Spis treści

Konflikty

Realizacja inwestycji wzdłuż istniejącego szlaku, o utrwalonym w krajobrazie i biocenozach przebiegu, pierwotnym w stosunku do ustalonych form ochrony przyrody, nie wprowadza nowych jakościowych segmentacji i barier. Podwyższenie parametrów drogi może być jednak związane z ingerencją bezpośrednią (likwidacją fitocenoz) w lokalne komponenty środowiska (siedliska i gatunki) oraz ze zwiększeniem oddziaływań pośrednich (zanieczyszczenia powietrza, wód i dodatkowy hałas) zależnych od docelowego obciążenia ruchem, a także od zwiększenia parametrów barier (szerokość drogi i natężenie ruchu).

Inwestycja w zakresie proponowanego programu wymusza fizyczną likwidację poziomów glebowych oraz rozwijających się na nich biocenoz z powierzchni ok. 14,4 ha w ramach zabiegów koniecznych w dostosowaniu drogi do wymaganych parametrów przekroju poprzecznego. Bilans ten nie uwzględnia zajętości terenu wynikającej z potencjalnej korekty łuków poziomych oraz nadbudowy korpusu nasypu, które będą do określenia dopiero na etapie wykonanego projektu budowlanego, podobnie jak powierzchnia pod projektowane miejsca postojowe. Również nie uwzględnia się koniecznych przekształceń w rejonach obiektów mostowych, które dopiero po określeniu stanu technicznego będą mogły mieć wyznaczony zakres koniecznych prac, a co za tym idzie - miejsca i zakres przekształceń. Należy więc założyć, że określona powierzchnia koniecznych przekształceń i likwidacji nieodwracalnych biocenoz jest powierzchnią minimalną. Wyłączając przebieg drogi poza granicami parku stanowić to będzie łącznie ok. 0,02% powierzchni BPN, co przy inwestycji, która nie jest bezpośrednio związana z programem ochrony parku, jest stratą istotną.

Projektowany zakres inwestycji wymusza zajęcie min. 1,2 ha powierzchni terenów w obrębie strefy ochrony ścisłej. Największe straty z bezpośrednich oddziaływań inwestycji związane będą z zajęciem ok. 3 ha muraw i ziołorośli rozwijających się bezpośrednio w poboczu na odcinku od Olszowej Drogi do miejscowości Gugny. Należy także liczyć się z trwałym usunięciem na powierzchni ok. 0,5 ha przydrożnych siedlisk grądowych.

Trudne do oszacowania są straty związane z potrzebą ustalenia normatywnej widoczności, która będzie związana z usuwaniem w pasie drogowym zarośli wierzbowych (siedliska motyli na Bagnie Ławki) oraz leszczynowych (przejścia przez enklawy grądowe, siedlisko chronionej orzesznicy i smużki).

Na etapie budowy istotnymi mogą być także pośrednie oddziaływania procesów technologicznych na sąsiadujące biocenozy szczególnie wrażliwe na zmiany chemizmu i odczynu środowiska, a także zapylenia, a więc mechowiska i turzycowiska (siedliska licznych chronionych gatunków roślin, także glonów).

Biebrzański Park Narodowy ma opracowany program ochrony (Plan Ochrony Biebrzańskiego Parku Narodowego. Operat Generalny, Warszawa, maj 2001, wraz z wykonanymi wcześniej szczegółowymi operatami tematycznymi). Zgodnie z planem ochrony oraz art. 15. ust. 1 pkt 1 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004, Nr 92  poz. 880 z póź. zmianami) zabrania się w obrębie parku narodowego budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów i urządzeń służących celom parku narodowego. Minister Środowiska może zezwolić na odstępstwo od tego zakazu jeżeli jest to m.in. uzasadnione potrzebą ochrony przyrody lub realizacją inwestycji liniowych celu publicznego w przypadku braku rozwiązań alternatywnych, pod warunkiem przeprowadzenia przez inwestora działań kompensujących utratę wartości przyrodniczych.

W odniesieniu do wyznaczonych obszarów Natura 2000 (specjalny SOO Natura 2000 „Dolina Biebrzy” PLH 20008 i OSO Natura 2000 „Ostoja Biebrzańska” PLB 20006) granice tych obszarów w strefie potencjalnego oddziaływania projektowanej inwestycji zawierają w sobie BPN i są zbliżone do granicy otuliny parku. Zgodnie z art. 30 ust.2 ustawy o ochronie przyrody plany ochrony tych obszarów naturowych muszą być zgodne z programem ochrony parku.

Dla obszarów naturowych konieczne jest przeprowadzenie oceny, o której mowa w art. 6 par. 3 i 4 Dyrektywy Siedliskowej (92/43/EWG). Każdy plan lub przedsięwzięcie (par. 3), które nie jest bezpośrednio związane lub konieczne do zarządzania obszarem, a które może na niego w znaczący sposób oddziaływać, podlega właściwej ocenie pod kątem skutków dla danego obszaru. W świetle wniosków wynikających z oceny skutków dla obszaru oraz bez uszczerbku dla przepisów par. 4, właściwe organy krajowe (wojewoda) wyrażają zgodę na realizację planu lub przedsięwzięcia tylko po upewnieniu się i zasięgnięciu opinii społecznej, że nie wpłynie on niekorzystnie na integralność danego obszaru. Jeżeli pomimo negatywnej oceny skutków dla danego obszaru oraz przy braku rozwiązań alternatywnych, plan lub przedsięwzięcie musi być zrealizowany ze względu na wymogi nadrzędnego interesu publicznego, należy podjąć środki kompensujące konieczne do zapewnienia ochrony całkowitej spójności sieci Natura 2000. O podjętych środkach informuje się Komisję Europejską. Jeżeli obszar obejmuje typ siedliska o znaczeniu priorytetowym lub/i zasiedlony jest przez gatunek o znaczeniu priorytetowym, jedyne względy na które można się powołać, to względy odnoszące się do zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa publicznego, korzystnych skutków o podstawowym znaczeniu dla środowiska albo inne wymogi nadrzędnego interesu publicznego po wyrażeniu opinii przez Komisję.

Czyli generalnie tok postępowania OOŚ w parku narodowym i obszarach naturowych jest spójny (różni je tylko mechanizm ostatecznego rozstrzygnięcia) i w analizowanym przypadku Biebrzańskiej Via Turistica ocena jej realizacji nie wymaga oddzielnego analizowania.

Zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem dotyczącym dróg zarządzający (rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 30 maja 2000 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie, Dz.U. Nr 63, poz. 735 i rozporządzenie Rady Ministrów z 2 marca 1999 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie, Dz.U. Nr 43, poz. 430) może dysponować powierzchnią pasa drogowego (łącznie z usunięciem drzew). Jednak w warunkach przebiegu drogi przez wyznaczony obszar Parku Narodowego i Obszar Natury 2000 należy działania te rozpatrywać w kontekście stosownego prawa „ekologicznego”.

Lucjan Gazda
Katedra Geotechniki, Politechnika Lubelska
Sławomir Karaś
Katedra Dróg i Mostów, Politechnika Lubelska

Dodaj komentarz
Komentarze do artykułów może dodać każdy użytkownik Internetu. Administrator portalu nie opublikuje jednak komentarzy łamiących prawo oraz niemerytorycznych, tj. nieodnoszących się bezpośrednio do treści zawartych w artykule. Nie będą również publikowane komentarze godzące w dobre imię osób czy podmiotów, rasistowskie, wyznaniowe czy uwłaczające grupom etnicznym, oraz zawierają treści nieetyczne albo niemoralne, pornograficzne oraz wulgarne. Z komentarzy zostaną usunięte: reklamy towarów, usług, komercyjnych serwisów internetowych, a także linki do stron konkurencyjnych.