Zarządzanie urazami
Zarządzanie urazami dotyczy systemu, który odpowiada za leczenie medyczne urazów spowodowanych wypadkami drogowymi. Obejmuje początkowe leczenie medyczne, zapewniane przez służby ratownictwa medycznego (EMS) na miejscu wypadku oraz podczas transportu do szpitala, a także dalsze leczenie świadczone przez zakład opieki zdrowotnej (szpitale, centra traumatologii). W literaturze przedmiotu panuje zgoda, że właściwe zarządzanie ofiarami wypadków drogowych stanowi krytyczny czynnik określający szanse ich przeżycia oraz następstwo dla jakości ich życia (Elvik i Vaa, 2004; EC, 2006; Hakkert i in., 2007). I z drugiej strony nieodpowiednie działanie opieki powypadkowej prowadzi do większej ilości ofiar śmiertelnych i poważnie rannych, których można byłoby uniknąć.
Z reguły międzynarodowe porównania systemów zarządzania urazami powinny być przeprowadzane ostrożnie ze względu na różnorodność definicji, przepisów prawnych i systemów, które dotyczą zarówno pracy służb ratownictwa medycznego, jak i szpitalnych oddziałów traumatologii w różnych krajach europejskich. Jednak w oparciu o zalecenia najlepszych praktyk w dziedzinie opieki powypadkowej (ET SC 1999) można określić szereg właściwości, które są niewątpliwie związane z uzyskiwaniem lepszych wyników przez system zarządzania urazami. Są to: krótszy czas reakcji ze strony służb ratownictwa medycznego, wyższy poziom kompetencji ich personelu, standaryzacja pojazdów EMS i odpowiednia opieka szpitalna.
Opierając się na powyższych elementach oraz biorąc pod uwagę ograniczone dostępne dane z różnych krajów, stworzony został zestaw SPI dotyczących zarządzania urazami (Hakkert i in., 2007). Wskaźniki te zostały przedstawione w tabeli 1. Kraje można porównywać, stosując wybrane SPI zarządzania urazami, na przykład dostępność stacji służb ratownictwa medycznego, dostępność i skład ich personelu, dostępność i skład jednostek transportowych EMS, cechy czasu reakcji EMS oraz dostępność łóżek na oddziałach traumatologii (patrz: Vis i Eksler, 2008). Ponadto stworzony został połączony wskaźnik w celu pomiaru ogólnych wyników zarządzania urazami między różnymi krajami. Połączony wskaźnik przypisuje każdemu krajowy wynik zarządzania urazami: wysoki, stosunkowo wysoki, średni, stosunkowo niski lub niski. SPI zarządzania urazami zostały oszacowane dla 20 krajów (Vis i Eksler, 2008).
Wnioski i zalecenia
Podsumowując, wskaźniki wyników bezpieczeństwa dla siedmiu obszarów związanych z brd zostały stworzone w ramach finansowanego przez UE projektu SafetyNET. Celem było stworzenie wskaźników, które, uwzględniając dostępne dane, mogłyby znaleźć szerokie zastosowanie w Unii Europejskiej, zarówno obecnie, jak i w przyszłości. Zadanie to okazało się trudne. Dla niektórych obszarów (stosowanie pasów bezpieczeństwa i kasków oraz włączanie świateł drogowych w ciągu dnia) wskaźniki są jednoznaczne i dostępne są odpowiednie dane europejskie. Jednak w innych obszarach (przekraczanie prędkości oraz używanie alkoholu i narkotyków) tworzenie wskaźników wyników jest bardzo utrudnione ze względu na brak danych. W przypadku ustawowych limitów dotyczących alkoholu i narkotyków w niektórych z większych krajów europejskich konieczne jest stosowanie danych związanych z wypadkami do obliczania SPI. Praktyka taka z reguły nie powinna mieć miejsca przy tworzeniu SPI, ale nawet gdy dane takie zostają użyte, brak jest danych o odpowiedniej jakości z całej Europy. Dla dwóch obszarów (zarządzanie urazami i, w szczególności, drogi) wskazane było stworzenie całkowicie nowych teorii. Zwłaszcza w przypadku dróg konieczne jest dołożenie większych starań w przyszłości w celu stworzenia rzetelnych wskaźników wyników bezpieczeństwa. Także w tym zakresie brak jest z reguły wiarygodnych danych z różnych krajów europejskich.
Głównym problemem w tworzeniu i stosowaniu wiarygodnych wskaźników wyników brd w Europie jest ogólny brak danych odpowiedniej jakości. Aby pomóc krajom w tworzeniu nowych systemów zbierania danych lub w poprawie istniejących systemów, zespół SafetyNET SPI stworzył Podręcznik SPI (Hakkert i Gitelman, 2007). Celem tego podręcznika jest pomoc krajom w tworzeniu przez nie systemów zbierania danych, które są konieczne dla obliczania krajowych SPI w każdym z predefiniowanych obszarów bezpieczeństwa oraz uzyskiwania ich porównywalności na poziomie europejskim. Zalecamy stosowanie Podręcznika SPI jako podstawy do rozpoczęcia lub poprawy stosowania SPI w poszczególnych krajach. Wysokiej jakości SPI mogą być bezcennym narzędziem dla tworzenia przyszłej polityki Unii Europejskiej w oparciu o wiedzę i dane. Zespół SafetyNET SPI jest przekonany, że stworzona teoria SPI może stanowić dobrą podstawę do przyszłego rozwoju w tej dziedzinie.
Martijn A. Vis
Instytut Badań nad Bezpieczeństwem Ruchu Drogowego SWOV, Holandia
Victoria Gitelman, Shalom Hakkert
Instytut Badań nad Transportem, Izrael
Referat był prezentowany podczas VII Międzynarodowego Seminarium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego GAMBIT 2008 „Badania bezpieczeństwa transportu – czas na integrację”, Gdańsk, 23-25 kwietnia 2008 r. Materiał został zamieszczony w wydawnictwie pokonferencyjnym.
- «« poprz.
- nast.
