Wskaźniki wyników bezpieczeństwa (SPI) są pomiarami odzwierciedlającymi warunki operacyjne systemu ruchu drogowego, które wpływają na wyniki bezpieczeństwa systemu. Celem SPI jest pomiar lub oszacowanie aktualnego stanu bezpieczeństwa systemu ruchu drogowego, monitorowanie efektów interwencji w zakresie bezpieczeństwa oraz porównywanie wyników bezpieczeństwa różnych systemów ruchu drogowego (np. między krajami, regionami itp.), co ma być pierwszym krokiem do wzajemnej wymiany doświadczeń. Wysokiej jakości SPI mogą być bezcennym narzędziem w tworzeniu przyszłej polityki UE, bazującej na wiedzy i danych.

W ramach projektu SafetyNET, finansowanego przez Unię Europejską, stworzonych zostało siedem obszarów związanych z bezpieczeństwem ruchu drogowego, które są traktowane jako kluczowe dla działań brd w Europie. Obszary te to: alkohol i narkotyki, prędkość, systemy zabezpieczające, stosowanie świateł drogowych podczas dnia, pojazdy, drogi oraz zarządzanie urazami. SPI zostały stworzone na solidnych podstawach, tak aby mogły być wykorzystane praktycznie w Unii Europejskiej, uwzględniając dostępność wymaganych danych, tak teraz, jak i w przyszłości.

We współpracy z przedstawicielami 27 państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Norwegii i Szwajcarii, uzyskane zostały wymagane dane potrzebne do zastosowania SPI w dużej ilości krajów. W niektórych obszarach dostępne były wystarczające ilości danych (np. wskaźnik stosowania pasów bezpieczeństwa), natomiast w innych dziedzinach (np. używanie alkoholu i narkotyków) ilość i jakość danych były bardzo różne.

Raport ETSC

Europejski program działań na rzecz brd 2003 określił cel zmniejszenia o połowę liczby ofiar śmiertelnych wypadków do 2010 roku (KE, 2003). Zachęciło to Państwa Członkowskie do przyjęcia krajowych planów brd, które stawiają bezpieczeństwo ruchu drogowego wśród politycznych priorytetów.

Wiele krajów stworzyło i wdraża krajowe plany bezpieczeństwa (EC, 2006). Przyjmuje się na ogół, że plany i cele bezpieczeństwa muszą być okresowo monitorowane, aby sprawdzać dokonane postępy i wprowadzać wymagane zmiany w oparciu o zaobserwowane ostatnio trendy (OECD, 2002).

Przy monitorowaniu postępów w bezpieczeństwie ruchu drogowego jest zwykle oceniana ilość wypadków, osób poszkodowanych oraz kosztów społecznych. Jednak samo liczenie wypadków lub ofiar nie zapewnia wystarczającego wglądu w rzeczywiste procesy. Typowe wypadki i obrażenia są tylko czubkiem góry lodowej, ponieważ pojawiają się „w najgorszym przypadku” w niebezpiecznych warunkach operacyjnych systemu ruchu drogowego. Jednocześnie osoby zarządzające brd muszą uwzględniać możliwie jak najwięcej czynników, które wpływają na bezpieczeństwo, lub przynajmniej takie czynniki, które są w stanie regulować lub kontrolować. Dlatego potrzebne są wskaźniki wyników bezpieczeństwa inne niż liczba wypadków/ofiar, aby zapewnić środki do monitorowania skuteczności zastosowanych działań bezpieczeństwa.

Raport sporządzony przez grupę europejskich specjalistów brd w 2001 roku (ETSC, 2001) opisał szczegółowo powody, dla których potrzebne są wskaźniki wynikowe bezpieczeństwa. Raport stwierdzał między innymi, że aby rozwinąć skuteczne działania w celu redukcji ilości wypadków i ofiar, konieczne jest zrozumienie procesów, które prowadzą do wypadków. Wskaźniki wyników bezpieczeństwa mogą służyć temu celowi.

Wskaźniki wyników bezpieczeństwa (SPI - Safety Performance Indicators) to pomiary odzwierciedlające takie warunki operacyjne systemu ruchu drogowego, które wpływają na wyniki bezpieczeństwa systemu. Celem SPI jest odzwierciedlanie aktualnych warunków bezpieczeństwa systemu ruchu drogowego, w celu mierzenia efektu różnych interwencji w bezpieczeństwo i porównywania wyników bezpieczeństwa różnych systemów ruchu drogowego (np. krajów, regionów itp.). Wysoka jakość SPI może być bezcennym narzędziem tworzenia w przyszłości polityki bazującej na wiedzy i danych w Unii Europejskiej.

Raport ETSC (2001) podkreślił potrzebę rozwoju zestawu wskaźników wyników bezpieczeństwa w Unii Europejskiej, która została dodatkowo wsparta w ramach Europejskiego Programu Działań brd (EC, 2003). Oba źródła określiły siedem obszarów związanych z brd, dla których konieczny jest rozwój SPI. Obszary te obejmowały: alkohol i narkotyki, prędkość, systemy zabezpieczające, jazdę na światłach drogowych w ciągu dnia, pojazdy, drogi i zarządzanie urazami. Obszary te zostały określone jako kluczowe tematy dla działań brd w Europie w oparciu o potencjał różnych obszarów brd dla promocji bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz o doświadczenia i dane dostępne w różnych
krajach.

Następnie w latach 2004-2008 przeprowadzone zostało badanie mające na celu rozwinięcie SPI dla siedmiu zdefiniowanych obszarów. Badanie zostało wykonane w ramach projektu SafetyNET finansowanego ze środków Unii Europejskiej. Celem badania było stworzenie istotnych SPI, które z jednej strony miałyby solidną podstawę, z drugiej strony mogłyby zostać szybko zastosowane w Unii Europejskiej, biorąc pod uwagę dostępność właściwych danych w chwili obecnej i w przyszłości. Zespół SafetyNET współpracował blisko z przedstawicielami z każdego z 27 państw członkowskich oraz Norwegii i Szwajcarii. Przedstawiciele przekazywali niezbędne dla każdego kraju dane oraz opinie zwrotne na temat wyników badania. Niniejsze opracowanie stanowi przegląd i wyjaśnienie metodologii stworzenia ważnych i praktycznych wskaźników oraz pokazuje na przykładach pewne wyniki zastosowania wskaźników w szeregu krajów europejskich.

Tweet