Hałas drogowy jest obecnie jednym z lepiej poznanych oddziaływań, jakie związane są ruchem pojazdów po drogach. Dla większości nowych rozwiązań oraz dla istniejących obiektów drogowych wykonywane są różnego rodzaju prognozy hałasu, które opierają się na podstawowych danych o parku samochodowym i parametrach z nim związanych. Większość wyników prognoz wskazuje na przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu obowiązujących w Polsce, co powoduje konieczność stosowania odpowiednich do stopnia zagrożenia zabezpieczeń, które często stanowią bardzo duże koszty dla zarządzających drogami. Stąd niezwykle ważne jest precyzyjne prognozowanie oddziaływań na podstawie informacji o aktualnym parku samochodowym, jego parametrach, stanie technicznym, potencjalnych możliwościach wymiany itd.
Badania wpływu zmian parku samochodowego na poziom emisji hałasu drogowego
Celem artykułu jest wskazanie na zjawisko jakie często obserwowane jest podczas wykonywania prognoz hałasu drogowego, które związane jest z automatyzmem w prowadzeniu obliczeń i przyjmowaniu wyników przy użyciu zaawansowanych narzędzi komputerowych. Automatyzm tych analiz polega głównie na tym iż nie uwzględnia się efektów związanych z systematyczną zmianą parku samochodowego i co z tym związane - ze zmianami emisji hałasu od pojedynczych pojazdów. Efekt ten ma niewątpliwy wpływ na wyniki prognoz prowadzonych zwłaszcza dla okresów perspektywicznych oraz bezpośredni wpływ na błędy w stosowaniu zabezpieczeń przed hałasem.
Poniższe badania odnoszą się jedynie do wyników dla ruchu pojazdów w ruchu swobodnym [3] i nie uwzględniają niezwykle istotnego problemu ruchu pojazdów w warunkach ruchu wymuszonego, np. w mieście. Uzupełnieniem tych badań mogą być analizy prowadzone do roku 1999 [1], które być może zostaną zaktualizowane w kolejnych badaniach własnych autora.
Czynniki wpływające na prawidłowo wykonane prognozy hałasu drogowego
Jakość analiz i prognoz hałasu drogowego zależy w znacznym stopniu od zrozumienia zarówno zjawisk akustycznych, jak i problematyki związanej z ruchem pojazdów po drogach. Powszechnie w analizach (prognozach) hałasu drogowego stosowane są metody obliczeniowe (prognostyczne). Podstawowym celem stosowania tych metod jest określenie wielkości hałasu zarówno dla stanu istniejącego, jak i okresu prognozowanego [2] dla założonego okresu oraz obszaru analizy, często znacząco większego niż sam obszar związany z projektem technicznym rozwiązania drogowego. Efektem obliczeń są najczęściej tzw. mapy izolinii hałasu (imisyjne mapy hałasu), których zadaniem jest zobrazowanie zmian klimatu akustycznego w otoczeniu drogi (w przyjętej płaszczyźnie, w określonym punkcie odbioru lub w założonym przekroju). Wyniki terenowych pomiarów hałasu powinny dla metod obliczeniowych stanowić w tym przypadku element związany z ich weryfikacją – porównanie stanu faktycznego do prognozy. Bardzo często wyniki tych porównań wskazują na słabe dopasowanie modeli do wyników pomiarów rzeczywistych poziomu hałasu. Różnice pomiędzy wynikami pomiarów a wynikami obliczeń mogą być spowodowane wieloma czynnikami związanymi z mało precyzyjnym odwzorowaniem terenu w obliczeniach (konfiguracja terenu, przeszkody, zagospodarowanie terenu itp.), parametrami ruchu (natężenie ruchu, udział pojazdów ciężkich i hałaśliwych, prędkość pojazdów) itd. Często pomijanym efektem, który ma znaczący wpływ na wyniki analiz jest brak uwzględnienia wpływu parku samochodowego i jego stanu (głównie technicznego). Związane jest to bezpośrednio z emisją hałasu drogowego od pojedynczych pojazdów oraz grup pojazdów przyjmowanych do modelowania hałasu. Większość stosowanych zagranicznych pakietów obliczeniowych związanych jest ze stosowaniem typowych pojazdów o określonych emisjach hałasu charakterystycznych dla danego kraju lub grupy krajów.
Problem błędów w wykonywanych prognozach jest jeszcze większy w przypadku, jeśli trzeba wykonać prognozę dla okresu perspektywicznego (określonego horyzontu czasowego prognozy [2]). Jednocześnie im bardziej odległy jest okres prognozy tym problem i potencjalne błędy prognozy są coraz większe. Efekt ten jest również dodatkowo związany z wprowadzaniem nowych typów pojazdów w tym o napędach alternatywnych do spalinowych, np. hybrydowych i elektrycznych dla których nie są jeszcze do końca znane wielkości emisji hałasu – wiadomo jedynie, że w związku z częściową lub zupełną eliminacją silnika spalinowego emisje hałasu będą zdecydowanie niższe.
Obecnie w Polsce można zaobserwować poza intensywnym rozwojem motoryzacji jednoczesną zmianę, jakości parku samochodowego. Producenci pojazdów wprowadzając coraz to nowsze technologie silników spalinowych mają na względzie poza bezpośrednim minimalizowaniem emisji zanieczyszczenia powietrza również pośrednio lub bezpośrednio obniżanie emisji poziomu hałasu. Dużą zmianę w tej dziedzinie odegra z całą pewnością nowa technologia silników elektrycznych i hybrydowych. Trudno zrozumiałe są obecnie prognozy jakie wykonuje się dla niektórych rozwiązań drogowych na okres prognozy dłuższy niż 15 lat, gdzie dochodzi do kumulacji problemów samej prognozy ruchu, nieznajomości stanu parku samochodowego w tym okresie oraz stosowania zabezpieczeń w postaci ekranów akustycznych, których, jak obecna praktyka wskazuje okres użytkowania jest o wiele krótszy. Taki sposób analiz prowadzi do zadośćuczynienia przepisom i osiągnięcia prestiżowych wyników inwestycyjnych w krótkim czasie, ale nie ma żadnego związku z realnym i oszczędnym podejściem do realizacji inwestycji drogowych pod kątem zabezpieczenia środowiska przed hałasem drogowym. Rozwiązaniem tego problemu powinna być aktualizacja dotychczasowych zaleceń związanych z horyzontami prognoz uwzględniająca zmiany jakie zachodzą obecnie w parku samochodowym oraz zalecenia instytucji UE dotyczących przyszłych okresów związanych z kształtowaniem parku samochodowego i jego wykorzystywania np. w miejscowościach [3].
- poprz.
- nast. »»