Organizacja ruchu należy do podstawowych zadań organów zarządzających ruchem na drogach. Polega ona na wdrażaniu rozwiązań technicznych, mających na celu zapewnienie bezpiecznego i efektywnego przemieszczania się po drogach wszelkiego rodzaju pojazdów i pieszych. Do rozwiązań najczęściej stosowanych w organizacji ruchu należą: formy geometryczne dróg, oznakowanie pionowe i poziome, sygnalizacje świetlne, urządzenia bezpieczeństwa ruchu. Najważniejszym z nich, o czym często zapomina się i od czego należałoby rozpoczynać każdą zmianę, jest geometria drogi.  Osiągnięcie zamierzonego celu (zapewnienie bezpiecznego i efektywnego przemieszczania się)  nie jest możliwe bez prawidłowego jej ukształtowania.

Wprowadzenie na drodze zasad organizacji ruchu powinno być każdorazowo poprzedzone opracowaniem projektu. Projekt organizacji ruchu to nic innego jak dokumentacja techniczna, zawierająca zgodne z obowiązującymi przepisami, normami i standardami rozwiązania, spełniające określone wymogi. Zasady organizacji ruchu regulują:

• ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012, poz. 1137),
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie, będące przepisem wykonawczym do ustawy Prawo budowlane,
• rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. z 2002  Nr 170 poz. 1393 z późn. zm.),
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania  na drogach (Dz. U. z 2003 Nr 220 poz. 2181łącznie z zał.1, 2, 3 i 4, z późn. zm.),
• rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzeniem (Dz. U. z 2003 Nr 177 poz. 1729).
• przepisy lokalne, jakimi są najczęściej wymagania i zalecenia organu zarządzającego ruchem, dotyczące rozwiązań technicznych, jakie powinny być zastosowane w projektowaniu organizacji ruchu.

Znajomość wymienionych rozporządzeń przez osoby uczestniczące w procesie wdrażania organizacji ruchu jest konieczna z powodów podanych na początku artykułu.

Projekt organizacji ruchu stanowi najczęściej integralną część dokumentacji technicznej przebudowy lub budowy drogi, ale też budowy dojazdu do obiektu przy drodze. Może być również samodzielnym projektem, wykonanym w celu wprowadzenia zmian w organizacji ruchu na drodze istniejącej.

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami projekt organizacji ruchu nie jest obligatoryjnym składnikiem projektu budowlanego. Na tym etapie opracowania dokumentacji technicznej wykonywane są na ogół mniej lub bardziej szczegółowe założenia do organizacji ruchu, stanowiące podstawę, jak i uzasadnienie przyjętych rozwiązań geometrycznych drogi. Wyjątkiem jest projekt sygnalizacji świetlnej w zakresie lokalizacji urządzeń technicznych, których usytuowanie wymagają uzgodnienia, co jest niezbędne do uzyskania pozwolenia na budowę.

Ze względu na konieczność przedstawienia proponowanych rozwiązań organizacji ruchu w sposób bardzo szczegółowy, ostateczny jej projekt, przewidziany do zatwierdzenia, sporządzany jest najczęściej na etapie opracowania projektu wykonawczego.

Projekt organizacji ruchu powinien zawierać:

• opis techniczny,
• plan orientacyjny z zaznaczeniem drogi, której projekt dotyczy,
• plan sytuacyjny z lokalizacją istniejących,  projektowanych  i  usuwanych znaków     drogowych, urządzeń sygnalizacji świetlnej i urządzeń bezpieczeństwa  ruchu,
• program sygnalizacji  i obliczenia przepustowości  drogi,
• przewidywany  termin wprowadzenia  organizacji  ruchu.

Organizację ruchu zatwierdza po uprzednim uzyskaniu opinii policji (nie dotyczy dróg gminnych) i zarządu drogi organ zarządzający ruchem właściwy dla danej drogi. Organizację ruchu na skrzyżowaniu dróg różnych klas zatwierdza organ zarządzający ruchem właściwy dla drogi wyższej kategorii. Wówczas wymagana jest też opinia organu właściwego dla drogi niższej kategorii.

Po rozpatrzeniu złożonego projektu organ zarządzający ruchem może:

• zatwierdzić organizację ruchu w całości lub w części,
• odesłać projekt w celu wprowadzenia poprawek,
• odrzucić projekt.

Wymagany przez organy zarządzające drogami wyższych klas - na coraz szerszą skalę - obowiązek wykonywania audytów bezpieczeństwa ruchu drogowego (brd) powoduje konieczność opracowania projektów organizacji ruchu w stopniu pozwalającym na sprawdzenie prawidłowości przyjętych rozwiązań drogowych na każdym etapie przygotowania dokumentacji technicznej.

Jak dotąd, projekty organizacji ruchu są jedynymi projektami branżowymi dokumentacji technicznej, do wykonania których nie jest wymagane od osób je sporządzających posiadanie jakichkolwiek uprawnień.

Andrzej Hoffmann
Pracownia Inżynierii Drogowej H-art w Bydgoszczy
Stowarzyszenie KLIR

Referat „Rola projektanta w organizacji ruchu na drogach” Andrzej Hoffmann przygotował na 78. Seminarium szkoleniowe Stowarzyszenia Klub Inżynierii Ruchu, które odbyło się w Dymaczewie k. Poznania, w dniach 12-15 czerwca 2013 r.