Spis treści

Wyjątkowo, w konkretnych przypadkach, można zezwolić na zwolnienie z zakazów  podanych w przepisach o powszechnej i specjalnej ochronie gatunkowej. Przypadki, w których można w postępowaniu administracyjnym zezwolić na wyjątek, są wymienione w stosownych postanowieniach ustawy o ochronie przyrody i krajobrazu i dotyczą przede wszystkim interesu zdrowia publicznego, bezpieczeństwa publicznego, bezpieczeństwa ruchu lotniczego, zapobiegania poważnym szkodom gospodarczym itp. Zarządy parków krajobrazowych są organem ochrony przyrody kompetentnym aby udzielić takiego zezwolenia  odnośnie powszechnej ochrony na terenie parków krajobrazowych i odnośnie  specjalnej ochrony gatunkowej na ich terenie dla wszystkich kategorii specjalnie chronionych gatunków, a na terenie poza parkami krajobrazowymi i terenie parków narodowych dla mocno i krytycznie zagrożonych gatunków.

Dla specjalnie chronionych gatunków roślin i zwierząt, na których egzystencję ludzkie działanie ma znaczący negatywny wpływ, czeskie organy ochrony przyrody przygotowują tzw. programy ratunkowe. Dokumenty te wykorzystując dane o biologicznych i ekologicznych wymaganiach gatunku, jego współczesnym  zagrożeniu oraz granicach występowania proponują działania dla utworzenia warunków umożliwiających wzmocnienie populacji gatunku. Podstawowym założeniem pomyślnego programu ratunkowego musi być zapewnienie dostatecznie dużego i odpowiedniego środowiska, w którym gatunek przebywa, a więc biotopu, gdzie gatunek znajdzie miejsce do rozmnażania, dostateczne ilości pożywienia i możliwości schronienia.

Wprowadzenie sieci chronionych obszarów Natura 2000 ma zdecydowany wpływ na istniejący system ochrony gatunkowej Republiki Czeskiej. Obie dyrektywy, zapewniające powstanie sieci Natura 2000, dyrektywa ptasia (79/409/EHS) i dyrektywa siedliskowa (92/43/EHS), poza ochroną biotopów orientują się na ochronę wybranych, znaczących gatunków europejskich roślin i zwierząt. W prawodawstwie czeskim dyrektywy europejskie znalazły się w nowelizacji ustawy o ochronie przyrody i krajobrazu (nr 114/1992 Dz.U.).

Dyrektywa siedliskowa, w dwóch swych załącznikach, nakazuje  ochronę dziko żyjących zwierząt i dziko rosnących roślin. Załącznik II ustala gatunki wymagające specjalnej ochrony terytorialnej, która jest realizowana w postaci tzw. obszarów o znaczeniu europejskim. Załącznik IV zawiera listę gatunków, które wymagają szczególnej ochrony. Gatunki te, dla zapewnienia im odpowiednich warunków ochrony, były umieszczone na liście specjalnie chronionych roślin i zwierząt w kategorii krytycznie lub mocno zagrożonych.

Dyrektywa ptasia orientuje się na ochronę ptaków w dwóch kierunkach. W pierwszym chodzi o powszechną ochronę ptaków, a w drugim zleca obowiązek stworzenia obszarów ptasich dla wybranych gatunków ptaków, o znaczeniu europejskim.

Ochrona terenowa

Ochrona terenowa bazuje na ustawie o ochronie przyrody i krajobrazu (114/1992 Dz.U.) i jej  rozporządzeniu wykonawczym (395/1992 Dz.U.). W Republice Czeskiej istniej podział na dwa poziomy obszarów chronionych: wielkopowierzchniowe obszary chronione   i małopowierzchniowe obszary chronione.

Do wielkopowierzchniowych obszarów chronionych zaliczają się dwie kategorie: Park Narodowy i Park Krajobrazowy. Do małopowierzchniowych obszarów chronionych zaliczają się cztery kategorie: Narodowy Rezerwat Krajobrazowy, Narodowy Pomnik Przyrody, Rezerwat Przyrody, Pomnik Przyrody.

Parki Narodowe to rozległe obszary, wyjątkowe na skalę krajową czy międzynarodową i są określone w §15–24 ustawy. Znaczną cześć Parków Narodowych zajmują naturalne czy w niewielki sposób zmienione działalnością człowieka ekosystemy, w których rośliny, zwierzęta i przyroda nieożywiona posiadają wyjątkowe znaczenie naukowe i dydaktyczne. Parki Narodowe nie podlegają administracji Agencji Ochrony Przyrody i Krajobrazu. W Republice Czeskiej są cztery Parki Narodowe: Karkonoski PN, NP Szumawa, NP Czeska Szwajcaria i NP Podyjí z własną administracją. W sumie zajmują one 1,51 % obszaru Czech tj. 119 500 ha.

Obszar Parków Narodowych jest podzielony na trzy strefy stopniowanej ochrony, najściślejsza ochrona jest określona dla strefy 1. Na obszarze Parków Narodowych ograniczone jest swobodne poruszanie się osób (szczegóły są określone w  regulaminach wstępu). Parki Narodowe posiadają samodzielny organ administracyjny – Zarząd Parku Narodowego, który koordynuje i kieruje wszystkimi głównymi czynnościami, dotyczącymi ingerencji w środowisko. Są one określane ustawą.

Parki Krajobrazowe to rozległe obszary z harmonicznie ukształtowanym krajobrazem, charakterystycznie rozwiniętą rzeźbą terenu, wyraźną obecnością naturalnych ekosystemów leśnych i stałych ekosystemów trawiastych, z obficie występującymi roślinami drzewiastymi, ewentualnie zachowanymi zabytkami historycznego osadnictwa. Są definiowane w §25 - 28 ustawy. Ochrona tych obszarów jest podzielona z zasady na 4 strefy, w których są określone limity gospodarowania i innego wykorzystywania potencjału środowiska naturalnego. Wykorzystanie gospodarcze jest możliwe pod warunkiem  zachowania i wsparcia funkcji ekologicznej tych obszarów. Częścią pierwszej – najściślej chronionej- strefy są tzw. małopowierzchniowe obszary chronione.

AOPK CR zarządza parkami krajobrazowymi za pośrednictwem 24 regionalnych placówek. Oprócz administrowania własnym obszarem mają one jeszcze w swych kompetencjach opiekę nad małopowierzchniowymi obszarami chronionymi w kategoriach krajowych poza obszarem parków krajobrazowych (za wyjątkiem obszaru parków narodowych  i terenów wojskowych).

Narodowe rezerwaty przyrody są definiowane jako mniejsze obszary o wyjątkowych wartościach, gdzie występuje naturalna rzeźba o typowej budowie geologicznej powiązanej z ważnymi i wyjątkowymi ekosystemami w skali krajowej czy międzynarodowej.

Rezerwaty przyrody są definiowane jako mniejsza formacja skoncentrowanych wartości przyrodniczych z występowaniem ekosystemów typowych i ważnych dla danego obszaru geograficznego.

Natomiast narodowe pomniki przyrody i pomniki przyrody są definiowane jako formacje naturalne o mniejszych powierzchniach, przede wszystkim formacje geologiczne czy geomorfologiczne, znaleziska skamieniałości czy rzadkich i zagrożonych gatunków we fragmentach ekosystemów. Obszary o znaczeniu krajowym czy międzynarodowym, ekologicznym, naukowym czy estetycznym (które oprócz przyrody formował swą działalnością człowiek), są ogłaszane jako narodowe pomniki przyrody.

Dla obszarów chronionych zgodnie z ustawą 114/1992 Dz.U. są ważne niektóre ograniczenia, podstawowe warunki ochrony, w zależności od ich kategorii, a dla parków narodowych oraz parków krajobrazowych w zależności od ich podziału na strefy. Organ ogłaszający dany obszar chroniony może przy jego ogłaszaniu określić inne, tzw. bardziej szczegółowe warunki ochrony. Chodzi o wykaz czynności, które można na obszarze wykonywać jedynie na podstawie zgody organu ochrony przyrody; bardziej szczegółowe warunki ochrony są ustanowione dla każdego obszaru indywidualne w rozporządzeniu dotyczącym jego utworzenia.

Źródło: Portal ochrona przyrody

Dodaj komentarz
Komentarze do artykułów może dodać każdy użytkownik Internetu. Administrator portalu nie opublikuje jednak komentarzy łamiących prawo oraz niemerytorycznych, tj. nieodnoszących się bezpośrednio do treści zawartych w artykule. Nie będą również publikowane komentarze godzące w dobre imię osób czy podmiotów, rasistowskie, wyznaniowe czy uwłaczające grupom etnicznym, oraz zawierają treści nieetyczne albo niemoralne, pornograficzne oraz wulgarne. Z komentarzy zostaną usunięte: reklamy towarów, usług, komercyjnych serwisów internetowych, a także linki do stron konkurencyjnych.