Urząd Zamówień Publicznych przygotował projekt wzorcowej umowy w sprawie udzielenia zamówienia publicznego na roboty budowlane dotyczące obiektów liniowych. Na jakich zasadniczych założeniach został oparty projekt tej umowy? Jakie efekty przyniesie stosowanie wzorcowej umowy? O tym rozmawiamy z Rafałem Jędrzejewskim – dyrektorem Departamentu Prawnego w Urzędzie Zamówień Publicznych.
- Jakie rozwiązania można zaproponować we wzorze umowy w celu wyeliminowania przedstawionych wcześniej negatywnych zjawisk w systemie zamówień publicznych?
- Panaceum na niezmienność wynagrodzenia wykonawcy może stanowić waloryzacja i indeksacja wynagrodzenia wykonawcy. Nie można bowiem mieć wątpliwości, iż takie klauzule są zgodne z przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych. Chodzi jednak o to, aby wzorcowa umowa rozwiała jakiekolwiek wątpliwości zamawiających oraz mogła służyć na wypadek ewentualnych kontroli mogących próbować je kwestionować. Zamawiający zyskają więc instrument służący potwierdzeniu, iż postępują zgodnie z prawem oraz stosują rozwiązanie powszechnie aprobowane i przyjęte na zasadzie konsensusu przez uczestników systemu zamówień publicznych.
Naprzeciw rozwiązaniu trudności problemów z płynnością finansową powinno wyjść stosowanie miesięcznych płatności wynagrodzenia wykonawcy, ograniczenie kwoty zatrzymania oraz przewidywanie zaliczek na poczet realizacji zamówienia.
Jeśli chodzi o niezmienność postanowień umowy w innym zakresie niż wartość wynagrodzenia wykonawcy, w szczególności dotyczących wydłużenia terminu wykonania umowy w pewnych okolicznościach uzasadnionych obiektywnie, to proponujemy stosowne klauzule zmiany umowy.
Większej uwagi ze strony zamawiających wymaga kwestia podwykonawstwa w zamówieniach publicznych, obejmującego nie tylko podwykonawców robót budowlanych, ale również dostawców lub usługodawców. Odpowiednie wymaganie dotyczące podwykonawstwa to zapewnienie większej jakości w realizacji zamówień publicznych. Umowne uregulowania w tym zakresie powinny zapobiegać transferowi ryzyk i ewentualnych strat na podwykonawców oraz zapewniać zapłatę ich wynagrodzenia w pełnej wysokości i w terminach zgodnych z ustawą o terminach płatności w transakcjach handlowych.
Wykonawcy sygnalizują również przypadki niekompletności dokumentacji projektowej. Rozwiązanie tego zagadnienia może stanowić stosowanie kosztorysowego sposobu wynagradzania wykonawców, a tym samym ograniczenie ryczałtu w zamówieniach publicznych. Ponadto sporom odnośnie kwalifikacji i rozliczenia robót nie przewidzianych w przedmiarze można zapobiec w wyniku zastosowania odpowiednich klauzul opartych na wspomnianej przeze mnie wcześniej opinii Urzędu Zamówień Publicznych. Naszym zdaniem tego rodzaju roboty stanowią zamówienie podstawowe i powinny być rozliczane według stawek przewidzianych dla innych analogicznych pozycji kosztorysu ofertowego albo w oparciu o ceny średnie obowiązujące w dniu ich rozliczania, dla województwa, w którym roboty są wykonywane oraz które zostały ujęte we wskazanym w umowie wydawnictwie dotyczącym kosztorysowania (np. SEKOCENBUD).
Należy podkreślić, iż stosowanie powyższych klauzul umownych ma służyć zwiększeniu transparentności oraz pewności prawnej realizowanych kontraktów publicznych. Wykonawcy ubiegający się o zamówienia publiczne powinni wiedzieć, jakie zasady znajdą zastosowanie w przypadku wystąpienia równego rodzaju okoliczności mających wpływ na koszty czy termin wykonania umowy. Nie można powyższych kwestii traktować jako nieprzewidywalnych i otwierać w trakcie realizacji inwestycji – stanowiące źródło potencjalnych sporów oraz często niedopuszczalnych – renegocjacji postanowień zawartej umowy.
- Ogólnopolska Izba Gospodarcza Drogownictwa swoim członkom przesłała projekt wzorcowej umowy do zaopiniowania, by na podstawie tego wyrobić stanowisko organizacji i przekazać je państwu. Jak w ogóle przebiega proces konsultacji?
- Założenia projektu umowy, który w wielu aspektach wymagają jeszcze dopracowania, przekazaliśmy do konsultacji, aby dzięki temu sięgnąć do wiedzy fachowej oraz zapoznać się z opiniami uczestników rynku zamówień publicznych. Termin zgłaszania uwag, propozycji, sugestii upływa 31 sierpnia br. Potem uzyskany materiał zostanie przeanalizowany w Urzędzie Zamówień Publicznych. Na podstawie uzyskanych stanowisk wzorzec przygotowywanej umowy zostanie ulepszony.
Chcielibyśmy, aby wzorcowa umowa został przyjęty na zasadzie uzgodnienia jej postanowień przez uczestników rynku zamówień publicznych. Założenia tego przedsięwzięcia zostaną zrealizowane, jeżeli postanowienia umowy będą zrozumiałe i akceptowane przez stosujących je zamawiających i wykonawców. Proste jest przygotowanie umowy zawierającej zapisy korzystne wyłącznie dla jednej strony, tj. zamawiającego albo wykonawcy. Jednak celem wzorcowej umowy powinno być zrównoważenie interesów obu jej stron, tak aby żadna z nich nie poczuła się dyskryminowana czy faworyzowana i jednocześnie, że zapisy korzystne dla drugiej strony służyły właściwej i terminowej realizacji zadania publicznego.
Mamy świadomość ogromu i trudności czekającej nas pracy. Mamy również nadzieję, na konstruktywne propozycje fachowców, uczestniczących w realizacji inwestycji budowlanych po stronie zamawiających i wykonawców zamówień publicznych. Liczymy, że na podstawie zgłoszonych uwag i propozycji uda się precyzyjniej zdefiniować kwestie wymagające uregulowania, określić punkty styczne pomiędzy zamawiającymi i wykonawcami oraz przełożyć je na klauzule umowne, które przysłużą się do rozwiązania aktualnych problemów w zamówieniach publicznych oraz będą zapobiegały powstawaniu kolejnych.
Rozmawiał: AS
Publikacja części III: 8 sierpnia br.