Komisja Europejska przedstawiła propozycje przepisów mające na celu zapewnienia ścisłego przestrzegania przez producentów samochodów wszystkich unijnych wymogów dotyczących bezpieczeństwa, ochrony środowiska i produkcji.
Komisja proponuje znaczące zmiany przepisów dotyczących homologacji samochodów. Zgodnie z obowiązującymi przepisami za poświadczenie, że pojazd spełnia wszystkie wymogi niezbędne do wprowadzenia do obrotu, i za dopilnowanie, aby producenci przestrzegali odpowiednich przepisów prawa UE, odpowiedzialne są wyłącznie organy krajowe. Przedłożone propozycje podniosą poziom niezależności badań pojazdów i wzmocnią nadzór nad samochodami już dopuszczonymi do ruchu. Rozszerzony nadzór europejski przyczyni się do wzmocnienia całego systemu.
Jeszcze przed doniesieniami dotyczącymi Volkswagena, Komisja pracowała nad wzmocnieniem unijnych przepisów dotyczących homologacji pojazdów silnikowych. Ostatnie wydarzenia wykazały potrzebę głębszej reformy, która zapobiegnie ponownemu wystąpieniu przypadków nieprzestrzegania przepisów. Propozycja dotycząca rozporządzenia w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów silnikowych uzupełnia działania podjęte w obszarze nowych, solidniejszych badań emisji zanieczyszczeń w rzeczywistych warunkach jazdy (badania RDE).
Zdaniem Jyrkiego Katainena, wiceprzewodniczącego do spraw miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności, na jednolitym rynku, na którym obowiązuje swobodny przepływ towarów, wszyscy muszą postępować zgodnie z obowiązującymi zasadami. Doniesienia związane ze sprawą Volkswagena ujawniły, że system umożliwiający wprowadzanie samochodów osobowych do obrotu wymaga dalszej poprawy.
Komisarz do spraw rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP Elżbieta Bieńkowska stwierdziła, że jednolity rynek wymaga rygorystycznego egzekwowania prawa we wszystkich sektorach, w tym także w sektorze samochodowym. Propozycje mają na celu polepszenie jakości badań pojazdu przed jego dopuszczeniem do obrotu oraz zwiększenie nadzoru nad samochodami już dopuszczonymi do ruchu. Stanowi to uzupełnienie działań na rzecz wprowadzenia najsolidniejszych i pierwszych tego typu na świecie procedur badania emisji.
Aktualny system homologacji samochodów opiera się na zasadzie wzajemnego zaufania: gdy samochód uzyska poświadczenie w jednym państwie członkowskim, może on przemieszczać się swobodnie w całej UE. Chociaż UE określa ramy prawne, za sprawdzanie ich przestrzegania przez producentów samochodów w pełni odpowiedzialne są organy krajowe. Projekt rozporządzenia w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów silnikowych utrzymuje zasadę wzajemnego uznawania, która leży u podstaw jednolitego rynku UE, ale zmierza do wyeliminowania niedociągnięć w tym systemie.
Wniosek dotyczący rozporządzenia przyczyni się do osiągnięcia następujących trzech celów:
1. Wzmocnienie niezależności i poprawa jakości badań umożliwiających wprowadzenie samochodu do obrotu: większość państw członkowskich wyznacza służby techniczne, które otrzymują zapłatę za badanie i kontrolę zgodności pojazdu z unijnymi wymogami homologacji samochodów bezpośrednio od producentów pojazdów. Komisja proponuje zmiany w celu uniknięcia powiązań finansowych między służbą techniczną a producentami, które to powiązania mogłyby prowadzić do konfliktu interesów i zagrozić niezależności badania. Propozycja odnosi się również do służb technicznych, które będą musiały regularnie podlegać niezależnemu audytowi w celu uzyskania i utrzymania statusu służb wyznaczonych do przeprowadzenia badań technicznych. Organy przyznające krajową homologację będą podlegać wzajemnej weryfikacji, aby zapewnić rygorystyczne wdrażanie i egzekwowane odpowiednich przepisów w całej UE.
2. Wprowadzenie skutecznego systemu nadzoru rynku w celu kontroli zgodności z wymogami samochodów już dopuszczonych do ruchu: istniejące obecne przepisy dotyczą przede wszystkim kontroli ex ante. W przyszłości państwa członkowskie i Komisja będą przeprowadzać wyrywkowe weryfikacje zgodności z normami pojazdów znajdujących się już na rynku. Pozwoli to na wykrywanie niezgodności na wczesnym etapie i umożliwi natychmiastowe i zdecydowane działania wobec pojazdów, które uznane zostaną za niezgodne z normami lub będą stanowić poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa bądź dla środowiska.
3. Wzmocnienie systemu homologacji samochodów za pomocą wzmocnionego europejskiego nadzoru: Komisja będzie miała prawo zawiesić, ograniczyć lub cofnąć wyznaczenie służb technicznych, które nie są wystarczająco skuteczne w stosowaniu przepisów. W przyszłości Komisja będzie mogła przeprowadzać weryfikacje ex post (za pośrednictwem Wspólnego Centrum Badawczego) oraz, w razie potrzeby, inicjować wycofanie pojazdów z rynku. Nadanie Komisji możliwości nakładania kar finansowych zniechęci producentów i służby techniczne do wprowadzania na rynek pojazdów niezgodnych z wymogami. Komisja będzie również przewodniczyć forum ds. egzekwowania prawa, które opracuje z państwami członkowskimi wspólną strategię weryfikacji zgodności pojazdów z wymogami i zorganizuje kontrole oraz system wzajemnej oceny służb technicznych i organów udzielających homologacji.
Propozycja Komisji utrzymuje obecny zakaz stosowania urządzeń ograniczających skuteczność działania. Nadzorowanie przestrzegania tego zakazu oraz jego egzekwowanie pozostaje obowiązkiem organów krajowych. Zgodnie z projektem rozporządzenia producent będzie musiał zapewnić dostęp do protokołów oprogramowania pojazdu. Środek ten stanowi uzupełnienie pakietu dotyczącego emisji zanieczyszczeń w rzeczywistych warunkach jazdy (badania RDE), co bardzo utrudni manipulowanie wynikami testów homologacyjnych, i zobowiązuje producentów do ujawniania swoich strategii ograniczania emisji, tak jak ma to miejsce w Stanach Zjednoczonych.
Projekt rozporządzenia zostanie przekazany do przyjęcia przez Parlament Europejski i Radę. Po przyjęciu wniosku rozporządzenie będzie bezpośrednio stosowane. Rozporządzenie uchyli i zastąpi dyrektywę 2007/46/WE („dyrektywę ramową”).
Źródło: Komisja Europejska