W 2010 roku w wypadkach drogowych poszkodowanych zostało 52 859 osób, w tym 3 907 poniosło śmierć, a 48 952 zostały ranne. W porównaniu do 2009 roku oznacza to mniej ofiar o 7 759 osób, w tym ofiar śmiertelnych o 665 i rannych o 7 094 osób. Najczęściej uczestnicy ruchu drogowego ginęli w wypadkach drogowych, które wydarzyły się poza obszarem zabudowanym. Prawie w co piątym takim zdarzeniu ginął człowiek, podczas gdy na obszarze zabudowanym, w co piętnastym.
Bardzo liczną grupę ofiar stanowią piesi, co wynika z dużego udziału potrąceń w ogólnej liczbie wypadków (28,3% ogółu zdarzeń), oraz z prawidłowości, iż w relacji pojazd – pieszy ten ostatni jest narażony na znacznie większe, niż kierujący niebezpieczeństwo.
W roku 2010 w ogólnej liczbie ofiar wypadków, największy odsetek stanowili kierujący samochodami osobowymi i ich pasażerowie (55,7%).

Najliczniejszą grupę zabitych – 1 139 osób (29,1% ogółu) stanowiły osoby w przedziale wiekowym 40-59 lat, natomiast rannych – 13 360 osób (27,3% ogółu) stanowiły osoby w grupie wiekowej 25-39 lat. Najwyższy wskaźnik ofiar na 1 mln populacji odnotowany został, podobnie jak w latach poprzednich, w przedziale wiekowym 18-24 lata.

W 2010 roku w Polsce miało miejsce 4 239 wypadków drogowych z udziałem dzieci w wieku 0-14 lat. W zdarzeniach tych 112 dzieci poniosło śmierć, a 4 586 doznało obrażeń. W stosunku do roku 2009 roku liczba wypadków zmalała o 811 (-16,1%) i rannych o 472 dzieci (-9,4 %), a zabitych – o 16 (-12,5 %). Z przedstawionych danych wynika, że tendencja spadkowa liczby wypadków i ich ofiar z udziałem najmłodszych zdecydowanie się utrzymuje. W stosunku do roku 2000 liczba wypadków z udziałem dzieci w 2010 roku spadła aż o 48,4%, zabitych o 57,7% a rannych o 49,2%. Zdecydowana większość wszystkich ofiar wypadków wśród dzieci w wieku 0-6 lat, to pasażerowie pojazdów – aż 71,9%, w tym ofiary śmiertelne to 82,3%. Tendencja ta jest bardzo niepokojąca albowiem świadczy o tym, że najmłodsi są narażeni na utratę życia bądź zdrowia przede wszystkim z powodu błędów dorosłych. Często za kierownicą pojazdu, w którym dziecko ulega wypadkowi siedzi ktoś z jego bliskiej rodziny. W przypadku dzieci ze starszej grupy wiekowej 7-14 lat, najwięcej ofiar wypadków drogowych było wśród pieszych, jednak ofiar śmiertelnych, podobnie jak w przypadku młodszych dzieci, odnotowano najwięcej w grupie pasażerów.

Tak jak miało to miejsce w poprzednich latach, nasilenie wypadków z udziałem dzieci występuje w miesiącach wiosenno-letnich – od maja do września. Najmłodsi ulegają wypadkom przede wszystkim podczas ładnej pogody i przy dobrej widoczności. W 2010 roku najwięcej wypadków z udziałem dzieci wydarzyło się w czerwcu – 557, lipcu – 504 i w sierpniu – 518. Tylko w ciągu tych trzech miesięcy zginęło 45 dzieci w wieku 0-14 lat, tj. 41,1% wszystkich ofiar śmiertelnych wśród dzieci w 2010 roku. Najniebezpieczniejszy dla najmłodszych jest koniec tygodnia – sobota i niedziela.
W 2010 roku dzieci w wieku 0-14 lat były sprawcami 1 488 wypadków (spadek o 105 wypadków w stosunku do roku 2009), zginęło w nich 27 dzieci (spadek o 15) a 1 511 zostało rannych (spadek o 97). Bardzo zagrożona wypadkami drogowymi jest też nieletnia młodzież w wieku 15-17 lat. W 2010 roku miały miejsce 2 732 wypadki z udziałem młodzieży (spadek o 470 w stosunku do 2009 roku), zginęły w nich 122 młode osoby (wzrost o 3), a 2 714 zostało rannych (spadek o 542). W tej grupie wiekowej także najwięcej ofiar odnotowano wśród pasażerów.

Bezpieczeństwo osób pieszych

Około 38% wszystkich ofiar wypadków drogowych w Polsce stanowią „niechronieni” uczestnicy ruchu drogowego. Na tę grupę należy zwrócić szczególną uwagę, ponieważ w przeciwieństwie do poruszających się samochodami, osoby te nie są osłonięte karoserią samochodu, nie mogą liczyć na działanie poduszek powietrznych ani pasów bezpieczeństwa.

W 2010 roku odnotowano 11 286 wypadków z udziałem osób pieszych (29% ogółu), w których zginęło 1 245 osób (31,9% ogółu), a 10 826 odniosło obrażenia ciała (22,1% ogółu). W większości poszkodowanymi byli sami piesi (1 235 zabitych i 10 582 ranne), którzy swoim zachowaniem często powodują duże zagrożenie. W omawianym roku spowodowali oni 11,4% zdarzeń z ofiarami w ludziach.
W miejscach udostępnionych dla ruchu pieszego odnotowano 7 113 wypadków, stanowi to 63% wszystkich wypadków z udziałem pieszych. Śmierć poniosło 419 osób (33,9% ogółu zabitych pieszych), rannych zostało 7 213 osób (68,2% ogółu rannych pieszych).

Mimo tego, że liczba wypadków na przejściach dla pieszych maleje od 2001 roku, to jednak potrącenia w tych miejscach powinny budzić niepokój, gdyż przejście dla pieszych w swej istocie gwarantować powinno tym uczestnikom ruchu bezpieczne przekroczenie jezdni. Udział procentowy wypadków w tych miejscach w stosunku do liczby wypadków z pieszymi systematycznie rósł z 29,8% w 2001 roku do 30,4% w roku 2005. W roku 2006 r. zmniejszył się do 27,4%, w 2007 i 2008 wyniósł 28,5%, w 2009 roku zanotowano wzrost do 29,4%, a w 2010 r. wyniósł 29,3%.
Podobnie jak w latach poprzednich, najwięcej wypadków z udziałem pieszych i najtragiczniejsze ich skutki zanotowano w miesiącach jesiennych (wrzesień-listopad). Na taki stan rzeczy wpływ mają nasze warunki klimatyczne, a zwłaszcza wcześnie zapadający zmrok i gorsza widoczność.

Bezpieczeństwo rowerzystów

W 2010 roku rowerzyści uczestniczyli w 3 918 wypadkach drogowych, w których zginęło 290 osób, a rany odniosło 3 806 osób. Wśród ofiar największą grupę stanowili sami rowerzyści – 280 zabitych oraz 3 494 rannych.
W omawianym okresie rowerzyści przyczynili się do powstania 1 588 wypadków, w których zginęło 140 osób, a 1 519 osób doznało obrażeń ciała. Z winy rowerzystów większość wypadków wystąpiła na obszarze zabudowanym – 1 328, na obszarze niezabudowanym zaś wypadki cechowały się wysoka ofiarochłonnością, w 260 wypadków zginęło 65 osób, tj. w co czwartym wypadku była ofiara śmiertelna, gdy na obszarze zabudowanym w co siedemnastym.

Najczęstszymi przyczynami wypadków spowodowanych przez rowerzystów było:

• nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu – 694 wypadki,
• nieprawidłowo wykonywany manewr skrętu – 251 wypadków,
• nieprawidłowe przejeżdżanie przejść dla pieszych – 107 wypadków.

Kierujący rowerem najwięcej wypadków spowodowali w czerwcu – 277 (17,4% ogółu), zginęły w nich 24 osoby (17,1%), a rany odniosło 267 osób (17,6%). Dokonując podziału wypadków drogowych na poszczególne dni tygodnia, najwięcej zdarzeń rowerzyści spowodowali w piątki (17,4 % ogółu) w soboty (15,6 % ogółu) oraz w środy (15,1 % ogółu).
Z analizy wieku sprawców – rowerzystów wynika, ze największe zagrożenie powodują dzieci i osoby starsze, przy czym wypadki z udziałem osób starszych pochłonęły zdecydowanie więcej ofiar śmiertelnych. Rowerzyści powyżej 60 roku życia, byli sprawcami 456 wypadków (28,7% ogółu wypadków spowodowanych przez rowerzystów), zginęło w nich 75 osób (53,6%), a 399 zostało rannych (26,3%). W co szóstym takim wypadku zginął człowiek. Z kolei dzieci w wieku 7-14 lat spowodowały 354 wypadki (22,3% ogółu) w wyniku których zginęło 11 osób (7,8%), a 359 osób doznało obrażeń ciała (23,6%).

Bezpieczeństwo motocyklistów

W 2010 roku motocykliści uczestniczyli w 2 392 wypadkach, w tym z ich winy zaistniało 990 wypadków, zginęły w nich 152 osoby, a 1 051 osób doznało obrażeń ciała.

Najczęstsze przyczyny wypadków spowodowanych przez motocyklistów to:

• niedostosowanie prędkości do warunków ruchu – 558 wypadków,
• nieprawidłowe wyprzedzanie – 151 wypadków,
• niezachowanie bezpiecznej odległości między pojazdami – 73 wypadki.

Kierujący motocyklami najczęściej powodowali wypadki w miesiącach czerwiec-sierpień, co wynika z warunków klimatycznych umożliwiających poruszanie się po drogach tej grupie użytkowników. Największą liczbę wypadków – 172 zanotowano w lipcu (17,4%), zaś najwięcej osób zginęło w czerwcu i sierpniu, po 26 (17,1%). Dokonując podziału wypadków drogowych na poszczególne dni tygodnia, najwięcej zdarzeń z winy motocyklistów odnotowano w dni weekendowe: w niedziele (24,7 % ogółu) oraz w soboty (20,9% ogółu).
Jak wynika z danych, duże zagrożenie powodują też młodzi kierowcy w wieku 18-24 lata. Spowodowali oni 343 wypadki (34,6% ogółu), w których 55 osób poniosło śmierć (36,2%) ogółu, a 367 osób zostało rannych (34,9%).

Bezpieczeństwo motorowerzystów

W 2010 roku motorowerzyści uczestniczyli w 1 971 wypadkach, a przyczynili się do powstania 869 wypadków, w których zginęło 59 osób, a 947 doznało obrażeń ciała.

Najczęstszymi przyczynami wypadków spowodowanych przez motorowerzystów było:

• niedostosowanie prędkości do warunków ruchu – 295 wypadków,
• nieudzielenie pierwszeństwa przejazdu – 220 wypadków,
• nieprawidłowy manewr skrętu – 75 wypadków.

Największą liczbę wypadków – 169 zanotowano w lipcu (19,2%), w wypadkach tych 15 osób zginęło (25,4%), a 186 osób zostało rannych (19,6%). Dokonując podziału wypadków drogowych na poszczególne dni tygodnia, najwięcej zdarzeń z winy motorowerzystów odnotowano: w soboty (17,7 % ogółu), piątki (16,0%) oraz poniedziałki (14,4%).

Z analizy wieku sprawców – motorowerzystów wynika, ze największe zagrożenie powodują osoby w grupie wiekowej 15-17 lat, byli oni sprawcami 224 wypadków (25,8% ogółu wypadków spowodowanych przez tę grupę uczestników ruchu), zginęło w nich 14 osób (23,7%), a 255 zostało rannych (26,9%). Drugą grupą wiekową, stwarzającą duże zagrożenie, jest grupa 18-24 lata. Byli oni sprawcami 183 wypadków (21,1%), w których zginęło 12 osób (20,3%), a rannych zostało 201 osób (21,2%).

Nietrzeźwi uczestnicy ruchu drogowego

W 2010 roku nietrzeźwi użytkownicy dróg uczestniczyli w 4 524 wypadkach drogowych (11,6% ogółu wypadków), śmierć w nich poniosło 455 osób (11,6% ogółu zabitych), a 5 620 osób odniosło obrażenia (11,5% ogółu rannych).

W porównaniu do roku ubiegłego zmniejszyła się liczba osób nietrzeźwych uczestniczących w wypadkach drogowych o 822 osoby (-15,4%). Nietrzeźwi najczęściej uczestniczyli w zdarzeniach drogowych w ostatnich dniach tygodnia: niedziele (20,5%) i soboty (20,4%). Niewątpliwie wpływ na to ma fakt, że koniec tygodnia, dni wolne od pracy, sprzyjają spotkaniom towarzyskim i imprezom, podczas których spożywany jest alkohol. Generalnie bowiem, w te dni zwiększa się liczba uczestników ruchu pod wpływem alkoholu.

W trakcie doby kulminacyjny jest przedział pomiędzy 17.00 a 23.00. W 2010 roku w godzinach tych nietrzeźwi uczestniczyli w 2 101 wypadkach, co stanowi 46,4% wszystkich wypadków z ich udziałem. Zginęło w nich 238 osób (51,6%), a ranne zostało 2 443 osoby (43,4%). Rozkład godzinowy wypadków z udziałem nietrzeźwych pokrywa się z ogólną tendencją ich występowania. W godzinach, gdy wystąpiła kulminacja, prawie w co dziewiątym wypadku ginął człowiek.

W 2010 roku nietrzeźwi uczestnicy ruchu spowodowali 3 486 wypadków (8,9% ogółu), w których zginęły 352 osoby (9%), a rannych zostało 4 397 osób (8,9%). Najliczniejszą grupę nietrzeźwych sprawców wypadków stanowili kierujący pojazdami. Byli oni sprawcami 2 455 wypadków, w których zginęło 248 osób, a rannych zostało 3 419 osób. W odniesieniu do ogólnej liczby wypadków spowodowanych przez kierujących, nietrzeźwi stanowili 8%. W porównaniu do 2009 roku nastąpił spadek liczby wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych kierujących o 552 (-17,9%).

W grupie nietrzeźwych kierujących największe zagrożenie bezpieczeństwa stanowili kierujący samochodami osobowymi, którzy spowodowali 1 890 wypadków (77% wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych kierujących). Wskaźnik ten jest niższy niż w roku poprzednim (2009 – 80,7%). W wypadkach zawinionych przez nietrzeźwych kierujących samochodami osobowymi zginęły 203 osoby, tj. 81,9% śmiertelnych ofiar zdarzeń spowodowanych przez nietrzeźwych kierujących (2009 rok – 84,7%), a rannych w tych wypadkach zostało 2 785 osób, tj. 81,5% (2009 rok – 84%). Następną grupą nietrzeźwych użytkowników stwarzającą zagrożenie byli rowerzyści. Spowodowali oni 189 wypadków (7,7%), w których zginęło 16 osób (6,5%), a 177 zostało rannych (5,2%).

Najwięcej wypadków nietrzeźwi kierujący spowodowali na skutek niedostosowania prędkości do warunków ruchu, nieudzielenia pierwszeństwa przejazdu oraz jazdy niewłaściwą stroną drogi.

Analizując strukturę wiekową nietrzeźwych sprawców kierujących, należy zwrócić uwagę na grupę 18-24 lata (przedział 7 letni), gdzie odnotowano znaczny odsetek wypadków chociażby w porównaniu do grupy 25-39 lat, gdzie przedział wiekowy obejmuje 15 lat.

Najwięcej wypadków nietrzeźwi kierujący powodowali w miesiącach letnich szczególnie w sierpniu. Jest to spowodowane tym, że jest to okres urlopowy, jest większa swoboda, odbywa się więcej imprez towarzyskich jak również plenerowych.

W 2010 roku, w porównaniu z rokiem 2009 nastąpił spadek liczby ujawnionych kierujących pojazdami pod wpływem alkoholu (w stanie po użyciu oraz w stanie nietrzeźwości) o 7 439 osób.

Piesi, będący pod działaniem alkoholu spowodowali 960 wypadków, w ich wyniku śmierć poniosło 86 osób, a 889 zostało rannych. W porównaniu do roku 2009 nastąpił spadek liczby wypadków spowodowanych przez tę grupę uczestników ruchu o 84 (-8%). Prawie co piąty pieszy – sprawca wypadku był pod wpływem alkoholu (analogicznie do roku ubiegłego). Liczba zdarzeń, do powstania których przyczynili się nietrzeźwi piesi systematycznie spada, w roku 2010 była na poziomie roku ubiegłego i stanowiła 2,4% wszystkich wypadków (2004 – 3,3%, 2005 i 2006 –3,2%, 2007 – 3%, 2008 – 2,7%, 2009 – 2,4%).

Główne przyczyny wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych pieszych to:

• nieostrożne wejście na jezdnię przed jadącym pojazdem – 534 wypadki, (tj. 55,6% wszystkich zdarzeń spowodowanych przez nietrzeźwych pieszych),
• przekraczanie jezdni w miejscu niedozwolonym – 113 wypadków (11,8%),
• stanie, leżenie na jezdni – 98 wypadków (10,2%).

Piesi będący pod działaniem alkoholu, najczęściej powodowali wypadki w okresie jesiennym, tj. październik – listopad, co pokrywa się z ogólną tendencją wypadków powodowanych przez tę grupę.

Wypadki ze skutkiem śmiertelnym

W 2010 roku na terenie kraju wydarzyły się 3 503 wypadki drogowe ze skutkiem śmiertelnym. Wynika z tego, że w co 11 wypadku zginął co najmniej jeden człowiek. W porównaniu z rokiem ubiegłym, kiedy zanotowano 4 144 wypadki ze skutkiem śmiertelnym, liczba ta uległa zmniejszeniu o 641 wypadków (-15,5%). Ze statystyk wynika, że najwięcej osób, bo 68,8% zginęło na miejscu zdarzenia, a pozostałe to zgony w szpitalu, mające miejsce w ciągu 30 dni od daty zaistnienia wypadku.

Z analizy wypadków ze skutkiem śmiertelnym w podziale na obszar niezabudowany i zabudowany wynika, że liczba wypadków i osób zabitych jest większa w obszarze niezabudowanym. Podobnie jest w przypadku osób, które zginęły na miejscu zdarzenia. Natomiast analizując wypadki, w których poszkodowani zmarli w szpitalu, w ciągu 30 dni od dnia wypadku, większą ich liczbę zanotowano w wyniku wypadków mających miejsce na obszarze zabudowanym.

W 2010 roku najwięcej najtragiczniejszych wypadków miało miejsce we wrześniu – 428, tj. 12,2% ogółu wypadków ze skutkiem śmiertelnym, w sierpniu – 424 (12,1%) i w listopadzie – 412 (11,8%).

Najwięcej tragedii na drogach miało miejsce w dni weekendowe, a szczególnie w soboty – 554 wypadki (15,8%), piątki – 519 wypadków (14,8%) i niedziele – 501 (14,3%). Przyczyną takiego stanu rzeczy może być to, że w te dni, wolne od pracy, odbywa się najwięcej imprez towarzyskich, dyskotek itp.

Szczególne nasilenie wypadków ze skutkiem śmiertelnym następuje w godzinach 16.00-21.00. W godzinach tych miało miejsce 1 159 wypadków (33,1% ogółu wypadków ze skutkiem śmiertelnym), w których zginęły 1 263 osoby (32,3% ogółu zabitych).

Spośród wszystkich rodzajów wypadków drogowych za skutkiem śmiertelnym, na pierwsze miejsce wysuwają się zderzenia pojazdów w ruchu. W 2010 roku wypadków takich było 1 415, co stanowiło 40,4% ogółu. W zdarzeniach tych śmierć poniosły 1 693 osób (43,3% wszystkich zabitych). Wśród zderzeń, najwięcej tragicznych wypadków to zderzenia boczne – 624 wypadki i 707 osób zabitych, a także zderzenia czołowe – 602 wypadki i 776 osób zabitych. Następnym, najczęściej występującym rodzajem wypadku śmiertelnego, było najechanie na pieszego. Takich zdarzeń w 2010 roku było 1 202 (34,3%), w ich wyniku zginęło 1 220 osób (31,2%). Duży odsetek tragicznych wypadków to najechania na drzewo – odnotowano 452 takie zdarzenia (12,9% ogółu), zginęło w nich 525 osób (13,4% ogółu zabitych).

Najwięcej wypadków ze skutkiem śmiertelnym, bo 2 287 (65,3%) spowodowali kierujący pojazdami. Najczęstsze przyczyny wypadków spowodowanych przez kierujących to:

• niedostosowanie prędkości do warunków ruchu – 960 wypadków,
• nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu – 385 wypadków,
• nieprawidłowe wyprzedzanie – 228 wypadków,
• nieprawidłowe zachowanie wobec pieszego – 200 wypadków.

Natomiast piesi byli sprawcami 663 wypadków (18,9%) z następujących przyczyn:

• nieostrożne wejście na jezdnię przed jadącym pojazdem – 339 wypadków,
• stanie, leżenie na jezdni – 126 wypadków,
• przekraczanie jezdni w miejscu niedozwolonym – 79 wypadków,
• chodzenie nieprawidłową stroną drogi – 54 wypadki.

Cudzoziemcy sprawcami wypadków

W 2010 roku cudzoziemcy przyczynili się do powstania 442 wypadków drogowych, w których zginęło 67 osób, a 612 zostało rannych. Najwięcej wypadków spowodowali kierujący pojazdami, będący obywatelami takich państw jak: Niemcy (76 wypadków – 17,2%), Ukraina (63 wypadków – 14,3%), Litwa (42 wypadków – 9,5%). Można to wytłumaczyć tym, że Polska z racji swego położenia jest krajem tranzytowym i zdecydowanie największy odsetek cudzoziemców wjeżdżających i przejeżdżających przez nasz kraj to obywatele państw ościennych; szczególnie z linii wschód – zachód.

Głównymi przyczynami wypadków spowodowanych przez cudzoziemców było:

• niedostosowanie prędkości do warunków ruchu – 89 wypadków,
• nieudzielenie pierwszeństwa przejazdu – 40 wypadków,
• niezachowanie bezpiecznej odległości między pojazdami – 37 wypadków,
• zmęczenie, zaśnięcie – 26 wypadków,
• nieprawidłowe wyprzedzanie – 24 wypadki,
• nieprawidłowe zachowanie wobec pieszego – 23 wypadki.

***

Według danych w bazie CARE w 2009 roku pod względem liczby wypadków wśród państw Unii Europejskiej Polska uplasowała się na szóstym miejscu. Największą liczbę osób zabitych odnotowano niestety w naszym kraju – Polska znalazła się na pierwszym niechlubnym miejscu wśród krajów członkowskich UE z liczbą 4 572 osób zabitych. Poza Polską, najwięcej ofiar śmiertelnych zanotowano we Francji – 4 273 osoby, w Niemczech – 4 152 osoby, we Włoszech – 4 050 osób. Najwięcej użytkowników dróg odniosło obrażenia w wyniku wypadków mających miejsce na terytorium Niemiec – 388 595 osób, we Włoszech – 295 202 osoby oraz Wielkiej Brytanii – 223 542 osoby, Polska znalazła się na szóstym miejscu. Najwyższy wskaźnik zabitych na 100 wypadków odnotowano w Polsce – 10,3 oraz na Litwie – 9,9. Zaś najwyższy wskaźnik rannych na 100 wypadków ma Luxemburg – 145,2, Włochy – 141,9 oraz Szwecja – 140,7. Polska znalazła się na siedemnastym miejscu.

Źródło: Wypadki drogowe w Polsce w 2010 roku - Komenda Główna Policji, Biuro Ruchu Drogowego, Zespół Profilaktyki i Analiz