W zarządzaniu bezpieczeństwem ruchu drogowego można wyróżnić następujące grupy metod: zarządzanie systemowe, zarządzanie zagrożeniami i zarządzanie ryzykiem.
Ryzyko jest to kombinacja prawdopodobieństwa aktywizacji zagrożenia w zdarzeniu niepożądanym i spowodowanych w związku z tym szkód. - Ryzyko w ruchu drogowym jest miarą powagi zagrożenia. Najczęściej jest iloczynem poziomu prawdopodobieństwa aktywizacji zagrożenia w zdarzeniu niepożądanym i poziomu spowodowanych w związku z tym szkód – wyjaśnia dr Kazimierz Jamroz.
Zagrożenie to z kolei źródło zdarzenia niepożądanego. Zagrożeniem w ruchu drogowym jest możliwość wystąpienia straty (szkody) w sytuacji gdy nastąpią niekorzystne warunki, które doprowadzą do wypadku drogowego.
Przykładem obrazującym ryzyko i zagrożenie jest na przykład sytuacja, w której kierujący podczas zbliżania się do łuku drogi zwiększa prędkość o 30 km/h ponad dopuszczalną. Mało tego, czyni to warunkach niesprzyjających, gdy jezdnia jest mokra po opadach. Ponadto w pasie drogi znajdują się niebezpieczne przeszkody. - To wszystko stanowi zagrożenie. Ryzyko natomiast związane jest z człowiekiem, bo to właśnie kierujący je podejmuje. Kierowca ryzykuje przyspieszając, by szybciej dojechać do celu. Konsekwencją tego może być mandat. Ale prawdopodobieństwo wskazuje również jako konsekwencję takiego ryzyka wypadek czy nawet śmierć w jego wyniku – tłumaczy dr Kazimierz Jamroz.
Pojęcie ryzyka może być stosowane w zarządzaniu infrastrukturą drogową, w zarządzaniu ruchem drogowym, w zarządzaniu przewozami osób i towarów oraz w samym procesie jazdy (internetowe kalkulatory ryzyka i mapy ryzyka, które służą wspieraniu decyzji kierowców). Na przykład analizę ryzyka wykorzystuje się w szacowaniu konsekwencji przewozów materiałów niebezpiecznych i wyborze optymalnych tras transportu. Wykorzystuje się tę metodę również w przypadku transportów prowadzonych tunelami, eliminując w ten sposób ryzyko jakie niesie wybuch transportowanych materiałów niebezpiecznych.
Uniwersalny system zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego polega na połączeniu metod zarządzania zagrożeniem i metody zarządzania ryzykiem. W tej koncepcji przyjmuje się pięć elementów: analizę ryzyka/zagrożenia, ocenę ryzyka/zagrożenia, reagowanie na ryzyko/zagrożenie, monitorowanie ryzyka/zagrożenia, komunikowanie o ryzyku/zagrożeniu. Metody zarządzania ryzykiem można stosować dla dróg już istniejących wspierając się przy tym zgromadzonymi danymi wypadkowymi, natomiast podstawą oceny zagrożenia są przeglądy dróg. W przypadku dróg projektowanych również można stosować metody zarządzania ryzykiem i zagrożeniami, w tym do wykonania odpowiednich analiz zasadnicze znaczenie ma audyt brd, dzięki któremu identyfikowane są zagrożenia. W następnej kolejności istotne znaczenie posiada ocena zagrożeń oraz podjęte w jej efekcie działania.
- W tym systemie istotnym składnikiem działań związanych z poprawą brd muszą być niezależne badania wypadków drogowych. Poznanie prawdy o zdarzeniu daje bowiem szansę eliminacji czynników, które doprowadziły do wypadku. Ponadto ważne jest to dla społeczeństwa oraz ofiar wypadków i ich rodzin, bo przyczynia się do złagodzenia i zrozumienia cierpień jakich doznali. Poznanie i zdiagnozowanie przyczyn wypadków to również sposób przywrócenia zaufania do systemu bezpieczeństwa – zastrzega dr Jan Unarski z Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie.
