Artykuły

W rozwiązaniach technicznych uspokojenia ruchu kołowego, często korzysta się z parametrów technicznych określonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U.02.75.690 z późn. zm.). Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę. Do tego aktu prawnego odsyła też rozporządzenie w sprawie warunków technicznych dla dróg publicznych (np. w §14 ust. 8, odnoszącym się do strefy zamieszkania).

Według wymienionego wyżej rozporządzenia określa się miedzy innymi parametry techniczne dojść i dojazdów (§14):

• Do działek budowlanych oraz do budynków i urządzeń z nimi związanych należy zapewnić dojście i dojazd umożliwiający dostęp do drogi publicznej, odpowiednie do przeznaczenia i sposobu ich użytkowania oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach odrębnych. Szerokość jezdni nie może być mniejsza niż 3 m.
• Dopuszcza się zastosowanie dojścia i dojazdu do działek budowlanych w postaci ciągu pieszo-jezdnego, pod warunkiem że ma on szerokość nie mniejszą niż 5 m, umożliwiającą ruch pieszy oraz ruch i postój pojazdów.
• Do budynku i urządzeń z nim związanych, wymagających dojazdów, funkcję tę mogą spełniać dojścia, pod warunkiem że ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5 m.
• Dojścia i dojazdy do budynków, z wyjątkiem jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej, powinny mieć zainstalowane oświetlenie elektryczne, zapewniające bezpieczne ich użytkowanie po zapadnięciu zmroku.

Istotne są także warunki lokalizacji miejsc parkingowych w stosunku do budynków o różnym charakterze użytkowym (§9):
- Odległość wydzielonych miejsc postojowych, w tym również zadaszonych, lub otwartego garażu wielopoziomowego dla samochodów osobowych od okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynku mieszkalnym, budynku zamieszkania zbiorowego, z wyjątkiem hotelu, budynku opieki zdrowotnej, oświaty i wychowania, a także od placu zabaw i boiska dla dzieci i młodzieży, nie może być mniejsza niż:
1) 7 m – w przypadku 4 stanowisk włącznie,
2) 10 m – w przypadku 5 do 60 stanowisk włącznie,
3) 20 m – w przypadku większej liczby stanowisk, z uwzględnieniem §276 ust. 1.
- Odległość wydzielonych miejsc postojowych lub otwartego garażu wielopoziomowego dla samochodów osobowych od granicy działki budowlanej nie może być mniejsza niż:
1) 3 m – w przypadku 4 stanowisk włącznie,
2) 6 m – w przypadku 5-60 stanowisk włącznie,
3) 16 m – w przypadku większej liczby stanowisk.

Podane wyżej odległości, stosuje się również do sytuowania wjazdów do zamkniętego garażu w stosunku do okien budynku opieki zdrowotnej, oświaty i wychowania, a także placów zabaw i boisk dla dzieci i młodzieży. Natomiast zachowanie tych odległości, nie jest wymagane przy sytuowaniu miejsc postojowych między liniami rozgraniczającymi ulicę.

Z punktu widzenia kompetencji prawnych, podstawowym aktem prawnym dla rozwiązań uspokojenia ruchu powinno być rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U.03.220.2181), a właściwie merytoryczne załączniki do tego rozporządzenia. Dodatkowe komplikacje powoduje niepełna zgodność tego aktu prawnego przeznaczonego dla właściwych służb inżynierii ruchu oraz projektantów, z ogólnodostępnym aktem prawnym określającym znaki i sygnały obowiązujące w ruchu drogowym, czyli z rozporządzeniem tego samego Ministra Infrastruktury oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, który uzgadniał wcześniej wymienione rozporządzenie oraz w międzyczasie kilka zmian w drugim z wymienionych rozporządzeń – z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U.02.170.1393).

Wymienione wcześniej rozporządzenie określa m.in. w zał. nr 1, zasady stosowania znaków pionowych, z których wynika, że:

• Znak A-11a „próg zwalniający”: umieszcza się przed zastosowanymi na jezdni progami zwalniającymi. (…) prędkość powinna być ograniczona do wartości, przy której następuje łagodny przejazd przez próg zwalniający (zał.1, pkt 2.2.13).
• Znak B-33 ograniczenie prędkości: powinien być umieszczony tylko w tych przypadkach, gdy (…) urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego mogą w niedostateczny sposób wskazywać kierującym na konieczność zmniejszenia prędkości (zał.1, pkt 3.2.34.1).
• Jeżeli progi znajdują się w strefie ograniczonej prędkości lub w strefie zamieszkania, a przejazd przez nie może odbywać się z prędkością większą lub równą ustalonej dla tej strefy, to znaków B-33 można nie stosować (zał.1, pkt 2.2.13).

Oprócz tego w „strefie ograniczonej prędkości” (znaki B-43 i B-44), powinny być stosowane rozwiązania lub urządzenia wymuszające jazdę z prędkością podaną na znaku. Zaleca się stosowanie urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego takich, jak progi zwalniające oraz stosowanie organizacji ruchu wymuszającej powolną jazdę (zmiana kierunku jazdy, miejscowe przewężenie). W strefach o dopuszczalnej prędkości 30 km/h lub mniejszej, urządzenia i rozwiązania wymuszające powolną jazdę mogą nie być oznakowane znakami ostrzegawczymi. W strefie ograniczonej prędkości nie powinno się stosować znaków określających pierwszeństwo na skrzyżowaniach. (zał.1, pkt 3.2.44).

Natomiast na odcinkach dróg w „strefie zamieszkania” (znaki D-40 i D-41), których parametry geometryczne umożliwiają jazdę z prędkością przekraczającą prędkość dopuszczalną, zaleca się stosowanie urządzeń lub rozwiązań wymuszających powolną jazdę (progi zwalniające, zmiany kierunku jazdy, punktowe przewężenia jezdni). Rozwiązania takie mogą nie być oznakowane znakami ostrzegawczymi (zał.1, pkt 5.2.46).

Znak D-42 „obszar zabudowany” powinien być powiązany z takimi elementami zagospodarowania drogi, jak:

• początek chodnika,
• wyjazdy bramowe z posesji,
• pas postojowy lub parking wyznaczony wzdłuż jezdni,
• skrzyżowanie.

Natomiast znak D-43 „koniec obszaru zabudowanego”, jako jedyny ze znaków obszarowych umieszcza się po prawej stronie drogi w tym samym przekroju co D-42 zastosowany dla kierunku przeciwnego (zał.1, pkt 5.2.48. i 5.2.49.)

Warunki umieszczania na drogach znaków poziomych określa załącznik nr 2 do rozporządzenia, z którego wynika, że: znak poziomy P-25 „próg zwalniający” stosuje się w celu oznaczenia umieszczonego na jezdni progu zwalniającego.

Oznakowanie poziome umieszcza się na całej szerokości powierzchni najazdowej i zjazdowej progu.

Jeżeli na progu zwalniającym wyznaczono przejście dla pieszych (przejście wyniesione), na powierzchni progu umieszcza się znak P-10. W odległości 1,0 m przed progiem, na nawierzchni jezdni można umieszczać punktowe elementy odblaskowe barwy białej – min. 4 elementy (zał. 2, pkt 4.2.6).

Nie podano rozwiązań dla przejazdu przez chodnik poprzeczny do jezdni. Warunki stosowania urządzenia bezpieczeństwa ruchu określa zał. nr 4 do rozporządzenia, którego pkt 8 poświęcony jest urządzeniom do ograniczania prędkości pojazdów. Mimo liczby mnogiej użytej w tytule, wymienia się tam jedynie progi zwalniające U-16 i progi podrzutowe U-17, które można stosować dopiero w sytuacji, gdy inne metody nie są skuteczne. Niestety nie sformułowano żadnych wymagań ani parametrów technicznych innych skutecznych metod.
W tej sytuacji należy przyjąć, ze każde rozwiązanie nie odpowiadające parametrom progów zwalniających (U-16) lub progów podrzutowych (U-17), może być inną metodą i jeżeli okaże się skuteczne, nie musi być wspomagane progiem zwalniającym lub progiem podrzutowym. Jakie zastosowanie mogą mieć w związku z tym urządzenia bezpieczeństwa ruchu U-16 i U-17:

• Progi zwalniające występują jako: listwowe, płytowe lub wyspowe. Nie mogą one być stosowane na drogach: krajowych, wojewódzkich, miejskich ekspresowych, ulicach głównych ruchu przyspieszonego, ulicach głównych oraz na ulicach i drogach, po których kursuje komunikacja pasażerska, na łukach dróg, na mostach, w tunelach itp.
• Dopuszcza się również umieszczanie przed progiem elementów wymuszających zmniejszenie prędkości pojazdu (szykan), takich jak: poprzeczne wysepki, kwietniki i przegrody. Nie ma natomiast żadnych zapisów o stosowaniu takich metod samodzielnie. Czy oznacza to, że stosowane rozwiązania muszą być obowiązkowo metody nieskuteczne i dlatego mogą być stosowane przed progami, czy jednak można stosować inne skuteczne metody samodzielnie i wówczas nie występuje konieczność ich dublowania progami, które jak wykazuje praktyka nie są środkami technicznymi o największej skuteczności.
• Najprostsza sprawa jest z progami podrzutowymi, ponieważ na drogach publicznych mogą być stosowane tylko na przejściach granicznych, jako elementy uzupełniające funkcjonowanie opuszczanych zapór drogowych.

Reasumując, nie ma jednoznacznych prawnych przeciwwskazań do stosowania innych urządzeń do ograniczania prędkości pojazdów, zarówno niezależnie od progów zwalniających, jak i na ulicach różnych klas, także na ulicach z komunikacją publiczną. Muszą one spełniać tylko jeden warunek – różnić się istotnie od progów zwalniających lub progów podrzutowych. Powinny to być jednak rozwiązania sprawdzone, przystosowane do struktury rodzajowej pojazdów uczęszczających daną ulicą lub występujących w danym obszarze. A przede wszystkim powinny gwarantować możliwość przejazdu z dozwoloną w danym rozwiązaniu prędkością, zdecydowanej większości pojazdów. Nie mogą też uniemożliwiać przejazdu innym pojazdom, jeżeli takie mogą wystąpić nawet sporadycznie w danym miejscu.

Zygmunt Użdalewicz
SIGMA – SYSTEM
Członek założyciel Stowarzyszenia KLIR

Materiał jest publikacją przygotowaną na 69. Seminarium Szkoleniowe Stowarzyszenia Klub Inżynierii Ruchu pt. „Uspokojenie ruchu kołowego; metody, środki techniczne, przykłady”, Kazimierz Dolny, 14-17 kwietnia 2010 r.

Tweet