W latach 60. minionego stulecia za oczywiste uznawano planowanie sieci transportowej miast z myślą przede wszystkim o potrzebach kierujących samochodami. Graz nie było pod tym względem wyjątkiem. Za to w wyjątkowy sposób dominacja samochodów dokuczyła mieszkańcom stolicy austriackiego regionu Styria. Skuteczne rozwiązanie problemu przyniosła koncepcja „Łagodnej mobilności”.
Graz jest miastem liczącym 240 tys. mieszkańców. Dodatkowo, codziennie do pracy w Graz dojeżdża 70 tys. osób. W mieście zarejestrowanych jest 103 tys. samochodów. Indywidualna komunikacja stanowi blisko 46 procent w ogólnej strukturze miejskich podróży. W systemie komunikacji publicznej doskonale funkcjonują autobusy i tramwaje. Ich udział w strukturze modalnej miasta sięga 20 procent. Pozostałe udziały to: 19 procent podróży odbywanych pieszo i 16 procent podróży wykonywanych rowerem.
Zanim jednak doszło do zmian musiał nastąpić pewien przełom. W wąskich uliczkach miasta zaczęło brakować miejsc do parkowania aut, robiło się ciasno, a ponadto zaczęło dokuczać narastające natężenie spalin. To właśnie ta sytuacja skłoniła władze miasta do odejścia od dotychczasowej zasady podporządkowania miasta samochodom. „Łagodna mobilność” – tak nazwano koncepcję, którą Graz w 1992 roku przyjęło w zarządzaniu ruchem. Stała się ona podstawą nowej polityki transportowej miasta.
W ramach nowej polityki komunikacyjnej ruch pojazdów w mieście zredukowano do koniecznego minimum, wprowadzając równocześnie zintegrowany system transportowy. Istotnym założeniem systemu było przekształcenie centrum miasta w strefę ruchu pieszego, w której również dopuszczono ruch rowerów i tramwajów. Z ulic w sąsiedztwie tej strefy mogą korzystać mieszkańcy centrum oraz pojazdy dostawcze. Kolejną strefę w sąsiedztwie centrum tworzą obszary parkingów, na których dozwolone są krótkie postoje. Im dalej od centrum, tym sieć takich parkingów staje się rzadsza. Koncepcja zarządzania powierzchnią parkingową w mieście okazała się efektywnym sposobem kontrolowania wjazdów samochodów. Otóż w strefach oznaczanych jako niebieskie należy wnieść opłatę za parkowanie. Samochody nie mogą jednak parkować tam dłużej niż trzy godziny dziennie. Przestrzeganie tego przepisuje nadzoruje prywatna firma. Przychody z opłat parkingowych przeznaczane są przede wszystkim na finansowanie transportu publicznego.
Zgodnie z przyjętą koncepcją w 1992 roku wprowadzono w mieście również ograniczenie prędkości do 30 km/h. Obowiązuje ono na wszystkich miejskich ulicach, z wyjątkiem głównych dróg. Graz było pierwszym europejskim miastem, które wprowadziło taką strefę ograniczenia. Dzięki temu liczba wypadków spadła o jedną czwartą.
Transport publiczny wszędzie tam gdzie było możliwe ma nadany priorytet. Szybki przejazd autobusom zapewniają wydzielone pasy ruchu. Graz dysponuje też połączeniami tramwajowymi. Ta sieć komunikacji jest jedną z najstarszych na naszym kontynencie. Obecnie w mieście funkcjonuje siedem linii tramwajowych, które łącznie mierzą 50 km. System tramwajowy jest stale rozbudowywany – zarówno w centrum, jak też na przedmieściach. W celu zredukowania hałasu komunikacyjnego wprowadzono tzw. zielone torowiska oraz szpalery zieleni.
System transportowy miasta oparty jest na zachętach do korzystania ze środków komunikacji zbiorowej. Jeden bilet uprawnia do korzystania ze wszystkich środków transportu publicznego w całej Styrii.
Ponadto w Graz doskonale działa system taksówek wzywanych telefonicznie oraz taksówek nocnych zastępujących o tej porze komunikację publiczną. Opłaty za przejazd nimi dotowane są z budżetu miasta.
Graz posiada również sieć dróg rowerowych. Pierwsze takie trasy powstawały już w latach 70. ubiegłego stulecia. Obecnie sieć dróg rowerowych mierzy łącznie 80 km. W celu maksymalnego skrócenia czasu przejazdów rowerzyści mają prawo poruszania się pod prąd specjalnie oznaczonymi ulicami. System rowerowy umożliwia przesiadanie się z samochodu osobowego, by dalszą podróż pokonywać jednośladem.
Graz jeszcze pod innymi względami jest postrzegane jako miasto wzorcowe w Europie. Od 1997 roku funkcjonuje tam Centrum Mobilności. Można w nim uzyskać wszelkie informacje dotyczące transportu w mieście i sposobów poruszania się po nim. Graz wdrożył też system informacji miejskiej dla niewidomych kontaktujących się z otoczeniem za pomocą dotyku. Natomiast charakterystyczne kształtowanie płyt chodnikowych, akustyczne sygnalizacje świetlne czy obniżone krawężniki - to rozwiązania, których prototypowe wdrożenia właśnie miały miejsce w Graz.
AS