Artykuły

Model podziału zadań przewozowych dla Katowic

Ankietowanie w ramach Kompleksowego Badanie Ruchu dla Katowic, zostało przeprowadzone w roku 1998. Łącznie ankietowano ponad 6 300 mieszkańców (3 074 gospodarstwa domowe). Populacja została podzielona na 9 grup o jednorodnych zachowaniach komunikacyjnych. Dla każdej z grup, skalibrowano parametry modelu logitowego, wyrażonego równaniem:

gdzie:
U_kz – prawdopodobieństwo wyboru komunikacji zbiorowej jako środka transportu;
x – iloraz czasu podróży samochodem osobowym i komunikacją zbiorową;
a,b – parametry modelu zależne od grupy zachowań komunikacyjnych.
Udział komunikacji indywidualnej uzyskano wg równania (2). W wyniku badań, wydzielono następujące grupy o jednorodnych zachowaniach komunikacyjnych: uczniowie, studenci, zatrudnieni z dostępem do samochodu, zatrudnieni bez dostępu do samochodu, niezatrudnieni z dostępem do samochodu i niezatrudnieni bez dostępu do samochodu. Parametry modelu zostały wyznaczone dla każdej z grup oddzielnie oraz dla wszystkich grup razem (model uogólniony). W modelu uogólnionym wartości parametrów odpowiadają: a=5,9; b=-1,44. Dla średniej wartości ilorazu czasu podróży samochodem osobowym i komunikacja zbiorową (x=0,71) określono udział podróży odbywanych komunikacją publiczną na poziomie 32%. Dotyczy to osób mających wybór środka podróży. Można stwierdzić, że w Katowicach jest umiarkowany udział komunikacji zbiorowej w podróżach.

Model podziału zadań przewozowych dla Siemianowic Śląskich

Równolegle z badaniami przeprowadzonymi w Katowicach, prowadzono wywiady w ramach kompleksowego badania ruchu w Siemianowicach Śląskich. Łącznie uzyskano 2 654 wywiady przeprowadzone w 1 357 gospodarstwach domowych. Wielkość próby pomiarowej stanowiła 4% populacji. Na podstawie analizy wyników ankietowania zaproponowano logitowy model podziału zadań przewozowych. Opracowano modele dla każdej z grup o jednorodnych zachowaniach komunikacyjnych i zaproponowano model ogólny:

gdzie:
U_kz – prawdopodobieństwo wyboru komunikacji zbiorowej jako środka transportu;
x – iloraz czasu podróży samochodem osobowym i komunikacją zbiorową.

Model podziału zadań przewozowych dla Poznania

W roku 2000 przeprowadzono w Poznaniu Kompleksowe Badania Ruchu. Ankiety przeprowadzono w 8 023 gospodarstwach domowych (25 775 osób) a także wśród prawie 1 000 mieszkańców akademików i internatów. Wielkość próby pomiarowej stanowiła 3,1% populacji. Jak wykazała analiza wyników badań, ruchliwość w Poznaniu jest stosunkowo wysoka, ponadto zakres analizy obejmuje nie tylko miasto, ale i obszar powiatu (różniące się istotnie w zakresie charakteru odbywanych podróży). W obszarze Poznania podróże odbywają się w zdecydowanej większości samochodem osobowym i komunikacją zbiorową, natomiast w obszarze powiatu ziemskiego występuje silniejsza rola innych form podróżowania, w tym form pośrednich (określanych jako „parakomunikacyjne”: wykorzystanie jednośladów czy podróże o charakterze „Park and Ride”). Ponieważ w różnych częściach powiatu występuje zróżnicowane znaczenie form „parakomunikacyjnych”, klasyczne reguły podziału modalnego są mało przydatne. Zdecydowano się na opracowanie modelu podziału zadań przewozowych w sposób wtórny, tj. poprzez budowę osobnych macierzy dla transportu indywidualnego i zbiorowego, opartych na zasadzie możliwego prognozowania podziałów na środki transportu potencjałów (produkcji i atrakcji).
Jednakże biorąc pod uwagę jedynie obszar miasta, w pracy skalibrowano logitowy model podziału zadań przewozowych uzależniając go od ilorazu czasu podróży komunikacją zbiorową i indywidualną. Opracowany model przedstawiają równania:

gdzie:
U_kz – prawdopodobieństwo wyboru komunikacji zbiorowej jako środka transportu dla osób mających możliwość wyboru;
x – iloraz czasu podróży samochodem osobowym i komunikacją zbiorową;
U_ki – prawdopodobieństwo wyboru komunikacji indywidualnej.

dr inż. Andrzej Szarata
Katedra Systemów Komunikacyjnych,
Politechnika Krakowska

Literatura jest publikowana w drugiej części artykułu.

Tweet