Spis treści

Obowiązek analizowania

Istota funkcjonowania Natury 2000 jest odmienna od tej, jaka została przyjęta dla rezerwatów czy parków narodowych, które z zasady obejmują ochroną cały wyznaczony obszar. Natura 2000 chroni konkretne siedliska i gatunki, dla których został wyznaczony obszar. – To jest bardzo ważne, bo oznacza, że można w ich obrębie realizować wiele takich przedsięwzięć, które nie wyrządzą szkody siedliskom i gatunkom. Celem obszarów Natura jest doprowadzenie do takiego stanu, w którym nie tylko zatrzymane będzie ubywanie siedlisk czy gatunków, ale zapewnione zostanie ich niezmienne trwanie w przyszłości. W przypadku Natury 2000 obowiązuje ochrona „celowościowa”, a nie system zakazów, który jest charakterystyczny w krajowych formach ochrony. Jedynym zakazem jest ten, że nie wolno dopuścić do pogorszenia stanu siedlisk i życia gatunków. Sposób realizacji tego obowiązku jest indywidualnie, elastycznie dostosowywany do celu danego obszaru Natury 2000 – wyjaśnia Anna Liro, dyrektor Departamentu Obszarów Natura 2000 w Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Anna Liro zwraca uwagę na specyfikę podejścia do ochrony w sieci Natura 2000. Otóż, w krajowych systemach ochrony przyrody funkcjonują zakazy. W Naturze 2000 ich nie ma, co oznacza, że dla każdego podejmowanego działania w tych obszarach, należy odrębnie przeanalizować potencjalne jego oddziaływania. – To jest elastyczne postępowanie, dostosowywane do celu, jakim jest ochrona poprzez właściwe użytkowanie, ochrona poprzez modyfikację sposobu zagospodarowania. Zakłada, że wszystko jest możliwe, trzeba jednak sprawdzić czy nie zachodzi w danym przypadku kolizja przedsięwzięcia z wymogami ochrony. Natura 2000 jest zatem wdrożeniem idei rozwoju zrównoważonego – podkreśla Anna Liro.

W obszarach Natura 2000, poza zasadą nieuszkodzenia, obowiązuje jeszcze zasada przezorności. Odnosi się ona do sytuacji, w których istnieją wątpliwości czy dane przedsięwzięcie lub działanie może szkodzić. Zatem ewentualne wątpliwości muszą być interpretowane na korzyść środowiska, a nie na korzyść projektu.

Wyznaczanie nowej wizji

Cel, jaki UE wyznaczyła do 2010 roku w zakresie ochrony bioróżnorodności, po ocenie, którą dokonano w 2008 roku, okazuje się daleki do osiągnięcia. Dlatego UE już podjęła próbę określenia wizji dla tego, co ma być po 2010 roku, aby w wyznaczonej perspektywie móc zrealizować pierwotne zamierzenia.

Nowa wizja jest na etapie formułowania. W projektowanych zapisach pojawiają się pewne nowe elementy świadczące o zmianach w stosunku do wcześniej przyjętej idei Natury 2000. Między innymi zakłada się, że „różnorodność biologiczna w UE jest zachowana, odtworzona i wzmocniona, w celu zapewnienia ludziom, w sposób trwały, dobrych warunków życia i zadowolenia oraz zachowania żywotności usług ekosystemowych (w zmieniającym się klimacie)”. Gospodarcza pomyślność społeczności zależy bowiem od ekosystemów. Podejście to oznacza, że różnorodności biologicznej nie chroni się wyłącznie dla trwania siedlisk i gatunków, lecz po to, by podnieść jakość życia ludzi. A przecież ta jakość zależy od sprawności ekosystemów zapewniających m.in. zdrową żywność lub czystą wodę i powietrze. Nowa wizja kładzie więc nacisk na relacje i zależności pomiędzy różnorodnością biologiczną a człowiekiem.

Równocześnie w UE trwa dyskusja nad sposobem realizacji nowej wizji. Są rozważane cztery opcje. W pierwszym przypadku brane jest pod uwagę kontynuowanie dotychczas obowiązujących celów z przesunięciem granicy terminowej ich spełnienia do 2020 roku. Druga opcja zakłada zobowiązanie się państw członkowskich do znacznej redukcji utraty różnorodności biologicznej do 2020 roku, jednak ze świadomością, że całkowite zatrzymanie tych strat jest nieosiągalne w dającej się przewidzieć przyszłości. Trzecia to zachowanie obecnych celów i przedłużenie ich do 2020 roku, ale z rozszerzeniem założeń o kwestie ekosystemów i ich mierzonego wymiaru. Ostania opcja oznacza ukierunkowanie celów polityki i planu działań na osiąganie pożądanego stanu w różnorodności biologicznej, przy założeniu, że ten stan i jego właściwe zachowanie wpływa na jakość ekosystemów. Decyzje w sprawie nowej wizji są powiązane z prognozowaniem unijnych wydatków w nowej perspektywie budżetowej 2014-2020.

Agnieszka Serbeńska

Dodaj komentarz
Komentarze do artykułów może dodać każdy użytkownik Internetu. Administrator portalu nie opublikuje jednak komentarzy łamiących prawo oraz niemerytorycznych, tj. nieodnoszących się bezpośrednio do treści zawartych w artykule. Nie będą również publikowane komentarze godzące w dobre imię osób czy podmiotów, rasistowskie, wyznaniowe czy uwłaczające grupom etnicznym, oraz zawierają treści nieetyczne albo niemoralne, pornograficzne oraz wulgarne. Z komentarzy zostaną usunięte: reklamy towarów, usług, komercyjnych serwisów internetowych, a także linki do stron konkurencyjnych.