Budowa przejść dla zwierząt jest od wielu lat najważniejszą i obecnie powszechnie stosowaną metodą minimalizacji negatywnego oddziaływania dróg na dziką faunę. W Polsce odpowiednia liczba właściwie zlokalizowanych i zaprojektowanych przejść będzie decydująca dla utrzymania i rozwoju populacji dużych ssaków o najwyższych wymaganiach siedliskowych, takich jak wilka, rysia, żubra i łosia.

Ogromne znaczenie ekologiczne oraz wysokie koszty budowy przejść wymagają podjęcia wszelkich starań dla osiągnięcia ich najwyższej skuteczności poprzez wybór właściwych lokalizacji, dobór optymalnych parametrów, liczby i zagęszczenia obiektów oraz ich odpowiednie zagospodarowanie. Szereg wytycznych i zaleceń odnoszących się do kluczowych elementów decydujących o skuteczności przejść dla zwierząt powstało w oparciu o „dobre praktyki” europejskie oraz dotychczasowe polskie doświadczenia. Jednak nie zawsze udaje się uniknąć błędów na etapie projektowania i budowy, mających wpływ na efektywność wykorzystywania przejść przez zwierzęta.

Funkcje przejść dla zwierząt i ich znaczenie ekologiczne

Jedną z najpoważniejszych, ekologicznych konsekwencji rozwoju infrastruktury drogowej jest ograniczenie swobodnego przemieszczania się organizmów w przestrzeni krajobrazowej, poprzez tworzenie barier ekologicznych. W wyniku oddziaływań barierowych dochodzi do szeregu negatywnych skutków środowiskowych, z których większość wynika z trwałego podziału obszarów siedliskowych na mniejsze fragmenty, z utrudnionym kontaktem pomiędzy zamieszkującymi je osobnikami.

Fragmentacja środowiska prowadzi do ([1], [3]):
a) izolacji populacji i obszarów siedliskowych fauny;
b) ograniczenia możliwości wykorzystywania areałów osobniczych zwierząt – poprzez zahamowanie migracji związanych ze zdobywaniem pożywienia, szukaniem miejsc schronienia;
c) ograniczenia i zahamowania migracji i wędrówek dalekiego zasięgu oraz zahamowania ekspansji gatunków wraz z kolonizacją nowych siedlisk;
d) ograniczenia przepływu genów i obniżenia zmienności genetycznej w ramach populacji;
e) zamierania lokalnych populacji i w efekcie obniżenia bioróżnorodności obszarów przeciętych drogami.

Budowa przejść dla zwierząt jest od wielu lat najważniejszą i obecnie powszechnie stosowaną metodą minimalizacji negatywnego oddziaływania dróg na dziką faunę. Przejścia spełniają dwie podstawowe funkcje ekologiczne:
a) stwarzają warunki umożliwiające bytowanie tych gatunków i osobników, których siedliska (areały osobnicze) przecina droga – zwierzęta muszą mieć możliwość swobodnego korzystania z całego areału siedliskowego, podzielonego przez drogę;
b) umożliwiają migracje, wędrówki i dyspersję osobnikom przemieszczającym się na duże odległości - kluczowa funkcja przejść dla zwierząt, ważna szczególnie dla ochrony rzadkich gatunków o wysokich wymaganiach przestrzennych.

W Polsce budowa odpowiedniej liczby, właściwe zlokalizowanych i zaprojektowanych przejść dla zwierząt będzie decydująca dla utrzymania i rozwoju populacji dużych ssaków o najwyższych wymaganiach siedliskowych, takich jak wilka, rysia, żubra i łosia. W przypadku wymienionych gatunków, przejścia będą decydujące także w rozwoju ich populacji w skali kontynentalnej, ponieważ budowane w naszym kraju drogi kolidują z korytarzami ekologicznymi o znaczeniu paneuropejskim.

Skuteczność przejść dla zwierząt zależy od wielu czynników, które należy uwzględnić na etapie projektowania, budowy i użytkowania. Najważniejsze z nich to:

• właściwa lokalizacja przejść - w obszarach siedliskowych fauny oraz na przebiegach korytarzy ekologicznych i szlaków migracyjnych;
• odpowiednia liczba i właściwe zagęszczenie obiektów – adekwatne do zagrożeń środowiskowych i rangi ekologicznej przecinanych obszarów;
• dobranie właściwego typu i parametrów przejścia do sytuacji krajobrazowej, ekologicznej oraz gatunków zwierząt, jakim przejście ma służyć;
• zróżnicowanie rodzajów przejść występujących w sąsiedztwie, tak by wszystkie gatunki (o różnych wymaganiach) mogły przekraczać barierę w postaci drogi;
• odpowiednie zagospodarowanie terenu w obszarze przejść i ich otoczeniu;
• właściwe utrzymanie i ochrona przejść przed intensywną penetracją ludzi.

Tweet