Puławy położone są w środkowo-wschodniej Polsce, na zachodnim krańcu województwa lubelskiego. Miasto stanowi północny wierzchołek słynnego „trójkąta turystycznego”: Kazimierz Dolny – Nałęczów – Puławy. Przez miasto przebiega jedna droga krajowa (nr 12). W tej sytuacji podstawowy szkielet układu drogowego w mieście oraz w obszarze tzw. „trójkąta turystycznego” tworzą drogi wojewódzkie. Szczególnie obciążona ruchem kołowym jest właśnie droga nr 824, stanowiąca jedyny dojazd do Kazimierza Dolnego z północnych i zachodnich obszarów Polski oraz dojazd do Nałęczowa.
Projekt „Miasteczka Holenderskiego” jest zlokalizowany w dzielnicy Włostowice położonej w południowej części Puław. Granice projektu wyznaczają ulice: Kazimierska, Włostowicka, Skowieszyńska, Powstańców Listopadowych, Piękna i Kilińskiego. Ulice Kazimierska i Włostowicka należą do drogi wojewódzkiej nr 824, która obsługuje południowy wyjazd z miasta i łączy Puławy między innymi z Kazimierzem Dolnym, jedną z głównych atrakcji turystyczno-kulturowych regionu.
Podstawowym celem projektu uspokojenia ruchu było uzyskanie poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego i polepszenie estetyki ulic na terenie osiedla Włostowice w Puławach oraz na odcinku drogi wojewódzkiej nr 824 przebiegającej na obrzeżu tego osiedla. Odbywa się to poprzez przebudowę odcinka drogi wojewódzkiej oraz częściową przebudowę ulic osiedlowych wraz ze zmianami w organizacji ruchu. Przekształcenie istniejącego układu komunikacyjnego Puław było wzorowane na rozwiązaniach holenderskich w zakresie zapewnienia okolicznym mieszkańcom bezpiecznej drogi do szkoły, pracy i miejsc użyteczności publicznej oraz regulacji wielkości ruchu kołowego. Stąd nazwa projektu „Miasteczko Holenderskie”. Drugim założeniem projektu było utworzenie wzorcowego obszaru uspokojenia ruchu dla potrzeb szkoleniowych.
Koncepcję uspokojenia ruchu wykonała w 2006 r. firma DHV Consultancy and Engineering na zlecenie Ministerstwa Transportu Królestwa Niderlandów. W pierwszej połowie 2007 roku Biuro Ekspertyz i Projektów Budownictwa Komunikacyjnego „EKKOM” (obecnie EKKOM Sp. z o.o.) opracowało kompleksową dokumentację projektową dla zadania „Dutch Town – pilotażowy projekt uspokojenia ruchu w dzielnicy Włostowice w Puławach i na drodze wojewódzkiej nr 824 od ulicy Skowieszyńskiej do granicy miasta”. Zleceniodawcą było Ministerstwo Infrastruktury, Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Dla tego samego zleceniodawcy EKKOM opracował podręcznik pt. „Zasady uspokajania ruchu na drogach za pomocą fizycznych środków technicznych”. Na zlecenie Zarządu Dróg Wojewódzkich w Lublinie EKKOM opracował również dokumentację przebudowy skrzyżowania ulic na dojeździe do terenu projektu.
Punktem wyjścia do prac projektowych była koncepcja, która zawierała ogólne wytyczne dotyczące charakteru przedsięwzięcia, zalecenia planistyczno – lokalizacyjne oraz wstępny zarys rozwiązań inżynieryjnych. Określiła ona ramowy plan, który stał się szkieletem dla projektu wykonawczego zawierającego szczegółowe rozwiązania. W opracowaniu koncepcyjnym zidentyfikowano i opisano najważniejsze problemy dotyczące tego obszaru, wprowadzono funkcjonalną hierarchizację sieci dróg oraz strefowanie prędkości na poszczególnych ulicach osiedla Włostowice i na drodze wojewódzkiej, wytypowano skrzyżowania przewidziane do zamknięcia i ciągi uliczne przewidziane do udrożnienia, a także zaproponowano trasy komunikacji zbiorowej. Podstawowym elementem koncepcji był plan sytuacyjny, na którym ogólnie określono lokalizację i typ proponowanych rozwiązań uspokojenia ruchu. Główne założenia koncepcji projektu „Miasteczko Holenderskie” można scharakteryzować następująco:
- zachowanie dotychczasowej tranzytowej funkcji drogi wojewódzkiej nr 824, jednak przy nadaniu jej cech egzekwujących ograniczenie prędkości;
- weryfikacja dostępności do drogi oraz ograniczeń prędkości oraz zapewnienie ich egzekwowania za pomocą środków inżynieryjnych;
- zniechęcanie ruchu tranzytowego do przejeżdżania przez teren osiedla (zjeżdżania z drogi wojewódzkiej w głąb osiedla celem przejechania na skróty przez tereny mieszkaniowe).
Ideą, jaką kierowali się pomysłodawcy przedsięwzięcia, było nowatorskie jak na polskie warunki podejście do uspokojenia ruchu. Ze względu na niedostatek krajowych doświadczeń w kompleksowym uspokajaniu ruchu kluczowym założeniem koncepcji było wdrożenie w polskich realiach uspokojenia ruchu oraz rozwiązań technicznych zaprojektowanych według holenderskich normatywów i podręczników dobrych praktyk. Za model przyjęto rozwiązania z Holandii, kraju o wieloletnich, bardzo bogatych tradycjach w zarządzaniu ruchem i inżynierii ruchu, a w szczególności właśnie w uspokajaniu ruchu. Zawarte w koncepcji rozwiązania były jednak propozycjami ogólnymi – a więc nie dostosowanymi do warunków miejscowych, tj. dostępnej szerokości pasa drogowego, istniejącej konstrukcji nawierzchni, systemu odwodnienia dróg i ulic, uzbrojenia podziemnego oraz do przepisów prawnych obowiązujących w Polsce.
Szczegółowy zakres projektu został określony w toku spotkań roboczych, narad technicznych i konsultacji z inwestorem, instytucjami opiniującymi, zarządcami dróg oraz w ramach konsultacji społecznych z mieszkańcami, które odbyły się dwukrotnie. Podczas opracowywania projektu budowlanego i wykonawczego prowadzono intensywne uzgodnienia ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, w celu wypracowania rozwiązań zachowujących sens i ideę podejścia holenderskiego w zgodności z polskimi uwarunkowaniami techniczno – prawnymi. Na wniosek projektantów znacznie rozszerzono zakres zmian wprowadzonych na drodze wojewódzkiej, co zaowocowało przebudową całości blisko trzykilometrowego odcinka drogi wojewódzkiej nr 824 w sposób spójny i kompleksowy.
Zakres przedsięwzięcia objął odcinek drogi wojewódzkiej nr 824 w Puławach (wylot w kierunku Kazimierza Dolnego) o długości ok. 2,7 km oraz ulice przyległego do drogi osiedla mieszkaniowego Włostowice. Długość ulic objęta projektem na terenie osiedla to ok. 6,5 km, na których zrealizowano przebudowy krótkich odcinków ulic oraz wprowadzono kilkanaście punktowych elementów uspokojenia ruchu. Do podstawowych założeń, jakimi kierowano się przy opracowywaniu dokumentacji projektowej w stadium projektu budowlanego i wykonawczego należało:
- dostosowanie parametrów odcinka drogi wojewódzkiej do klasy technicznej G wraz z budową środkowego pasa brukowanego,
- przebudowa i poprawa geometrii skrzyżowań z drogami bocznymi (w tym budowa dodatkowych pasów do skrętu w lewo, budowa powierzchni wyniesionych),
- przebudowa chodników i zjazdów indywidualnych, budowa odcinków ścieżki rowerowej, budowa azyli na przejściach dla pieszych,
- budowa nowych i przebudowa istniejących zatok autobusowych,
- poprawa systemu odwodnienia – budowa kanalizacji deszczowej i systemu wpustów deszczowych, uzupełnienie istniejącego systemu wpustów deszczowych, budowa obniżonych ścieków przykrawężnikowych,
- budowa elementów uspokojenia ruchu na sieci ulic osiedla Włostowice (progi zwalniające sinusoidalne, progi zwalniające typu „pinezka” i „poduszka”, progi zwalniające przyjazne autobusom, powierzchnie wyniesione skrzyżowań, bramy wjazdowe do strefy ruchu uspokojonego, bramy wjazdowe do strefy ruchu uspokojonego z możliwością awaryjnego przejazdu),
- wykonanie dostosowanych do nowych rozwiązań projektowych elementów organizacji ruchu (oznakowanie poziome i pionowe, urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego).
Prace budowlane zakończono pod koniec 2009 r. EKKOM pełnił nadzór autorski nad realizacją inwestycji na zlecenie Miasta Puławy i Zarządu Dróg Wojewódzkich w Lublinie.
Od strony montażu finansowego, lokalizacji i organizacji przedsięwzięcia, projekt „Miasteczko Holenderskie” został realizowany na zasadzie współpracy polskiej i holenderskiej administracji rządowej i samorządowej. Uczestniczyli w nim: Polskie Ministerstwo Infrastruktury (Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego), Holenderskie Ministerstwo Transportu, Samorząd Województwa Lubelskiego, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie, Miasto Puławy oraz Wojewoda Lubelski. Finansowanie pochodziło z budżetu Samorządu Województwa Lubelskiego, Miasta Puławy oraz ze środków pożyczki Europejskiego Banku Inwestycyjnego przeznaczonych na ten cel przez Ministerstwo Infrastruktury. Całkowita wartość inwestycji wyniosła ponad 25 milionów złotych. Przedsięwzięcie było projektem pilotażowym, demonstrującym możliwości poprawy bezpieczeństwa ruchu i podniesienia walorów estetycznych terenów publicznych za pomocą inżynierii drogowej.
Jest to bezprecedensowy projekt w Polsce, zarówno z uwagi na metodykę podejścia do uspokojenia ruchu, innowacyjność zastosowanych rozwiązań, zakres obszarowy i finansowy, połączenie poprawy bezpieczeństwa z celem szkoleniowym oraz zaangażowanie partnerów różnych szczebli. Cechy te czynią projekt unikatowym również w skali Europy. W projekcie „Miasteczko Holenderskie” kwestię uspokojenia ruchu potraktowano systemowo, jako spójny zbiór rozwiązań dla całego obszaru, a nie jako punktowe środki redukujące prędkość pojazdów instalowane na drogach w wyniku jednostkowych zdarzeń lub nacisków lokalnych, jak często zdarza się w polskich (i nie tylko) realiach.
Zapraszamy na warsztaty „Uspokojenie ruchu: planowanie – projektowanie – wdrażanie – użytkowanie – ocena” 10 - 12 czerwca 2013 r.