Pobór opłat od użytkowników dróg stanowi istotny element polityki transportowej wielu państw. Polska jest jednym z największych krajów w UE posiadającym bardzo dobre perspektywy dla wdrożenia systemu poboru opłat drogowych i wykorzystywanych w tym celu rozwiązań telematycznych. Obecnie w Polsce buduje się wiele autostrad, kolejne będą powstawać w przyszłości, a wszystkie będą wymagały instalacji profesjonalnych i efektywnie działających systemów poboru opłat. Co więcej, Polska leży w centrum Europy, a ruch tranzytowy z Niemiec, Czech, Ukrainy, Białorusi i Rosji stale rośnie. W ciągu następnych kilku lat nastąpi również wzrost liczby dostaw realizowanych drogą lądową do i z portów morskich. Zapewnienie płynności i bezpieczeństwa ruchu drogowego w kraju jest i w perspektywie najbliższych lat wciąż będzie bardzo ważnym zadaniem.
Polska podjęła już decyzję o wprowadzeniu systemu poboru opłat drogowych, który stanowić ma połączenie systemu elektronicznego i manualnego. Wdrożenie tego systemu jest dużą inwestycją, która wymaga dokładnego przygotowania. Wśród kluczowych czynników, warunkujących skuteczną realizację tego projektu i jego efektywne działanie w dłuższej perspektywie czasowej, należy wyróżnić praktyczną koncepcję systemu poboru opłat, sprawnie działającą technologię, bezpieczne wdrożenie systemu zgodnie z przyjętym harmonogramem, niskie początkowe koszty systemu, jak również jego efektywną kosztowo eksploatację.
Wymogi stawiane elektronicznym systemom poboru opłat drogowych istotnie wzrosły w ciągu ostatnich kilku lat ze względu na znacznie szerszy zakres ich zastosowań (pobór opłat za przejazd autostradami i głównymi drogami o dużym natężeniu ruchu, pobór opłat za przejazd drogami niższej kategorii, pobór opłat za wjazd do wybranych rejonów miasta i parkowanie). Dlatego też potrzebna jest koncepcja systemu, który będzie mógł działać na bazie różnych technologii. Podejście to umożliwia wykorzystanie optymalnej technologii bazowej dla realizacji poszczególnych funkcji systemu a jednocześnie zapewnia zgodność operacyjną tak, aby użytkownicy dróg posługiwali się tylko jednym urządzeniem pokładowym (OBU) i posiadali jedno konto do rozliczania opłat za przejazd drogami w dowolnej lokalizacji.
Jednak zanim odpowiemy na pytanie dotyczące technologii, trzeba przeprowadzić pogłębione analizy i dokładnie określić cele, które ma realizować elektroniczny system poboru opłat drogowych. Należy wyraźnie wskazać, jakie rodzaje dróg i jakie typy pojazdów będą podlegać opłatom. Głównym czynnikiem mającym decydujące znaczenie, a jednocześnie głównym celem, powinna być kompletna analiza biznesowa wskazująca wysokość wpływów, które system może wygenerować dla budżetu państwa, a nie pobór opłat za przejazd wszystkimi drogami. Oznacza to, że najlepszym sposobem określenia ekonomicznej efektywności systemu jest analiza przychodów z tytułu opłat pobieranych w poszczególnych sieciach dróg i od różnych typów pojazdów z uwzględnieniem kosztów ich poboru. Należy również podkreślić, że cele, które zostaną wyznaczone systemowi zdeterminują wybór technologii, która pozwoli je osiągnąć w najlepszy sposób.
Opracowując elektroniczny system poboru opłat drogowych trzeba uwzględnić różne aspekty (długość i charakterystykę sieci dróg objętych systemem, liczbę jego użytkowników, kwestie operacyjne, prawne itd.). Projekt powinien odzwierciedlać głównie aspekty ekonomiczne (np. całkowity koszt posiadania i utrzymania systemu, jego dokładność, czyli zapewnienie maksymalnego dochodu itp.), a nie skupiać się wyłącznie na kwestiach technicznych. Ponadto projekt powinien obejmować zarówno bieżące wymogi systemowe, jak również uwzględniać przewidywaną przyszłą rozbudowę systemu i związane z nią wymagania.
Jeżeli system ma osiągnąć najbardziej optymalny - z punktu widzenia budżetu państwa - wskaźnik kosztów do zysków, to decyzja o objęciu opłatami wszystkich istniejących dróg, w tym dróg niższej kategorii, może nie być najbardziej efektywna ekonomicznie. Powód jest prosty – po drogach niższej kategorii porusza się niewiele pojazdów o masie powyżej 3,5 tony (które głównie wykorzystywane są w przewozach krajowych) a poza tym, zgodnie z prawem UE opłaty pobierane za korzystanie z tych dróg muszą być niższe. Jednocześnie, wszyscy użytkownicy dróg musieliby zostać wyposażeni w jednostki pokładowe działające w technologii GNSS, co spowodowałoby stosunkowo wysoki całkowity koszt urządzeń pokładowych. Ponadto trzeba uwzględnić bardzo wysokie stawki opłat za mobilny transfer danych. Dane od wszystkich użytkowników dróg z całego kraju musiałyby być przesyłane do centralnego systemu, co spowodowałoby bardzo wysokie opłaty z tytułu mobilnego transferu danych i wpłynęłoby na wysokie koszty operacyjne.
- poprz.
- nast. »»