Spis treści

Ocena nakładów na kompensację szkód środowiskowych polega na oszacowaniu kosztów ustanowienia i antropogennego podtrzymania (do czasu pełnej samoreprodukcji) tych elementów, walorów lub funkcji środowiska, które zostały utracone w wyniku podjętych lub zaniechanych decyzji. W literaturze wskazuje się, że wobec braku możliwości (na obecnym etapie rozwoju nauki), ustalenia wszystkich skutków społeczno-ekologicznych, oszacowane koszty należy traktować jako dolną granicę nakładów na pełną kompensację szkód. Metoda ta jest przydatna przy obliczaniu kosztów kompensacji przyrodniczej.

Metody wyceny pośredniej stosuje się w tych przypadkach, gdy nie ma możliwości bezpośredniego pomiaru kosztów społecznych. W metodach tych z reguły szuka się zależności między zmianą jakości środowiska (jego zanieczyszczeniem, przekształceniem lub degradacją) a niepieniężnym efektem środowiskowym, na przykład pogorszeniem zdrowia ludzi. Na tej podstawie określa się wartość zmiany stanu środowiska, stosując ceny rynkowe dla efektów niepieniężnych, na przykład koszty leczenia osób narażonych na zanieczyszczenie, czy cierpiących wskutek podjętej lub zaniechanej decyzji. Podstawowe metody oceny pośredniej to:

  • metoda substytucyjna – podstawą jest określenie cen i kosztów dóbr i usług, jakie mogą być zaakceptowane jako substytuty zagrożonych lub utraconych dóbr (elementów, walorów lub usług) środowiska;
  • metoda kosztów utraconych korzyści (możliwości) – podstawą jest określenie wartości użytkowych  dóbr środowiska na podstawie wyceny korzyści związanych z alternatywnym, ale zaniechanym sposobem ich wykorzystania;
  • metoda kosztu choroby – szacuje się wysokość prywatnych i publicznych wydatków na opiekę zdrowotną i wartość utraconej produkcji z tytułu podwyższonej zachorowalności oraz śmiertelności.
  • metoda kosztów podróży – wartość dobra lub waloru przyrody albo wysokość kosztów rekompensaty za jego zachowanie określa się wysokością kosztów podróży podjętej dla zobaczenia tego dobra (waloru) lub jego pozamaterialnego wykorzystania (np. mikroklimatu do celów leczniczych). Ilość wykorzystanego dobra wyraża częstotliwość odwiedzin.

W teorii ekonomii wskazuje się jeszcze kilkanaście innych metod. W praktyce istnieje wiele możliwości ich łączenia oraz kombinowania elementów pochodzących z różnych metod. Oryginalne studia oceny kosztów społecznych przy zastosowaniu odpowiedniej metody przeprowadza się w zasadzie tylko dla wielkich projektów. Studia takie są bowiem czaso- i kosztochłonne. W przypadku oceny kosztów społecznych małych przedsięwzięć przeważnie wykorzystuje się wskaźniki uzyskane w innych badaniach. [3, 4]

Taki sposób postępowania preferuje Niebieska księga. Infrastruktura drogowa [Jaspers, Nowe wydanie, kwiecień 2008]. Przedstawiono w niej procedurę analizy społeczno-ekonomicznej mającej na celu wykazanie, że planowany wariant inwestycji jest uzasadniony ze społecznego punktu widzenia.

Procedura ta została wykorzystana przy opracowaniu metodyki analiz kosztów społecznych wstrzymania budowy obwodnicy Augustowa i Wasilkowa. W dokumencie tym wykorzystano również wskaźniki opracowane dla potrzeb takich analiz w Niemczech i Unii Europejskiej. [1, 5]

dr inż. Lech Magrel
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku

Spis literatury zawiera trzecia część opracowania.

Dodaj komentarz
Komentarze do artykułów może dodać każdy użytkownik Internetu. Administrator portalu nie opublikuje jednak komentarzy łamiących prawo oraz niemerytorycznych, tj. nieodnoszących się bezpośrednio do treści zawartych w artykule. Nie będą również publikowane komentarze godzące w dobre imię osób czy podmiotów, rasistowskie, wyznaniowe czy uwłaczające grupom etnicznym, oraz zawierają treści nieetyczne albo niemoralne, pornograficzne oraz wulgarne. Z komentarzy zostaną usunięte: reklamy towarów, usług, komercyjnych serwisów internetowych, a także linki do stron konkurencyjnych.