Jak poprawnie oznakować takie rondo znakami poziomymi? A może powierzchnię wokół wyspy pozostawić bez oznakowania poziomego? Przecież w myśl definicji z art. 2 Prawa o ruchu drogowym - pas ruchu nie musi być oznaczony znakami drogowymi. W praktyce bez oznakowania poziomego wokół wyspy występuje dużo kolizji i często rozbieżne są też stanowiska służb policyjnych odnośnie sprawców zdarzeń drogowych.

Zasady oznakowania pionowego

Podstawowe oznakowanie pionowe rozwiązań drogowych z wyspą centralną ogranicza się do zastosowania 2 grup znaków: określających zasady pierwszeństwa przejazdu oraz nakazu (i wyjątkowo zakazu) określających zasady i kierunek omijania wyspy centralnej oraz związane z oznakowaniem wysepek dzielących na drogach dochodzących do skrzyżowania; regulujących zasady pierwszeństwa przejazdu.

W praktyce stosuje się dwie zasady oznakowania:

Zasada 1. Wszystkie wloty podporządkowane  - pierwszeństwo dla ruchu po obwiedni.

Rozwiązanie takie (znak A-7 „ustąp pierwszeństwa”) najkorzystniej jest stosować równocześnie ze znakiem C-12 („ruch okrężny”), ze względu na szczególne regulacje prawne związane z tym zestawem znaków. Wynika to z rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Administracji i Spraw Wewnętrznych z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych:
§36. 1. Znak C-12 „ruch okrężny” oznacza, że na skrzyżowaniu ruch odbywa się dookoła wyspy lub placu w kierunku wskazanym na znaku.
2. Znak C-12 występujący łącznie ze znakiem A-7 oznacza pierwszeństwo kierującego znajdującego się na skrzyżowaniu przed kierującym wjeżdżającym (wchodzącym) na to skrzyżowanie.

Rozwiązanie takie jest też możliwe przy zastosowaniu innych znaków nakazu, jednak niektóre z nich nie mogą byś stosowane w określonych rodzajach rozwiązań z wyspą centralną, w innych natomiast mogą okazać się rozwiązaniem jedynym. Znak A-7 na wlocie, oraz znak:

• C-2 „nakaz jazdy w prawo za znakiem”, umieszczony na wlocie łącznie ze znakiem A-7  – jest rozwiązaniem koniecznym w wypadku placów  z wyspą centralną, które są zespołem skrzyżowań, a nie pojedynczym skrzyżowaniem. Dotyczy to również palców z przecięciem wyspy centralnej, gdyż rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, w zał. nr 1, pkt 4.2.12. „Ruch okrężny” jednoznacznie zastrzega, że: Nie umieszcza się znaku C-12 przed takimi skrzyżowaniami z ruchem dookoła wyspy, przez które przebiega dodatkowo odcinek jezdni przecinający wyspę centralną, lub w przypadkach kiedy jednej z dróg przyznano pierwszeństwo. Zestaw znaków A-7 i C-2 nie może być natomiast stosowany na żadnym pojedynczym skrzyżowaniu z wyspą centralną, ponieważ uniemożliwiałby przejeżdżanie przez nie w innych kierunkach (na wprost lub w lewo).
• C-1 „nakaz jazdy w prawo przed znakiem”, albo C-9 „nakaz jazdy z prawej strony znaku” – nie ma praktycznego zastosowania na skrzyżowaniach rozszerzonych, ze względu na ich kształt geometryczny. Może być teoretycznie stosowany na wszystkich pozostałych rozwiązaniach, ale w praktyce, zastosowanie znaku C-12 jest znacznie korzystniejsze w takiej sytuacji.

Bardzo istotną cechą rozwiązań z wyspą centralną i wszystkimi wlotami podporządkowanymi (dotyczy to zarówno skrzyżowań, jak i placów) jest  możliwość jednoznacznego włączenia drogi niepublicznej do takiego rozwiązania. Rozwiązanie potocznie nazywane rondem, z wszystkimi wlotami podporządkowanymi – jest jedynym typem skrzyżowania (lub typem rozwiązania zespołu skrzyżowań i włączeń), na którym nie jest istotne czy dojeżdżający pojazd jest ustępującym pierwszeństwa, czy też włączającym się do ruchu. W każdym innym rozwiązaniu powstają sytuacje niejednoznaczne.

Zasada 2. Wszystkie wloty równorzędne – pierwszeństwo dla wjeżdżających na skrzyżowanie z prawej strony.

Według przytoczonego w poprzednim punkcie §36 rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Administracji i Spraw Wewnętrznych z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych, znak C-12 „ruch okrężny” nakazuje tylko w ściśle określony sposób objeżdżać wyspę (lub plac). Dopiero połączenie 2 znaków, tj. C-12 i A-7, nadaje pierwszeństwo kierującym znajdującym się na skrzyżowaniu. Rozporządzenie to nie określa również, czy przy oznakowaniu skrzyżowania znakiem C-12 „ruch okrężny” konieczne jest równoczesne zastosowanie znaku A -7.

Jednak przepisy dla służb zarządzania ruchem, tzn. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, w zał. nr 1, pkt 4.2.12. „Ruch okrężny” jednoznacznie wskazują, iż: „Znak C-12 „ruch okrężny” stosuje się łącznie ze znakiem A-7 i umieszcza się na każdym wlocie…”. Zapisy tego rozporządzenia wykluczają więc możliwość stosowania znaków C-12 samodzielnie.

Oznacza to, że przy wyborze opcji organizacji ruchu z wszystkimi wlotami równorzędnymi należy stosować następujące oznakowanie pionowe, nakazujące odpowiednie zasady i kierunek objazdu wyspy centralnej:

• dla skrzyżowań z wyspą centralną – znaki C-1 „nakaz jazdy w prawo przed znakiem” i C-9 „nakaz jazdy z prawej strony znaku”,
• dla placów bez przecięcia – znaki C-2 „nakaz jazdy w prawo za znakiem”.
  Opcji z wszystkimi wlotami równorzędnymi nie należy stosować na skrzyżowaniu rozszerzonym. Nie należy również takich rozwiązań stosować na placach z przecięciem, za wyjątkiem tylko układów lokalnych na placu o bardzo dużej powierzchni.

Zasady oznakowania poziomego

Oznakowanie poziome ronda jednopasowego nie stanowi problemu, a brak konkretnego przykładu w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, rekompensuje częściowo rysunek 6.3.6 w zał. nr 2 wskazujący... rozmieszczenie punktowych elementów odblaskowych, na którym niejako „przy okazji” pokazano oznakowanie poziome ronda jednopasowego (o… dość niebezpiecznej geometrii !). W rozporządzeniu brakuje natomiast przykładów oznakowania poziomego ronda wielopasowego. Czyżby narysowanie konkretnego przykładu sprawiało autorom załącznika nr 2 zbyt wiele trudności?

Aby przybliżyć problematykę oznakowania poziomego rond wielopasowych należy przypomnieć zasady obowiązujące na skrzyżowaniu zwykłym i wykazać analogie i różnice ze skrzyżowaniem typu rondo. Na początek przypomnienie istotnych zapisów ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2003 r. nr 58, poz.515).

Art.2. Definicje:

• „pas ruchu” – każdy z podłużnych pasów jezdni wystarczający do ruchu jednego rzędu pojazdów wielośladowych, oznaczony lub nieoznaczony znakami drogowymi;
• „skrzyżowanie” – przecięcie się w jednym poziomie dróg mających jezdnię, ich połączenie lub rozwidlenie, łącznie z powierzchniami utworzonymi przez takie przecięcia, połączenia lub rozwidlenia; określenie to nie dotyczy przecięcia, połączenia lub rozwidlenia drogi twardej z drogą gruntową lub stanowiącą dojazd do obiektu znajdującego się przy drodze;
• „ustąpienie pierwszeństwa” – powstrzymanie się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić innego kierującego do zmiany kierunku lub pasa ruchu albo istotnej zmiany prędkości, z a pieszego - do zatrzymania się, zwolnienia lub przyspieszenia kroku.

Art.16.1. Kierującego pojazdem obowiązuje ruch prawostronny.

Art.22 (Zmiana kierunku jazdy)

1. Kierujący pojazdem może zmienić kierunek jazdy lub zajmowany pas ruchu tylko z zachowaniem szczególnej ostrożności.
2. Kierujący pojazdem jest zobowiązany zbliżyć się:
1) do prawej krawędzi jezdni – jeżeli zamierza skręcić w prawo;
2) do środka jezdni lub na jezdni o ruchu jednokierunkowym do lewej jej krawędzi – jeżeli zamierza skręcić w lewo.
4. Kierujący pojazdem, zmieniając zajmowany pas ruchu, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać,  oraz pojazdowi wjeżdżającemu na ten pas z prawej strony.

Praktyka oznakowań

Aby przejść do oznakowania poziomego ronda dwupasowego należy przypomnieć zasady obowiązujące na skrzyżowaniu zwykłym i wykazać analogie oraz różnice ze skrzyżowaniem typu rondo.

1. Skrzyżowanie zwykłe czterowlotowe, po dwa pasy ruchu na każdym wlocie i wylocie
- zgodnie z art. 22 ust.2 Prawa o ruchu drogowym kierujący pojazdem zamierzając skręcić w prawo ma obowiązek zająć pas ruchu najbliższy prawej krawędzi jezdni, a zamierzając skręcić w lewo pas najbliższy osi jezdni, natomiast jadąc na wprost może bezkolizyjnie wykorzystywać oba pasy ruchu (przejazd równoległy). Segregacja ruchu powinna zatem następować przed skrzyżowaniem (na wlocie) – jadąc np. z prawego pasa w lewo popełniamy wykroczenie!

2. Rondo dwupasowe, po dwa pasy ruchu na każdym wlocie i wylocie:

• analogie ze skrzyżowaniem zwykłym jak w punkcie 1.: RONDO TO RÓWNIEŻ SKRZYŻOWANIE (definicja z art. 2 Prawa o ruchu drogowym) – podlega więc zasadom określonym w art.. 22 ust. 2,
• różnice: wyspa na środku skrzyżowania (różnica wyłącznie geometryczna).

WNIOSKI:

• oznakowanie poziome ronda wielopasowego - jako skrzyżowania (skanalizowanego), powinno w sposób czytelny zapewniać przejazd zgodnie z ogólnymi zasadami ruchu określonymi w art.. 22 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym (m.in. bezkolizyjny zjazd na wprost równoległymi pasami ruchu),
• segregacja ruchu powinna następować tak, jak w przypadku każdego skrzyżowania – tj. przed skrzyżowaniem.

Jak zatem poprawnie oznakować takie rondo znakami poziomymi? Według rys. 2, czy według rys. 3?

A może powierzchnię wokół wyspy pozostawić bez oznakowania poziomego? Przecież w myśl definicji z art. 2 Prawa o ruchu drogowym - pas ruchu nie musi być oznaczony znakami drogowymi. W praktyce bez oznakowania poziomego wokół wyspy występuje dużo kolizji i często rozbieżne są też stanowiska służb policyjnych odnośnie sprawców.

Fot. 1., 2. Rondo dwupasowe oznakowane zgodnie z zasadami rys. 3.

Na fot. 1. wjazd nie stanowi problemu, wystarczy ustąpić pierwszeństwa pojazdom będącym w ruchu okrężnym. Ruch wokół wyspy również nie stanowi problemu, ponieważ tory jazdy są jednoznacznie oznakowane. Podobnie zjazd (równoległy) – brak np. możliwości jazdy z prawego pasa w lewo, bez zmiany pasa ruchu. Oznakowanie poziome jest przez to czytelne i spełnia wymogi art. 22 ust.2 Prawa o ruchu drogowym.

Taki sposób oznakowania poziomego usprawnia przejazd przez rondo i dzięki pełnej czytelności zwiększa jego przepustowość.

Niestety w praktyce w wielu przypadkach ronda oznakowane są w sposób pokazany na rysunku 2. Przykłady takiego oznakowania występują też w materiałach szkoleniowych dla kandydatów na kierowców, zatem błąd występuje już na etapie szkolenia kierowców, co negatywnie wpływa na stan bezpieczeństwa ruchu na naszych drogach.

Marek Wierzchowski