Przejścia dla zwierząt są najlepszym rozwiązaniem minimalizującym oddziaływanie inwestycji liniowych na populację zwierząt. Wskazania ich stosowania, problemy i błędy przedstawione w tym artykule, popełnione zostały na etapie projektowania i budowy tych urządzeń. Powodują one utrudnienia w wykorzystaniu przejść przez zwierzęta, co może powodować konieczność budowy nowych lub przebudowę istniejących.

Przejścia dolne duże pod estakadą   

Rozwiązanie tego typu polega na poprowadzeniu drogi nad powierzchnią terenu, na estakadzie, przy przekraczaniu poprzecznych, rozległych obniżeń terenu, związanych zwykle z ciekami wodnymi.

Najskuteczniejsze rozwiązanie związane jest z zachowaniem ekologicznej ciągłości dolin rzecznych. Optymalne przejście charakteryzuje się następującymi parametrami [2]: wysokość od powierzchni terenu ≥ 5 m - w obszarze dostępnym dla zwierząt, rozstaw przęseł > 15 m, zachowanie istniejącej roślinności pod estakadą ewentualnie jej odtworzenie przez nowe nasadzenia.

Przejścia dolne duże

Są to przejścia w formie wiaduktu pod drogą (w nasypie drogowym) o przekroju prostokątnym lub eliptycznym. Budowa takich przejść jest zalecana przede wszystkim dla przemieszczania się dużych ssaków kopytnych. Minimalne wymiary (światło) to według [2]: szerokość > 15 m, wysokość ≥ 3,5 m, współczynnik względnej ciasnoty  ≥ 1,5, w przypadku dróg dwujezdniowych zaleca się stosowanie doświetlenia powierzchni przejścia przez stosowanie otworów lub szczelin doświetleniowych w pasie dzielącym jezdnie – jeśli umożliwia to konstrukcja obiektu.

Przejścia dolne średniej wielkości   

Konstrukcja takiego przejścia jest podobna do przejścia dużego; różni się tylko wymiarami. Przejście jest przeznaczone przede wszystkim dla średnich ssaków kopytnych. Minimalne wymiary są następujące [2]: szerokość ≥ 6 m, wysokość ≥ 2,5 m, współczynnik względnej ciasnoty ≥ 0,7. W przypadku dróg dwujezdniowych zaleca się doświetlenia powierzchni przejścia przez stosowanie otworów lub szczelin doświetleniowych w pasie dzielącym – jeśli pozwala na to konstrukcja obiektu.

Analiza zrealizowanych obiektów tego typu wskazuje na ich następujące usterki:

a) stosowanie zbyt małego światła obiektów - poniżej wymiarów akceptowalnych przez poszczególne gatunki (zwłaszcza jeleniowate) – rys. 3,

b) zawężanie efektywnej szerokości płyty pomostu przez przyczółki ze skarpami oporowymi na ich powierzchni – co powoduje ograniczanie światła obiektów i dostępu zwierząt,

Rys. 3. Przejście dołem dla zwierząt średnich (sarna) o zbyt małym świetle

c) umacnianie skarp oporowych przyczółków materiałami betonowymi (np. ażurowymi płytami) bez przykrycia warstwą gruntu,

d) odsłonięcie (w dużej części) powierzchni konstrukcyjnych przyczółków

Rys. 4. Betonowe umocnienia przyczółków – element odstraszający zwierzęta

e) lokowanie na powierzchni przejść i w bezpośrednim sąsiedztwie widocznych na powierzchni gruntu elementów odwodnienia i infrastruktury towarzyszącej,

f) brak osłonowych nasadzeń roślinności w obszarach wejściowych,

g) lokowanie w bezpośrednim sąsiedztwie przejść zbiorników ekologicznych i innych elementów odwodnienia, co utrudnia zwierzętom dostęp do obiektu

Rys. 5 Urządzenia podczyszczające widoczne w obszarze przejścia

h) brak struktur roślinnych naprowadzających zwierzęta do przejścia,

i) wykorzystywanie gruntów pochodzących z wykopów zamiast gleby urodzajnej – niska skuteczność wysiewów i sadzenia roślin (głównie przesychanie),

j) częsta obecność odpadów budowlanych (gruz, resztki materiałów),

k) wykorzystywanie gruboziarnistych surowców w umacnianiu powierzchni przejść, co utrudnia dostęp zwierząt (głównie małych).

Tweet