Jak poprawnie oznakować takie rondo znakami poziomymi? A może powierzchnię wokół wyspy pozostawić bez oznakowania poziomego? Przecież w myśl definicji z art. 2 Prawa o ruchu drogowym - pas ruchu nie musi być oznaczony znakami drogowymi. W praktyce bez oznakowania poziomego wokół wyspy występuje dużo kolizji i często rozbieżne są też stanowiska służb policyjnych odnośnie sprawców zdarzeń drogowych.
Zasady oznakowania pionowego
Podstawowe oznakowanie pionowe rozwiązań drogowych z wyspą centralną ogranicza się do zastosowania 2 grup znaków: określających zasady pierwszeństwa przejazdu oraz nakazu (i wyjątkowo zakazu) określających zasady i kierunek omijania wyspy centralnej oraz związane z oznakowaniem wysepek dzielących na drogach dochodzących do skrzyżowania; regulujących zasady pierwszeństwa przejazdu.
W praktyce stosuje się dwie zasady oznakowania:
Zasada 1. Wszystkie wloty podporządkowane - pierwszeństwo dla ruchu po obwiedni.
Rozwiązanie takie (znak A-7 „ustąp pierwszeństwa”) najkorzystniej jest stosować równocześnie ze znakiem C-12 („ruch okrężny”), ze względu na szczególne regulacje prawne związane z tym zestawem znaków. Wynika to z rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Administracji i Spraw Wewnętrznych z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych:
§36. 1. Znak C-12 „ruch okrężny” oznacza, że na skrzyżowaniu ruch odbywa się dookoła wyspy lub placu w kierunku wskazanym na znaku.
2. Znak C-12 występujący łącznie ze znakiem A-7 oznacza pierwszeństwo kierującego znajdującego się na skrzyżowaniu przed kierującym wjeżdżającym (wchodzącym) na to skrzyżowanie.
Rozwiązanie takie jest też możliwe przy zastosowaniu innych znaków nakazu, jednak niektóre z nich nie mogą byś stosowane w określonych rodzajach rozwiązań z wyspą centralną, w innych natomiast mogą okazać się rozwiązaniem jedynym. Znak A-7 na wlocie, oraz znak:
- C-2 „nakaz jazdy w prawo za znakiem”, umieszczony na wlocie łącznie ze znakiem A-7 – jest rozwiązaniem koniecznym w wypadku placów z wyspą centralną, które są zespołem skrzyżowań, a nie pojedynczym skrzyżowaniem. Dotyczy to również palców z przecięciem wyspy centralnej, gdyż rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, w zał. nr 1, pkt 4.2.12. „Ruch okrężny” jednoznacznie zastrzega, że: Nie umieszcza się znaku C-12 przed takimi skrzyżowaniami z ruchem dookoła wyspy, przez które przebiega dodatkowo odcinek jezdni przecinający wyspę centralną, lub w przypadkach kiedy jednej z dróg przyznano pierwszeństwo. Zestaw znaków A-7 i C-2 nie może być natomiast stosowany na żadnym pojedynczym skrzyżowaniu z wyspą centralną, ponieważ uniemożliwiałby przejeżdżanie przez nie w innych kierunkach (na wprost lub w lewo).
- C-1 „nakaz jazdy w prawo przed znakiem”, albo C-9 „nakaz jazdy z prawej strony znaku” – nie ma praktycznego zastosowania na skrzyżowaniach rozszerzonych, ze względu na ich kształt geometryczny. Może być teoretycznie stosowany na wszystkich pozostałych rozwiązaniach, ale w praktyce, zastosowanie znaku C-12 jest znacznie korzystniejsze w takiej sytuacji.
Bardzo istotną cechą rozwiązań z wyspą centralną i wszystkimi wlotami podporządkowanymi (dotyczy to zarówno skrzyżowań, jak i placów) jest możliwość jednoznacznego włączenia drogi niepublicznej do takiego rozwiązania. Rozwiązanie potocznie nazywane rondem, z wszystkimi wlotami podporządkowanymi – jest jedynym typem skrzyżowania (lub typem rozwiązania zespołu skrzyżowań i włączeń), na którym nie jest istotne czy dojeżdżający pojazd jest ustępującym pierwszeństwa, czy też włączającym się do ruchu. W każdym innym rozwiązaniu powstają sytuacje niejednoznaczne.
Zasada 2. Wszystkie wloty równorzędne – pierwszeństwo dla wjeżdżających na skrzyżowanie z prawej strony.
Według przytoczonego w poprzednim punkcie §36 rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Administracji i Spraw Wewnętrznych z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych, znak C-12 „ruch okrężny” nakazuje tylko w ściśle określony sposób objeżdżać wyspę (lub plac). Dopiero połączenie 2 znaków, tj. C-12 i A-7, nadaje pierwszeństwo kierującym znajdującym się na skrzyżowaniu. Rozporządzenie to nie określa również, czy przy oznakowaniu skrzyżowania znakiem C-12 „ruch okrężny” konieczne jest równoczesne zastosowanie znaku A -7.
Jednak przepisy dla służb zarządzania ruchem, tzn. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, w zał. nr 1, pkt 4.2.12. „Ruch okrężny” jednoznacznie wskazują, iż: „Znak C-12 „ruch okrężny” stosuje się łącznie ze znakiem A-7 i umieszcza się na każdym wlocie…”. Zapisy tego rozporządzenia wykluczają więc możliwość stosowania znaków C-12 samodzielnie.
Oznacza to, że przy wyborze opcji organizacji ruchu z wszystkimi wlotami równorzędnymi należy stosować następujące oznakowanie pionowe, nakazujące odpowiednie zasady i kierunek objazdu wyspy centralnej:
- dla skrzyżowań z wyspą centralną – znaki C-1 „nakaz jazdy w prawo przed znakiem” i C-9 „nakaz jazdy z prawej strony znaku”,
- dla placów bez przecięcia – znaki C-2 „nakaz jazdy w prawo za znakiem”.
Opcji z wszystkimi wlotami równorzędnymi nie należy stosować na skrzyżowaniu rozszerzonym. Nie należy również takich rozwiązań stosować na placach z przecięciem, za wyjątkiem tylko układów lokalnych na placu o bardzo dużej powierzchni.
Zasady oznakowania poziomego
Oznakowanie poziome ronda jednopasowego nie stanowi problemu, a brak konkretnego przykładu w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, rekompensuje częściowo rysunek 6.3.6 w zał. nr 2 wskazujący... rozmieszczenie punktowych elementów odblaskowych, na którym niejako „przy okazji” pokazano oznakowanie poziome ronda jednopasowego (o… dość niebezpiecznej geometrii !). W rozporządzeniu brakuje natomiast przykładów oznakowania poziomego ronda wielopasowego. Czyżby narysowanie konkretnego przykładu sprawiało autorom załącznika nr 2 zbyt wiele trudności?
Aby przybliżyć problematykę oznakowania poziomego rond wielopasowych należy przypomnieć zasady obowiązujące na skrzyżowaniu zwykłym i wykazać analogie i różnice ze skrzyżowaniem typu rondo. Na początek przypomnienie istotnych zapisów ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2003 r. nr 58, poz.515).
Art.2. Definicje:
- „pas ruchu” – każdy z podłużnych pasów jezdni wystarczający do ruchu jednego rzędu pojazdów wielośladowych, oznaczony lub nieoznaczony znakami drogowymi;
- „skrzyżowanie” – przecięcie się w jednym poziomie dróg mających jezdnię, ich połączenie lub rozwidlenie, łącznie z powierzchniami utworzonymi przez takie przecięcia, połączenia lub rozwidlenia; określenie to nie dotyczy przecięcia, połączenia lub rozwidlenia drogi twardej z drogą gruntową lub stanowiącą dojazd do obiektu znajdującego się przy drodze;
- „ustąpienie pierwszeństwa” – powstrzymanie się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić innego kierującego do zmiany kierunku lub pasa ruchu albo istotnej zmiany prędkości, z a pieszego - do zatrzymania się, zwolnienia lub przyspieszenia kroku.
Art.16.1. Kierującego pojazdem obowiązuje ruch prawostronny.
Art.22 (Zmiana kierunku jazdy)
1. Kierujący pojazdem może zmienić kierunek jazdy lub zajmowany pas ruchu tylko z zachowaniem szczególnej ostrożności.
2. Kierujący pojazdem jest zobowiązany zbliżyć się:
1) do prawej krawędzi jezdni – jeżeli zamierza skręcić w prawo;
2) do środka jezdni lub na jezdni o ruchu jednokierunkowym do lewej jej krawędzi – jeżeli zamierza skręcić w lewo.
4. Kierujący pojazdem, zmieniając zajmowany pas ruchu, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać, oraz pojazdowi wjeżdżającemu na ten pas z prawej strony.
Praktyka oznakowań
Aby przejść do oznakowania poziomego ronda dwupasowego należy przypomnieć zasady obowiązujące na skrzyżowaniu zwykłym i wykazać analogie oraz różnice ze skrzyżowaniem typu rondo.
1. Skrzyżowanie zwykłe czterowlotowe, po dwa pasy ruchu na każdym wlocie i wylocie
- zgodnie z art. 22 ust.2 Prawa o ruchu drogowym kierujący pojazdem zamierzając skręcić w prawo ma obowiązek zająć pas ruchu najbliższy prawej krawędzi jezdni, a zamierzając skręcić w lewo pas najbliższy osi jezdni, natomiast jadąc na wprost może bezkolizyjnie wykorzystywać oba pasy ruchu (przejazd równoległy). Segregacja ruchu powinna zatem następować przed skrzyżowaniem (na wlocie) – jadąc np. z prawego pasa w lewo popełniamy wykroczenie!
2. Rondo dwupasowe, po dwa pasy ruchu na każdym wlocie i wylocie:
- analogie ze skrzyżowaniem zwykłym jak w punkcie 1.: RONDO TO RÓWNIEŻ SKRZYŻOWANIE (definicja z art. 2 Prawa o ruchu drogowym) – podlega więc zasadom określonym w art.. 22 ust. 2,
- różnice: wyspa na środku skrzyżowania (różnica wyłącznie geometryczna).
WNIOSKI:
- oznakowanie poziome ronda wielopasowego - jako skrzyżowania (skanalizowanego), powinno w sposób czytelny zapewniać przejazd zgodnie z ogólnymi zasadami ruchu określonymi w art.. 22 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym (m.in. bezkolizyjny zjazd na wprost równoległymi pasami ruchu),
- segregacja ruchu powinna następować tak, jak w przypadku każdego skrzyżowania – tj. przed skrzyżowaniem.
Jak zatem poprawnie oznakować takie rondo znakami poziomymi? Według rys. 2, czy według rys. 3?
A może powierzchnię wokół wyspy pozostawić bez oznakowania poziomego? Przecież w myśl definicji z art. 2 Prawa o ruchu drogowym - pas ruchu nie musi być oznaczony znakami drogowymi. W praktyce bez oznakowania poziomego wokół wyspy występuje dużo kolizji i często rozbieżne są też stanowiska służb policyjnych odnośnie sprawców.
Fot. 1., 2. Rondo dwupasowe oznakowane zgodnie z zasadami rys. 3. |
Na fot. 1. wjazd nie stanowi problemu, wystarczy ustąpić pierwszeństwa pojazdom będącym w ruchu okrężnym. Ruch wokół wyspy również nie stanowi problemu, ponieważ tory jazdy są jednoznacznie oznakowane. Podobnie zjazd (równoległy) – brak np. możliwości jazdy z prawego pasa w lewo, bez zmiany pasa ruchu. Oznakowanie poziome jest przez to czytelne i spełnia wymogi art. 22 ust.2 Prawa o ruchu drogowym.
Taki sposób oznakowania poziomego usprawnia przejazd przez rondo i dzięki pełnej czytelności zwiększa jego przepustowość.
Niestety w praktyce w wielu przypadkach ronda oznakowane są w sposób pokazany na rysunku 2. Przykłady takiego oznakowania występują też w materiałach szkoleniowych dla kandydatów na kierowców, zatem błąd występuje już na etapie szkolenia kierowców, co negatywnie wpływa na stan bezpieczeństwa ruchu na naszych drogach.
Marek Wierzchowski
Dodatkowo ten brak oznakowania pionowego pasów ruchu... w oczekiwaniu na zimę zapewne.
Za tak oznaczoną drogę po części odpowiada zarządca, za skutki również.