Wypadki drogowe stanowią znaczące obciążenie dla społeczeństwa i gospodarki. Pomimo poprawy sytuacji każdego roku w wypadkach na polskich drogach traci życie ponad 3,5 tys. osób (w 2012 roku zginęło 3 571 osób, a 45 792 zostały ranne). Straty spowodowane wypadkami szacowane są na ok. 30 miliardów złotych każdego roku. Obywatele naszego kraju są trzykrotnie bardziej zagrożeni śmiercią na drodze niż mieszkańcy bezpieczniejszych krajów UE.
Głównym zagrożeniem w ruchu drogowym jest nadmierna prędkość pojazdów, gdyż im większa prędkość tym trudniej uniknąć wypadku i tym poważniejsze są obrażenia u ofiar. W Polsce nadmierna prędkość jest przyczyną ok. 30% wypadków śmiertelnych. Przekraczanie dozwolonej prędkości jest zjawiskiem powszechnym, jednak najgorsza sytuacja panuje na odcinkach dróg przechodzących przez niewielkie miejscowości, gdzie jeszcze według danych z 2008 r. 94% kierowców przekracza dozwoloną prędkość. Mimo obowiązującego ograniczenia do 50 km/h średnia prędkość pojazdów przejeżdżających przez niewielkie miejscowości to 76 km/h. W dużych miastach zbyt szybko jeździ 85% kierowców. Stanowi to śmiertelne zagrożenie zwłaszcza dla pieszych i rowerzystów, którzy nie są chronieni karoserią pojazdu. Z tego powodu Polska przoduje w niechlubnej statystyce: w naszym kraju piesi stanowią ok. 30% zabitych w wypadkach.
Przykładowo, przy prędkości 75 km/h, a więc prędkości często spotykanej na drodze przechodzącej przez małą miejscowość, reakcja kierowcy nastąpi po przejechaniu około 21 metrów (czas reakcji około 1 sekundy), a droga hamowania wyniesie około 31 metrów. Samochód zatrzyma się więc po przejechaniu 52 metrów od momentu zauważenia niebezpieczeństwa przez kierowcę. W obszarze zabudowanym kierowca najczęściej dostrzega pieszego na jezdni około 36 metrów przed pojazdem, wobec tego do potrącenia dojdzie przy prędkości 53 km/h. Przy uderzeniu z taką siłą prawdopodobieństwo śmierci pieszego wynosi ponad 90%. Zależność pomiędzy prędkością jazdy a drogą hamowania pojazdu przedstawiono na poniższym wykresie (rys.).
Przez miejscowości, osiedla i centra miast przechodzi ruch tranzytowy z dużym udziałem samochodów ciężarowych, który jest przyczyną licznych zagrożeń i uciążliwości dla społeczności lokalnych. Istotną przyczyną tego stanu rzeczy jest zarówno sama droga (infrastruktura i organizacja ruchu) jak i otoczenie drogi, które sprzyjają zbyt szybkiej jeździe. Ukształtowanie sieci drogowo-ulicznej i niedostatek infrastruktury dla ruchu pieszo-rowerowego, nawet w miastach i miejscowościach, faworyzuje ruch zmotoryzowany kosztem pieszych i rowerzystów. Z kolei brak skutecznego nadzoru nad prędkością jazdy powoduje, że kierowcy nie bacząc na znaki drogowe bezkarnie łamią ograniczenia prędkości. Szacuje się, że środowisko drogi przyczynia się do powstawania nawet 1/3 wszystkich wypadków.
Tymczasem za pomocą odpowiedniego kształtowania drogi i jej otoczenia można skutecznie zapobiegać wypadkom i innym uciążliwościom poprzez fizyczne uniemożliwianie jazdy z nadmierną prędkością oraz eliminację niepożądanego ruchu tranzytowego. Międzynarodowe badania dowodzą, że spadek średniej prędkości o 5% powoduje spadek ogólnej liczby wypadków o 10%, a wypadków śmiertelnych o 20%. Oprócz tego niebagatelne są korzyści środowiskowe: niższa prędkość jazdy powoduje mniejszy hałas i redukuje emisję groźnych dla środowiska gazów, a zmniejszenie liczby wypadków ogranicza przedostawanie się do otoczenia szkodliwych substancji z rozbitych pojazdów i obiektów przydrożnych.
Prędkość jazdy jest głównym zagrożeniem na polskich drogach i nadaje priorytet działaniom na rzecz ograniczania tego zjawiska. Oprócz wzmocnienia nadzoru ze strony policji i wprowadzania urządzeń kontroli prędkości w pojazdach kluczowe znaczenie ma takie ukształtowanie środowiska drogi, które zapewni bezpieczną prędkość pojazdów, stworzy dogodne warunki poruszania się pieszych i rowerzystów oraz uporządkuje przestrzenie ruchu.
Zagadnienie to zostało szerzej przedstawione w opracowaniu pt. „Zasady uspokajania ruchu na drogach za pomocą fizycznych środków technicznych”.
Zapraszamy na warsztaty „Uspokojenie ruchu: planowanie – projektowanie – wdrażanie – użytkowanie – ocena” 10 - 12 czerwca 2013 r.
