmulając, aby usprawnić odprowadzenie wód opadowych, a bezpośrednio przed ujściem rowów do cieku zbudowano zasuwy, umożliwiające zablokowanie odpływu wody zebranej z jezdni do cieku w przypadku katastrofy ekologicznej (np. zalanie jezdni ropą naftową w wyniku wypadku lub kolizji drogowej).

Zaplanowano również ekrany akustyczne w miejscach najbardziej dotkniętych oddziaływaniem hałasu komunikacyjnego. Ekrany akustyczne o wysokości od 3 m do 5 m montowane są na odcinkach, w których pobliżu zlokalizowane są gospodarstwa domowe. Natomiast w budynkach, w których przekroczone zostały obowiązujące normy natężenia hałasem, wymienia się stolarkę okienną, w ten sposób rekompensując uciążliwości ruchu drogowego w bezpośrednim sąsiedztwie.

Agnieszka Serbeńska