Prognozy demograficzne wskazują, że na świecie do 2050 roku znacząco będzie rósł odsetek starszych osób. Proces starzenia się społeczeństwa jest szczególnie wyraźny w Europie. Przewiduje się, że w przypadku polskiego społeczeństwa będzie on szybszy niż w innych państwach naszego kontynentu.
Większość osób w starzejących się społeczeństwach pozostanie aktywnymi kierowcami. Dlatego od 10 lat na całym świecie prowadzone są badania dotyczące starszych kierowców. Dotąd wykonane badania nie wykazały jednak, by powodowali oni większe zagrożenie na drodze niż inni uczestnicy ruchu, w tym młodzi czy dojrzali kierowcy. Starsi kierowcy są natomiast zdecydowanie bardziej narażeni na wypadkowe obrażenia i ich skutki.
Zdaniem ekspertów istnieją możliwości nie wykluczania osób starszych z życia społecznego, a więc też aktywnego uczestniczenia w ruchu drogowym. Należy im tylko zapewnić dostęp do edukacji komunikacyjnej, do urządzeń instalowanych w pojazdach, które wspierają kierujących oraz do badań lekarskich, które służą rzeczywistemu diagnozowaniu przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów.
Państwa na świecie podejmują różne działania wspomagające starsze osoby kierujące pojazdami. W Kanadzie oraz w USA osoby, które ukończyły 70 lat mają obowiązek odnawiania prawa jazdy co dwa lata. W Niemczech osoby starsze mogą uczestniczyć w specjalnie dla nich przygotowanych seminariach i warsztatach. W Holandii jest natomiast realizowany specjalny program, w którym mogą uczestniczyć osoby powyżej 50 roku życia. Podobne specjalne szkolenia dla starszych kierowców realizują państwa skandynawskie. Polska dotąd pozostawała jedynym europejskim państwem, które nie podjęło działań pomagających starszym kierowcom. Według danych statystycznych z 2011 roku w Polsce mieliśmy już 8 mln kierowców powyżej 50 roku życia. Dlatego w Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego Instytutu Transportu Drogowego opracowano projekt edukacyjny „Kierowca 50+”. Jego celem jest zapewnienie kierującym pojazdy możliwości jak najdłuższego prowadzenia lub pomoc w podjęciu decyzji o ograniczeniu bądź rezygnacji z kierowania pojazdami w momencie, kiedy zaistnieją do tego zdrowotne wskazania.
Pakiet edukacyjny „Kierowca 50+” zawiera program szkolenia, materiały dla instruktorów jazdy oraz materiały dla osób szkolonych. Program szkolenia ma strukturę modułową. W module pierwszym zawarto opis zmian biologicznych i mentalnych występujących wraz z wiekiem oraz ich wpływ na zachowania kierującego. Moduł drugi zawiera przepisy ruchu drogowego. Moduł trzeci poświęcono nowoczesnym technikom i technologiom w pojeździe wspomagających kierowcę. Moduł czwarty obejmuje zajęcia praktyczne z udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadków drogowych. Natomiast moduł piąty stanowią zajęcia praktyczne z prowadzenia pojazdu w ruchu miejskim.
Materiały dla instruktorów jazdy przygotowano w formie podręcznika i elektronicznych prezentacji. Z kolei materiały dla uczestników takich kursów opracowano w dwóch częściach: pierwszą stanowią treści odpowiadające zawartościom poszczególnych modułom programu, a drugą – praktyczne porady, w których zawarto też kwestionariusze samooceny i wyszczególniono ważne informacje.
***
Starsi kierowcy są najszybciej rosnącą liczbą użytkowników dróg. Nie ma jednak dowodu na to, by stanowili oni szczególne zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, dlatego odbieranie im uprawnień do prowadzenia pojazdów powinno mieć miejsce wyłącznie w przypadkach medycznie uzasadnionych. Edukacja i badania lekarskie oraz nowoczesne rozwiązania technologiczne wspierające pracę kierujących są najskuteczniejszym sposobem zapewnienia im możliwości prowadzenia pojazdu jak najdłużej. Specjalne szkolenia adresowane do grupy starszych kierowców realizowane są już w wielu państwach świata. Polska musi jak najszybciej dołączyć do tych państw.
AS
Informacja na podstawie prezentacji Instytutu Transportu Samochodowego, przygotowanej na IX Międzynarodowe Seminarium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego GAMBIT 2012 pt. „Rola Polski w realizacji programu ONZ Dekada Działań na rzecz brd 2011-2020” – Gdańsk, 26-27 kwietnia 2012 r.
