Polityka transportowa Krakowa zakłada funkcjonowanie komunikacji publicznej przede wszystkim w oparciu o transport szynowy. W planach stolicy Małopolski, zakładanych w perspektywie do 2030 r., jest budowa systemu Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej. Będzie ona zarówno obsługiwać małopolską aglomerację w promieniu 60 km od Krakowa, jak też stanowić element sytemu komunikacji publicznej w samym mieście. W dokumentach planistycznych Krakowa ponadto zawarta jest koncepcja budowy metra (parametra). Stolica Małopolski stawia również na dalszy rozwój Krakowskiego Szybkiego Tramwaju.
Równocześnie Kraków dba o rozwój tradycyjnych połączeń tramwajowych. W ciągu minionych dwóch lat oddano tu do użytku dwie nowe linie tramwajowe służące obsłudze dużych osiedli mieszkaniowych. Obecnie trwa realizacja kolejnych. Natomiast komunikacja autobusowa w Krakowie z założenia ma charakter uzupełniający dla transportu szynowego.
W celu usprawnienia funkcjonowania transportu publicznego została wykonana remarszrutyzacja. Efekty tego badania są stopniowo wdrażane od końca ubiegłego roku. Ponadto władze miasta procedują dokument dotyczący zrównoważonego rozwoju transportu publicznego na lata 2014-2024. Dokument zakłada w tych latach taki wzrost udziału komunikacji zbiorowej w podróżach miejskich ogółem, by w 2030 r. osiągnąć poziom 65-70 procent.
Rozwój transportu publicznego wymaga stworzenia właściwej infrastruktury, umożliwiającej zarządzanie i koordynację funkcjonowania systemów komunikacji zbiorowej. Dlatego w planach stolicy Małopolski brane są pod uwagę budowy parkingów typu „parkuj i jedź” (P&R). Są one niezbędnym elementem w polityce ograniczania samochodom indywidualnym dostępu do centrum miasta i zwiększania udziału podróży środkami transportu publicznego.
Poprzez te wszystkie działania Kraków chce przyczynić się do stworzenia lepszych warunków dla ruchu pieszych, rowerzystów, komunikacji zbiorowej i ochrony zabytkowego centrum przed konsekwencjami nadmiernej ilości zanieczyszczeń powietrza, hałasu i degradacji przestrzeni publicznej.
Wdrażany obecnie w Krakowie system zarządzania transportem publicznym skoordynuje podejmowane działania. „Rozwój systemu zarządzania transportem publicznym w Krakowie” to projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Unijny wkład w przedsięwzięcie sięgnął 32,6 mln zł. Całkowity koszt projektu wynosi 47 mln zł. Beneficjentem jest Gmina Miejska Kraków, a realizatorem – Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu. Projekt spełnia cele zawarte w dwóch miejskich dokumentach, tj. w polityce transportowej oraz w zintegrowanym planie rozwoju transportu, przygotowanych na lata 2007-2013.
Projekt został wybrany do realizacji w drodze konkursu w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko. Zakwalifikował się na trzeciej pozycji, uzyskując 99,79 punktów, dzięki czemu otrzymał 85-procentowe dofinansowanie kosztów kwalifikowanych. Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana 24 maja 2011 roku. Termin zakończenia realizacji upływa 31 grudnia 2013 r. Projekt realizowany jest według zasad kontraktowych tzw. żółtego FIDICa, w formule „zaprojektuj – wybuduj”. Obejmuje on kilka kontraktów.
Zasadniczym zadaniem projektu jest uzyskanie poprawy w zarządzaniu ruchem na obszarze Krakowa poprzez rozwój usług z zakresu inteligentnych systemów transportowych (ITS). W tym zadaniu mieści się efektywniejsza obsługa pasażerów komunikacji zbiorowej i redukcja zatłoczenia w ruchu ulicznym. Efektem projektu ma być również skrócenie czasów przejazdu tramwajów z równoczesnym niepogarszaniem warunków ruchu samochodowego, przede wszystkim na dwóch podstawowych ciągach komunikacyjnych, na których wdrażany jest obszarowy system zarządzania ruchem (Teatr Bagatela – Bronowice Małe, obszar al. Pokoju). – Dążymy do tego, by uzyskać na tych ciągach oszczędności czasu zarówno komunikacji pasażerskiej jak i samochodów, a równocześnie nie pogorszyć warunków ruchu samochodów na wlotach podporządkowanych – podkreśla Katarzyna Kyć z ZIKiT, kierownik projektu „Rozwój systemu zarządzania transportem publicznym w Krakowie”.
Jednym z zadań projektu, zrealizowanym już w 60 procentach, jest „Rozbudowa systemu sterowania ruchem (UTCS)”. Zadanie zakłada: budowę dedykowanej sieci światłowodowej, remont sygnalizacji świetlnych na wybranych skrzyżowaniach wraz z wymianą urządzeń sterowniczych, zintegrowanie istniejących tablic informacyjnych z systemem zarządzania ruchem, rozszerzenie systemu sterowania ruchem wzdłuż linii tramwajowej na odcinku Bagatela - Bronowice Małe oraz w obszarze al. Pokoju i ul. Nowohuckiej.
Kolejnym zadaniem w ramach tego projektu jest „Budowa i uruchomienie systemu kontroli dostępu do strefy ruchu uspokojonego i nadzoru nad pasami komunikacji zbiorowej”. Jego celem jest wyeliminowanie nielegalnych wjazdów do strefy B (strefa ruchu uspokojonego w centrum Krakowa). Temu będzie służyło 11 kamer zainstalowanych na wlotach do centrum. Ten podsystem zostanie zintegrowany z podsystemem dedykowanym do monitoringu buspasów.
Zadanie „Budowa i uruchomienie systemu kontroli dostępu do strefy ruchu uspokojonego i nadzoru nad pasami komunikacji zbiorowej” jest na etapie przygotowania przetargu. Trwają uzgodnienia ze Strażą Miejską, która docelowo przejmie ten system. – Ponieważ jest to pierwszy w Polsce tego rodzaju system, zdecydowaliśmy się na jego realizację w oparciu o udzielenie zamówienia publicznego jako negocjacji z ogłoszeniem. Wykonawcy więc w pierwszej fazie postępowania mogą uszczegółowić i doprecyzować opis przedmiotu zamówienia. To zadanie oczywiście będzie wykonywane w formule „zaprojektuj – wybuduj” - podkreśla Katarzyna Kyć.
Kolejnym kontraktem krakowskiego projektu jest „Rozbudowa systemu zarządzania transportem publicznym (TTSS)”. – Początkowo miało być to jedno zadanie, ale po wielu analizach zdecydowaliśmy się to zadanie podzielić na dwa etapy. Na pierwszy etap „Rozwój systemu centralnego wraz z dostępem do interfejsów do wymiany danych” podpisaliśmy umowę z Centrum Unijnych Projektów Transportowych 25 lutego br. Drugi etap właśnie jest w trakcie przygotowań do podpisania umowy. W ramach tego etapu kupimy 203 tablice informacji pasażerskiej, którymi wyposażymy prawie wszystkie przystanki tramwajowe w Krakowie. Również w tym zadaniu zaplanowano kupno 30 komputerów pokładowych, które służą połączeniu pomiędzy tramwajem a Centrum Sterowania Ruchem. Ponadto zaplanowana jest dostawa i montaż 14 tablic prezentujących informacje o sieci komunikacyjnej Krakowa. Będą one zlokalizowane w newralgicznych punktach miasta – mówi Katarzyna Kyć.
Realizację projektu wspiera naukowo Politechnika Krakowska. Już na etapie ubiegania się o unijne dofinansowanie miasto podpisało z uczelnią list intencyjny. Zadaniem Politechniki Krakowskiej jest wykonanie analizy korzyści funkcjonalnych z wdrożenia projektu. Politechnika będzie też pomagała ZIKiT zmierzyć wskaźniki rezultatu, co jest wymagane w przypadku unijnych projektów. Jako wskaźnik rezultatu wyznaczono 10-procentową oszczędność czasu pasażerów w komunikacji zbiorowej na odcinku Bagatela - Bronowice Małe oraz w obszarze al. Pokoju. Wskaźnikiem jest też oszczędność czasu podróży samochodami indywidualnymi, co oszacowano na poziomie 5 procent.
Agnieszka Serbeńska
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji RP Oddział w Krakowie wraz z Zarządem Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie zorganizowało seminarium pn. „Dobre praktyki stosowane w zarządzaniu systemem transportu zbiorowego Krakowa”. Odbyło się ono 21 czerwca 2013 r. w Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie. Seminarium było okazją do prezentacji przedsięwzięć wdrażanych w Krakowie przez ZIKiT w ramach projektu „Rozwój Systemu Zarządzania Transportem Publicznym w Krakowie”. W trakcie tego spotkania Katarzyna Kyć z ZIKiT omówiła cele tego projektu.